Ποια ήταν η αντίδραση της εταιρείας διαχείρισης «πολύτιμων»
κεφαλαίων, όταν με νομοθετική πρωτοβουλία επιχειρείται (ξανά) να μπει
στοιχειώδης τάξη στο θολό τοπίο του χώρου των δημιουργών και των
πνευματικών δικαιωμάτων τους; Η εξωχώρια μετακόμιση!
Εγγραφο του Δ.Σ. της Ανώνυμης Εταιρείας ΑΕΠΙ (Ελληνική Εταιρεία
Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας) που φέρνει σήμερα η «Εφ.Συν.»
στη δημοσιότητα αποδεικνύει ότι την ίδια στιγμή που οι εκπρόσωποι της
εταιρείας είχαν διάλογο με αρμόδιους και βουλευτές για αλλαγές και
παρατηρήσεις στη νομοθετική πρωτοβουλία για τα Πνευματικά Δικαιώματα, σε
έκτακτη συνεδρίαση του Δ.Σ. αποφάσιζαν να κλείσουν την εταιρεία στην
Ελλάδα και να τη μετακομίσουν στην Κύπρο.
Όπως αναφέρει το έγγραφο (21/3/2016), με εισήγηση του διευθύνοντος
συμβούλου και αφού προηγήθηκε αναλυτική συζήτηση στο Δ.Σ. για την
προτεινόμενη παύση της εταιρείας, αποφασίστηκε ομόφωνα να συσταθεί η
εταιρεία στην Κύπρο ως Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης και να λειτουργεί
με βάση τους νόμους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το έγγραφο του Δ.Σ. της Ανώνυμης Εταιρείας ΑΕΠΙ που φέρνει σήμερα η «Εφ.Συν.» στη δημοσιότητα αποδεικνύει ότι την ίδια στιγμή που οι εκπρόσωποι της εταιρείας είχαν διάλογο με αρμόδιους και βουλευτές για αλλαγές και παρατηρήσεις στη νομοθετική πρωτοβουλία για τα πνευματικά δικαιώματα, σε έκτακτη συνεδρίαση του Δ.Σ. αποφάσιζαν να κλείσουν την εταιρεία στην Ελλάδα και να τη μετακομίσουν στην Κύπρο.
Το έγγραφο του Δ.Σ. της Ανώνυμης Εταιρείας ΑΕΠΙ που φέρνει σήμερα η «Εφ.Συν.» στη δημοσιότητα αποδεικνύει ότι την ίδια στιγμή που οι εκπρόσωποι της εταιρείας είχαν διάλογο με αρμόδιους και βουλευτές για αλλαγές και παρατηρήσεις στη νομοθετική πρωτοβουλία για τα πνευματικά δικαιώματα, σε έκτακτη συνεδρίαση του Δ.Σ. αποφάσιζαν να κλείσουν την εταιρεία στην Ελλάδα και να τη μετακομίσουν στην Κύπρο.
Το Δ.Σ. προκήρυξε Γενική Συνέλευση των μετόχων της Α.Ε. στις
31/3/2016 με θέματα: μεταφορά της έδρας, τροποποίηση του καταστατικού,
παραίτηση των μελών της διοίκησης μέχρι την επανασύσταση της εταιρείας,
παραίτηση των ορκωτών λογιστών, εκχώρηση εξουσιών και διορισμός
πληρεξουσίου.
Μάλιστα, ο πρόεδρος του Δ.Σ. γνωστοποίησε ότι οι μέτοχοι της
εταιρείας είχαν ήδη δεσμευτεί «ότι θα παραστούν στη Γ.Σ. χωρίς να
απαιτηθεί να τηρηθούν οι προβλεπόμενες τυπικές διαδικασίες δημοσιότητος
(!), δεσμευόμενοι μάλιστα ότι δεν θα διαμαρτυρηθούν ή προβάλουν
ενστάσεις ή αντιρρήσεις σχετικώς».
Το έγγραφο υπογράφουν ο πρόεδρος Κ. Τριπολίτης, ο διευθύνων σύμβουλος
Π. Ξανθόπουλος και τα μέλη του Δ.Σ., Δ. Ξανθόπουλος και Γ. Κριππάς.
Τόσο απλά και με συνοπτικές και εκτός δημοσιότητας διαδικασίες, η Α.Ε.
μεταφέρει στην Κύπρο τη διαχείριση των κεφαλαίων που προέρχονται από
τους Ελληνες δημιουργούς τους οποίους εκπροσωπεί.
Αυτό γίνεται προκειμένου να παρακάμψει τη νομοθετική ρύθμιση που
προωθεί το υπουργείο Πολιτισμού σε ό,τι αφορά τους οργανισμούς που
διαχειρίζονται πνευματικά δικαιώματα. Μάλλον δε δεν επρόκειτο περί απλής
απειλής, όπως αποδεικνύεται από την επίσημη καταγραφή της ΑΕΠΙ στο
Τμήμα Εφόρου Εταιρειών Κύπρου!
Πώς φτάσαμε όμως εκεί;
Ο θόρυβος ξεκίνησε από τον περασμένο Δεκέμβριο όταν δελτίο Τύπου του
υπουργείου Πολιτισμού ενημέρωνε για νομοθετική ρύθμιση η οποία αλλάζει
το καθεστώς εταιρειών και συλλόγων που συνδέονται με την είσπραξη και
απόδοση ποσοστών για χρήση πνευματικών δικαιωμάτων.
Ο λόγος που επικαλούνταν το υπουργείο ήταν η ανάγκη εκσυγχρονισμού
του υφιστάμενου νόμου και η ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2014/26
και άλλων διατάξεων υπό τον γενικό τίτλο «Συλλογική διαχείριση
δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, χορήγηση
πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμικές χρήσεις μουσικών έργων και άλλα
θέματα αρμοδιότητας Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού».
Σύμφωνα με την προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση ορίζεται ένα ξεκάθαρο
πια κανονιστικό πλαίσιο για όλους τους οργανισμούς σωματειακής μορφής
που αφορούν τα πνευματικά δικαιώματα, καθώς και των ανεξάρτητων
εταιρειών, δηλαδή της εξής μίας: της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας
Πνευματικής Ιδιοκτησίας, γνωστής ευρέως ως ΑΕΠΙ, η οποία αποτελεί
μοναδικό φαινόμενο, καθώς σε άλλες χώρες και στην Ε.Ε. λειτουργούν
συλλογικής (σωματειακής) διαχείρισης οργανισμοί, ενώ οι αντίστοιχες με
την ΑΕΠΙ εταιρείες δεν έχουν δεσπόζουσα θέση και δεν διαχειρίζονται στην
πλειονότητά τους δικαιώματα δημιουργών.
Η ΑΕΠΙ αντιτίθεται όμως στην εκχώρηση της διοίκησης στα μέλη της και
στη μεταβολή της από Α.Ε. σε Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ).
Επιπλέον, ακόμα και μετά τις τροποποιήσεις που επιτρέπουν στην ΑΕΠΙ να
παραμείνει Α.Ε., αρκεί να αποκτήσει εκλεγμένο από τους δημιουργούς
εποπτικό συμβούλιο, η εταιρεία δεν συναίνεσε.
Οι διατάξεις αυτές προτάθηκαν για λόγους διαφάνειας στη διαχείριση
της Α.Ε. και ανεξάρτητα από το Δ.Σ. των μετόχων. Μέχρι την τελευταία
στιγμή μια ομάδα καλλιτεχνών προσπάθησε να συνεννοηθεί με το Δ.Σ. της
εταιρείας προκειμένου να δεχτεί τις ρυθμίσεις και να μπορέσει να
λειτουργήσει ως ανώνυμη εταιρεία.
Οι δράσεις της ΑΕΠΙ
Η ΑΕΠΙ ιδρύθηκε το 1930 και μέχρι σήμερα ασχολείται με την προστασία και διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων. Εκπροσωπεί, διαφυλάσσει, εισπράττει και διανέμει πνευματικά δικαιώματα για όλες τις χρήσεις του έργου των μελών της, αναφέρει η ιστοσελίδα της εταιρείας.
Η ΑΕΠΙ εισπράττει ποσοστά από τη δημόσια εκτέλεση μουσικών έργων όχι μόνο από τις συναυλίες (οι διοργανωτές είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν προκαταβολικά), αλλά και από μαγαζιά κάθε είδους, είτε παίζουν μουσική ηχογραφημένη είτε ζωντανή, από μουσικές σκηνές έως καφενεία, μπαρ, τυροπιτάδικα, κομμωτήρια, σούπερ μάρκετ, κ.λ.π.
Ο εισπρακτικός μηχανισμός της εταιρείας μαζεύει χρήματα από 11.000 χιλιάδες σημεία σε όλη την ελληνική επικράτεια. Η εταιρεία διαθέτει μια ισχυρή νομική υπηρεσία και συνεργάζεται με πολλούς δικηγόρους σε όλη την Ελλάδα γιατί αρκετοί από τους χρήστες αρνούνται να πληρώσουν, ειδικά αυτή την εποχή.
Εδώ και πολλά χρόνια ακούγονται φήμες για συνθήκες αδιαφάνειας, ανυπαρξία ελέγχου στα κοστολόγια προς χρήστες αλλά και στον τρόπο που αποφασίζεται το ύψος των ποσοστών προς τους ενδιαφερόμενους, παράπονα γενικώς τόσο από τους καταναλωτές που υποχρεώνονται να πληρώνουν όσο και από τους δικαιούχους καλλιτέχνες.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει μεροληπτική πολιτική προς κάποια μεγάλα ονόματα από τον χώρο του τραγουδιού και της μουσικής (συνθέτες, μουσικοί, τραγουδιστές) εις βάρος άλλων. Υπάρχουν κρίσιμα ερωτήματα όπως: Πώς διαμορφώνονται οι τιμές; Ποιος αποφασίζει τι θα δώσει και τι θα πάρει ο κάθε ένας;
Επιπλέον, εκ του νόμου η ΑΕΠΙ είναι υποχρεωμένη να επιχορηγεί ετησίως διοργανώσεις κοινωνικών ή πολιτιστικών σκοπών. Δεν είναι άνευ σημασίας ότι ενδεικτικά σε μία χρονιά η ΑΕΠΙ χρηματοδότησε την έκδοση δύο cd τα οποία στοίχισαν μόλις 7.000 ευρώ, ενώ «προίκισε» το δικό της αρχειακό μουσείο με 280.000 ευρώ για υλικό κλεισμένο στο υπόγειο του κτιρίου της. Μ' άλλα λόγια, προσέφερε μια χορηγία στον εαυτό της.
Μετά από οκτώ και πλέον δεκαετίες συνεχούς λειτουργίας για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, των δημιουργών μουσικών έργων, εκπροσωπεί περισσότερους από 14.380 Ελληνες και ξένους (με απευθείας σύμβαση) πνευματικούς δημιουργούς, καθώς και 2.200.000 και πλέον ξένους πνευματικούς δημιουργούς, μέσω συμβάσεων εκπροσώπησης με ομόλογες εταιρείες του εξωτερικού. Απασχολεί γύρω στα 115 άτομα προσωπικό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και 15 έμμισθους δικηγόρους. Επίσης διαθέτει 67 άτομα ως τοπικούς αντιπρόσωπους ανά την Ελλάδα αλλά και αρκετούς εποχικούς συνεργάτες.
Ακριβώς για τον λόγο ότι η ΑΕΠΙ είναι μια μεγάλη εταιρεία που κατέχει τη μερίδα του λέοντος σε μέλη, με δεσπόζουσα θέση στην αγορά, ο νόμος έρχεται να προστατεύσει την εταιρεία που προστατεύει τα δικαιώματα των καλλιτεχνών αλλά και τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Πολύ δε περισσότερο όταν η εταιρεία αυτή εμφανίζει αρνητικά κεφάλαια (παθητικό άνω των 17 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον τελευταίο δημοσιευμένο ισολογισμό του 2013).
Στο νομοσχέδιο που καταθέτει το υπουργείο Πολιτισμού κρίνεται επιβεβλημένο να ιδρυθεί μια επιτροπή καλλιτεχνών-δικαιούχων, η οποία θα έχει ενεργό συμμετοχή στη διοίκηση της εταιρείας και τον έλεγχο της συγκέντρωσης και διανομής των χρημάτων.
Το (εκ των υστέρων) υπόμνημα της ΑΕΠΙ
Δύο ημέρες μετά (23/3/2016) την απόφαση για τη μεταφορά της εταιρείας -και χωρίς αυτό να ανακοινωθεί- με αναλυτικό υπόμνημα προς την Επιτροπή Ελέγχου Κοινοβουλευτικού Εργου Πολιτισμού και αφού προηγήθηκε η σχετική ακρόαση στις 17/3/2016, η εταιρεία παρεμβαίνει με παρατηρήσεις στο νομοθετικό πλαίσιο για την αναμόρφωση του Νόμου 2121 και του νομοσχεδίου του υπ. Πολιτισμού.
Η Α.Ε. ΑΕΠΙ στο υπόμνημα προέβαλλε ως επιχείρημα ότι η πλειονότητα των χωρών της Ε.Ε. δεν έχει ακόμα εφαρμόσει τη συγκεκριμένη οδηγία. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην οποία μία και μόνη μεγάλη Α.Ε. διαχειρίζεται τα πνευματικά δικαιώματα των μουσικών δημιουργών, στιχουργών κ.λπ.
Μάλιστα η ΑΕΠΙ έχει ουσιαστικά σχηματίσει δύο εταιρείες, εκ των οποίων η μία συλλέγει τις εισπράξεις των δικαιωμάτων από τους χρήστες με ένα μεγάλο δίκτυο εισπρακτόρων, ενώ η άλλη αποδίδει τα ποσοστά επί των δικαιωμάτων στους δημιουργούς.
Με κύριο επιχείρημα ότι η υποτιθέμενη προσπάθεια να μπει τάξη στον χώρο των πνευματικών δικαιωμάτων ουσιαστικά επιδιώκει να διασφαλίσει τα συμφέροντα πολυεθνικών (αναφέρει συγκεκριμένη καταγγελία που είχε γίνει το 1991) και τα δικαιώματα των χρηστών, το υπόμνημα της ΑΕΠΙ τάσσεται κατά των ρυθμίσεων.
Σημειώνοντας ότι αν νομοθετηθεί η οδηγία, το ελληνικό ρεπερτόριο θα εξαφανιστεί, διατυπώνει αντιρρήσεις στην άνιση μεταχείριση των οργανισμών Ανεξάρτητης Οντότητας Διαχείρισης (ΑΟΔ) που ουσιαστικά αποκλείονται έναντι των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ). Η ΑΕΠΙ αντιτίθεται στην εκχώρηση της διοίκησης στα μέλη της και στη μεταβολή της από Α.Ε. σε ΟΣΔ.
Ωστόσο, μετά τις τροποποιήσεις το νομοσχέδιο επιτρέπει στην ΑΕΠΙ να παραμείνει Α.Ε., με την προϋπόθεση να αποκτήσει εκλεγμένο από τους δημιουργούς εποπτικό συμβούλιο με αρμοδιότητες στις εισπράξεις και στη διανομή. Μια πρόβλεψη για λόγους διαφάνειας στη διαχείριση και ανεξάρτητα από το Δ.Σ. των μετόχων.
Μάλιστα, το υπόμνημα αναφέρει ότι η συγκεκριμένη διάταξη παρεισέφρησε στο νομοσχέδιο από αλλοδαπά κέντρα! Επικαλείται λόγους αντισυνταγματικότητας διότι προκρίνει τα δικαιώματα των χρηστών και αρνείται την υποχρεωτική προδικασία στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τη δυνητική διαμεσολάβηση του ΟΠΙ (Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας) ως χρονοβόρα και αναποτελεσματική.
Προτάσσει την αναγκαιότητα ασφάλισης των δημιουργών στο ΙΚΑ από όσα φυσικά ή νομικά πρόσωπα χρησιμοποιούν τα έργα ή ερμηνείες ή εκτελέσεις των δικαιούχων, ειδικά όταν οι πωλήσεις έχουν υποκατασταθεί από τις χρήσεις στο διαδίκτυο. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι δημιουργοί εξέφρασαν στο παρελθόν αντιρρήσεις στην υποχρεωτική ασφάλισή τους στο ΙΚΑ.
Ενδιαφέρον όμως έχει ότι το υπόμνημα της ΑΕΠΙ σαφώς αντιτίθεται σε κάθε προσπάθεια να υπάρχει οικονομικός έλεγχος στην Α.Ε., έστω με τη μορφή ενός επιτρόπου, όπως προβλέπεται στους οργανισμούς που διαχειρίζονται κεφάλαια (π.χ. τράπεζες), ισχυριζόμενη ότι οι ορκωτοί λογιστές επιτελούν και τον οικονομικό έλεγχο.
Στο σημείο αυτό όμως δεν υπάρχει απάντηση για το πώς θα διενεργείται πλήρης έλεγχος στην περίπτωση που υπάρχουν καταγγελίες για διαχειριστικά λάθη και παραβλέψεις με αποτέλεσμα να ζημιώνονται οι δημιουργοί. Αντίθετα, στο θέμα αυτό προβάλλει η ΑΕΠΙ ως επιχείρημα την αδιαφάνεια του ΟΠΙ.
Τέλος, η ΑΕΠΙ στο υπόμνημά της καταθέτει μια σειρά από προτάσεις μεταβατικές και τροποποιήσεις σε διατάξεις του νόμου ούτως ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή προστασία δημιουργών και χρηστών. Ανάμεσα σε αυτές, η θέσπιση κριτηρίων εύλογων αμοιβών, η μετατροπή του ΟΠΙ σε φορέα δημοσίου δίκαιου, εξίσωση των ΟΣΔ με τους ΑΟΔ (ΑΕΠΙ) κ.λπ.
Εισηγείται το πλαίσιο συνεργασίας με τις δημόσιες αρχές να επιτρέπεται μόνο αν ο ίδιος ο φορέας το ζητήσει(!) κι όχι ανά πάσα στιγμή να υπάρχει δυνατότητα ελέγχου. Ζητάει την επαναφορά της αστυνομίας, με επέκταση και της δημοτικής αστυνομίας στους ελέγχους των χρηστών κ.λπ. Τέλος, στο υπόμνημα ο διευθύνων σύμβουλος δηλώνει διαθέσιμος για οποιαδήποτε πρόσθετη πληροφορία ή διευκρίνιση. Την ίδια στιγμή όμως και συγκεκριμένα δύο ημέρες πριν, έχει ήδη αποφασιστεί η μεταφορά της έδρας της ΑΕΠΙ στην Κύπρο!
Επίλογος με πολλά ερωτήματα
Τα ερωτήματα είναι πολλά και εξαιρετικά σημαντικά ενώ αφορούν πρωτίστως τους δημιουργούς. Η είδηση ότι η ΑΕΠΙ μεταφέρει την έδρα της στην Κύπρο όπου και θα φορολογείται ώστε να μην ελεγχθεί από το ελληνικό κράτος και ο οργανισμός να μην υποστεί θεσμική σύσταση δεν έχει γίνει ακόμα γνωστή. Σίγουρα η απόφαση θα ταράξει τα νερά. Τα ερωτήματα που εγείρονται μετά την απόφαση για μεταφορά της έδρας της ΑΕΠΙ στην Κύπρο είναι πολλά.
Τις αμέσως επόμενες ημέρες η «Εφ.Συν.» θα επιδιώξει διάλογο με εκπροσώπους της ΑΕΠΙ, δημιουργούς και χρήστες, αλλά και με εκπροσώπους της επιτροπής που επεξεργάστηκε τη νομοθετική ρύθμιση.
Από αφιέρωμα του περιοδικού Lifo το 2014
■ Ο Σωκράτης Μάλαμας είχε δηλώσει για την ΑΕΠΙ:
Και μια εταιρεία που πηγαίνει καλά... Μέσα λοιπόν σε δυο-τρεις ημέρες άνθρωποι της εταιρείας που έχει αναλάβει την είσπραξη των λεγόμενων εκτελεστικών δικαιωμάτων πέρασαν απ' όλους τους χώρους που ακούγεται μουσική και εισέπραξαν χρήματα, το ύψος των οποίων δεν είμαι σε θέση να προσδιορίσω. Ενδεικτικά, 270 ευρώ κατέβαλε η ιδιοκτήτρια του μικρού ξενοδοχείου που έμενα για τους μήνες του καλοκαιριού που είναι ανοιχτό (στην ουσία δύο: Ιούλιος, Αύγουστος).
Οχι μόνο για τη μουσική (ελληνική, ξένη - από ραδιοφώνου ή cd) που ακούγεται στην καφετέρια, αλλά και αυτή που μεταδίδεται από τις τηλεοράσεις των δωματίων!
Παλιά η... σχέση του συντάκτη της παρούσας εφημερίδας με την ΑΕΠΙ. Από τότε που οι μουσικοί την αποκαλούσαν ληστρική. Αποκαλυπτική η δήλωση του Μίκη Θεοδωράκη (στο βιβλίο του Κώστα Τσαρούχα «Τα σκάνδαλα», σελ. 167, εκδ. «Ευκλείδης», 1979):
Η ΑΕΠΙ ιδρύθηκε το 1930 και μέχρι σήμερα ασχολείται με την προστασία και διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων. Εκπροσωπεί, διαφυλάσσει, εισπράττει και διανέμει πνευματικά δικαιώματα για όλες τις χρήσεις του έργου των μελών της, αναφέρει η ιστοσελίδα της εταιρείας.
Η ΑΕΠΙ εισπράττει ποσοστά από τη δημόσια εκτέλεση μουσικών έργων όχι μόνο από τις συναυλίες (οι διοργανωτές είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν προκαταβολικά), αλλά και από μαγαζιά κάθε είδους, είτε παίζουν μουσική ηχογραφημένη είτε ζωντανή, από μουσικές σκηνές έως καφενεία, μπαρ, τυροπιτάδικα, κομμωτήρια, σούπερ μάρκετ, κ.λ.π.
Ο εισπρακτικός μηχανισμός της εταιρείας μαζεύει χρήματα από 11.000 χιλιάδες σημεία σε όλη την ελληνική επικράτεια. Η εταιρεία διαθέτει μια ισχυρή νομική υπηρεσία και συνεργάζεται με πολλούς δικηγόρους σε όλη την Ελλάδα γιατί αρκετοί από τους χρήστες αρνούνται να πληρώσουν, ειδικά αυτή την εποχή.
Εδώ και πολλά χρόνια ακούγονται φήμες για συνθήκες αδιαφάνειας, ανυπαρξία ελέγχου στα κοστολόγια προς χρήστες αλλά και στον τρόπο που αποφασίζεται το ύψος των ποσοστών προς τους ενδιαφερόμενους, παράπονα γενικώς τόσο από τους καταναλωτές που υποχρεώνονται να πληρώνουν όσο και από τους δικαιούχους καλλιτέχνες.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει μεροληπτική πολιτική προς κάποια μεγάλα ονόματα από τον χώρο του τραγουδιού και της μουσικής (συνθέτες, μουσικοί, τραγουδιστές) εις βάρος άλλων. Υπάρχουν κρίσιμα ερωτήματα όπως: Πώς διαμορφώνονται οι τιμές; Ποιος αποφασίζει τι θα δώσει και τι θα πάρει ο κάθε ένας;
Επιπλέον, εκ του νόμου η ΑΕΠΙ είναι υποχρεωμένη να επιχορηγεί ετησίως διοργανώσεις κοινωνικών ή πολιτιστικών σκοπών. Δεν είναι άνευ σημασίας ότι ενδεικτικά σε μία χρονιά η ΑΕΠΙ χρηματοδότησε την έκδοση δύο cd τα οποία στοίχισαν μόλις 7.000 ευρώ, ενώ «προίκισε» το δικό της αρχειακό μουσείο με 280.000 ευρώ για υλικό κλεισμένο στο υπόγειο του κτιρίου της. Μ' άλλα λόγια, προσέφερε μια χορηγία στον εαυτό της.
Μετά από οκτώ και πλέον δεκαετίες συνεχούς λειτουργίας για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, των δημιουργών μουσικών έργων, εκπροσωπεί περισσότερους από 14.380 Ελληνες και ξένους (με απευθείας σύμβαση) πνευματικούς δημιουργούς, καθώς και 2.200.000 και πλέον ξένους πνευματικούς δημιουργούς, μέσω συμβάσεων εκπροσώπησης με ομόλογες εταιρείες του εξωτερικού. Απασχολεί γύρω στα 115 άτομα προσωπικό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και 15 έμμισθους δικηγόρους. Επίσης διαθέτει 67 άτομα ως τοπικούς αντιπρόσωπους ανά την Ελλάδα αλλά και αρκετούς εποχικούς συνεργάτες.
Ακριβώς για τον λόγο ότι η ΑΕΠΙ είναι μια μεγάλη εταιρεία που κατέχει τη μερίδα του λέοντος σε μέλη, με δεσπόζουσα θέση στην αγορά, ο νόμος έρχεται να προστατεύσει την εταιρεία που προστατεύει τα δικαιώματα των καλλιτεχνών αλλά και τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Πολύ δε περισσότερο όταν η εταιρεία αυτή εμφανίζει αρνητικά κεφάλαια (παθητικό άνω των 17 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον τελευταίο δημοσιευμένο ισολογισμό του 2013).
Στο νομοσχέδιο που καταθέτει το υπουργείο Πολιτισμού κρίνεται επιβεβλημένο να ιδρυθεί μια επιτροπή καλλιτεχνών-δικαιούχων, η οποία θα έχει ενεργό συμμετοχή στη διοίκηση της εταιρείας και τον έλεγχο της συγκέντρωσης και διανομής των χρημάτων.
Το (εκ των υστέρων) υπόμνημα της ΑΕΠΙ
Δύο ημέρες μετά (23/3/2016) την απόφαση για τη μεταφορά της εταιρείας -και χωρίς αυτό να ανακοινωθεί- με αναλυτικό υπόμνημα προς την Επιτροπή Ελέγχου Κοινοβουλευτικού Εργου Πολιτισμού και αφού προηγήθηκε η σχετική ακρόαση στις 17/3/2016, η εταιρεία παρεμβαίνει με παρατηρήσεις στο νομοθετικό πλαίσιο για την αναμόρφωση του Νόμου 2121 και του νομοσχεδίου του υπ. Πολιτισμού.
Η Α.Ε. ΑΕΠΙ στο υπόμνημα προέβαλλε ως επιχείρημα ότι η πλειονότητα των χωρών της Ε.Ε. δεν έχει ακόμα εφαρμόσει τη συγκεκριμένη οδηγία. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην οποία μία και μόνη μεγάλη Α.Ε. διαχειρίζεται τα πνευματικά δικαιώματα των μουσικών δημιουργών, στιχουργών κ.λπ.
Μάλιστα η ΑΕΠΙ έχει ουσιαστικά σχηματίσει δύο εταιρείες, εκ των οποίων η μία συλλέγει τις εισπράξεις των δικαιωμάτων από τους χρήστες με ένα μεγάλο δίκτυο εισπρακτόρων, ενώ η άλλη αποδίδει τα ποσοστά επί των δικαιωμάτων στους δημιουργούς.
Με κύριο επιχείρημα ότι η υποτιθέμενη προσπάθεια να μπει τάξη στον χώρο των πνευματικών δικαιωμάτων ουσιαστικά επιδιώκει να διασφαλίσει τα συμφέροντα πολυεθνικών (αναφέρει συγκεκριμένη καταγγελία που είχε γίνει το 1991) και τα δικαιώματα των χρηστών, το υπόμνημα της ΑΕΠΙ τάσσεται κατά των ρυθμίσεων.
Σημειώνοντας ότι αν νομοθετηθεί η οδηγία, το ελληνικό ρεπερτόριο θα εξαφανιστεί, διατυπώνει αντιρρήσεις στην άνιση μεταχείριση των οργανισμών Ανεξάρτητης Οντότητας Διαχείρισης (ΑΟΔ) που ουσιαστικά αποκλείονται έναντι των Οργανισμών Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ). Η ΑΕΠΙ αντιτίθεται στην εκχώρηση της διοίκησης στα μέλη της και στη μεταβολή της από Α.Ε. σε ΟΣΔ.
Ωστόσο, μετά τις τροποποιήσεις το νομοσχέδιο επιτρέπει στην ΑΕΠΙ να παραμείνει Α.Ε., με την προϋπόθεση να αποκτήσει εκλεγμένο από τους δημιουργούς εποπτικό συμβούλιο με αρμοδιότητες στις εισπράξεις και στη διανομή. Μια πρόβλεψη για λόγους διαφάνειας στη διαχείριση και ανεξάρτητα από το Δ.Σ. των μετόχων.
Μάλιστα, το υπόμνημα αναφέρει ότι η συγκεκριμένη διάταξη παρεισέφρησε στο νομοσχέδιο από αλλοδαπά κέντρα! Επικαλείται λόγους αντισυνταγματικότητας διότι προκρίνει τα δικαιώματα των χρηστών και αρνείται την υποχρεωτική προδικασία στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τη δυνητική διαμεσολάβηση του ΟΠΙ (Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας) ως χρονοβόρα και αναποτελεσματική.
Προτάσσει την αναγκαιότητα ασφάλισης των δημιουργών στο ΙΚΑ από όσα φυσικά ή νομικά πρόσωπα χρησιμοποιούν τα έργα ή ερμηνείες ή εκτελέσεις των δικαιούχων, ειδικά όταν οι πωλήσεις έχουν υποκατασταθεί από τις χρήσεις στο διαδίκτυο. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι δημιουργοί εξέφρασαν στο παρελθόν αντιρρήσεις στην υποχρεωτική ασφάλισή τους στο ΙΚΑ.
Ενδιαφέρον όμως έχει ότι το υπόμνημα της ΑΕΠΙ σαφώς αντιτίθεται σε κάθε προσπάθεια να υπάρχει οικονομικός έλεγχος στην Α.Ε., έστω με τη μορφή ενός επιτρόπου, όπως προβλέπεται στους οργανισμούς που διαχειρίζονται κεφάλαια (π.χ. τράπεζες), ισχυριζόμενη ότι οι ορκωτοί λογιστές επιτελούν και τον οικονομικό έλεγχο.
Στο σημείο αυτό όμως δεν υπάρχει απάντηση για το πώς θα διενεργείται πλήρης έλεγχος στην περίπτωση που υπάρχουν καταγγελίες για διαχειριστικά λάθη και παραβλέψεις με αποτέλεσμα να ζημιώνονται οι δημιουργοί. Αντίθετα, στο θέμα αυτό προβάλλει η ΑΕΠΙ ως επιχείρημα την αδιαφάνεια του ΟΠΙ.
Τέλος, η ΑΕΠΙ στο υπόμνημά της καταθέτει μια σειρά από προτάσεις μεταβατικές και τροποποιήσεις σε διατάξεις του νόμου ούτως ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή προστασία δημιουργών και χρηστών. Ανάμεσα σε αυτές, η θέσπιση κριτηρίων εύλογων αμοιβών, η μετατροπή του ΟΠΙ σε φορέα δημοσίου δίκαιου, εξίσωση των ΟΣΔ με τους ΑΟΔ (ΑΕΠΙ) κ.λπ.
Εισηγείται το πλαίσιο συνεργασίας με τις δημόσιες αρχές να επιτρέπεται μόνο αν ο ίδιος ο φορέας το ζητήσει(!) κι όχι ανά πάσα στιγμή να υπάρχει δυνατότητα ελέγχου. Ζητάει την επαναφορά της αστυνομίας, με επέκταση και της δημοτικής αστυνομίας στους ελέγχους των χρηστών κ.λπ. Τέλος, στο υπόμνημα ο διευθύνων σύμβουλος δηλώνει διαθέσιμος για οποιαδήποτε πρόσθετη πληροφορία ή διευκρίνιση. Την ίδια στιγμή όμως και συγκεκριμένα δύο ημέρες πριν, έχει ήδη αποφασιστεί η μεταφορά της έδρας της ΑΕΠΙ στην Κύπρο!
Επίλογος με πολλά ερωτήματα
Τα ερωτήματα είναι πολλά και εξαιρετικά σημαντικά ενώ αφορούν πρωτίστως τους δημιουργούς. Η είδηση ότι η ΑΕΠΙ μεταφέρει την έδρα της στην Κύπρο όπου και θα φορολογείται ώστε να μην ελεγχθεί από το ελληνικό κράτος και ο οργανισμός να μην υποστεί θεσμική σύσταση δεν έχει γίνει ακόμα γνωστή. Σίγουρα η απόφαση θα ταράξει τα νερά. Τα ερωτήματα που εγείρονται μετά την απόφαση για μεταφορά της έδρας της ΑΕΠΙ στην Κύπρο είναι πολλά.
- Αν δεν υπάρχει κανένα ζήτημα αδιαφάνειας στον τρόπο λειτουργίας της ΑΕΠΙ, πώς εξηγείται αυτή η σπασμωδική κίνηση; Μήπως κάνει το τοπίο ακόμα πιο αδιαφανές;
- Πόσο νόμιμη αλλά και αποτελεσματική θα είναι η διαδικασία... προστασίας των δικαιωμάτων των μελών της από την Κύπρο; Οι μηχανισμοί θα εξακολουθούν να δουλεύουν στην Ελλάδα;
- Μια επιχείρηση με τέτοιο παθητικό πώς κλείνει ώστε μετά να μεταφερθεί;
- Τι άποψη έχουν τα χιλιάδες μέλη της ΑΕΠΙ για την απόφαση μεταφοράς της έδρας της στην Κύπρο;
- Πώς θα αντιδράσουν οι δικαιούχοι καλλιτέχνες; Τι θα γίνει στο μεταβατικό στάδιο;
Τις αμέσως επόμενες ημέρες η «Εφ.Συν.» θα επιδιώξει διάλογο με εκπροσώπους της ΑΕΠΙ, δημιουργούς και χρήστες, αλλά και με εκπροσώπους της επιτροπής που επεξεργάστηκε τη νομοθετική ρύθμιση.
Από αφιέρωμα του περιοδικού Lifo το 2014
Πληρώνω για να λέω τα ίδια μου τα τραγούδια! Εχω πει πολλές φορές πως από τη στιγμή που θα δημοσιοποιηθεί ένα τραγούδι ανήκει πλέον σε όλους, ο δημιουργός δεν έχει καμιά δουλειά με το τραγούδι. Αυτά τα απαγορευτικά και οι πικρίες, γιατί να είναι η μοίρα του τραγουδιού αυτή, είναι σαχλαμάρες, παιδιάστικα πράγματα.■ Σφοδρή καταγγελία για το ότι η ΑΕΠΙ την έγραψε στο ΙΚΑ παρά τη θέλησή της σε ηλικία 90 χρόνων είχε κάνει η ποιήτρια, συγγραφέας και μεταφράστρια Βούλα Δαμιανάκου, με επιστολή παραίτησης από μέλος της εταιρείας.
»Δεν έχουμε δικαίωμα επί των τραγουδιών. Υπάρχουν βέβαια εταιρείες διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων, αυτά όμως είναι καινούργια κόλπα, νομικίστικα, δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Εχουν βέβαια σχέση με την τσέπη διαφόρων και με τη δική μου βέβαια. Σήμερα θα έρθει η ΑΕΠΙ να πάρει λεφτά από μένα, γιατί παίζω τα τραγούδια μου.
»Είναι ένα φαιδρό πράγμα που κοστίζει πολύ, αλλά η νομική επιστήμη και η κουλτούρα των θεσμών αυτού του είδους μας έχει δέσει χειροπόδαρα και δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε. Η ΑΕΠΙ παίρνει ένα 7% επί των εισιτηρίων και μου επιστρέφεται δήθεν ένα ποσό, δεν ξέρω πόσο, είναι αδιαφανή πράγματα αυτά
Και μια εταιρεία που πηγαίνει καλά... Μέσα λοιπόν σε δυο-τρεις ημέρες άνθρωποι της εταιρείας που έχει αναλάβει την είσπραξη των λεγόμενων εκτελεστικών δικαιωμάτων πέρασαν απ' όλους τους χώρους που ακούγεται μουσική και εισέπραξαν χρήματα, το ύψος των οποίων δεν είμαι σε θέση να προσδιορίσω. Ενδεικτικά, 270 ευρώ κατέβαλε η ιδιοκτήτρια του μικρού ξενοδοχείου που έμενα για τους μήνες του καλοκαιριού που είναι ανοιχτό (στην ουσία δύο: Ιούλιος, Αύγουστος).
Οχι μόνο για τη μουσική (ελληνική, ξένη - από ραδιοφώνου ή cd) που ακούγεται στην καφετέρια, αλλά και αυτή που μεταδίδεται από τις τηλεοράσεις των δωματίων!
Παλιά η... σχέση του συντάκτη της παρούσας εφημερίδας με την ΑΕΠΙ. Από τότε που οι μουσικοί την αποκαλούσαν ληστρική. Αποκαλυπτική η δήλωση του Μίκη Θεοδωράκη (στο βιβλίο του Κώστα Τσαρούχα «Τα σκάνδαλα», σελ. 167, εκδ. «Ευκλείδης», 1979):
Αλλά υπάρχει και η ΑΕΠΙ. Τι να πω γι' αυτήν; Αρκεί να αναφέρω ότι τον Ιούλιο, Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 1974, τότε που κατά γενική ομολογία όλα τα καταστήματα έπαιζαν τραγούδια μου, πήρα από "εκτελεστικά" δραχμές 0 (μηδέν)! Υπολογίζω ότι από τον καιρό που υπάρχω σαν συνθέτης η ΑΕΠΙ μου κλέβει 100.000 με 200.000 δραχμές το μήνα.Και ο Μάνος Χατζιδάκις:
Είναι ευχής έργον να διαλυθεί πλέον η ΑΕΠΙ και να τεθεί σε άλλη βάση το θέμα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν προ πολλού δείξει το ποιόν τους. Κάποια στιγμή όμως οι, επιφανέστεροι τουλάχιστον, δημιουργοί τα βρήκαν με την ΑΕΠΙ -ακόμη και αυτοί που υπήρξαν πολέμιοί της και παρέμεναν στον εισπρακτικό οργανισμό της Ενωσης Μουσικοσυνθετών-Στιχουργών Ελλάδας (ΕΜΣΕ), ο οποίος όμως δεν διαθέτει τον απαιτούμενο μηχανισμό είσπραξης των εκτελεστικών δικαιωμάτων, που είναι και τα περισσότερα. Κάπου εκεί σταμάτησε και ο "πόλεμος", χωρίς κατά καιρούς να υπάρχουν διάφορα "παρατράγουδα", όπου η ΑΕΠΙ κρίθηκε δικαστικά ένοχη σε διαχειριστικούς ελέγχους, έπειτα από προσφυγές δικαιούχων (που ο παρών περιορισμένος χώρος δεν επιτρέπει να επαναλάβω· και τι να πρωτοαναφέρω άλλωστε, γιατί είναι και τα ποσοστά που κατακρατεί -κερδοσκοπική εταιρεία γαρ...- και οι χρόνοι που καταβάλλει στους δικαιούχους τα δικά τους)[...]
Απόσπασμα από άρθρο του Δημ. Γκιώνη στην «Ελευθεροτυπία», 3/9/2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου