«Να χαιρόμαστε που το Eurogroup συζητά το χρέος;»

Από τις αρχές του 2010 πασχίζω να πείσω αντιπάλους και συντρόφους ότι μια αναδιάρθρωση χρέους είναι αναγκαία (αν και όχι ικανή) συνθήκη για την απελευθέρωση της χώρας από τη δουλοπαροικία, στην οποία εγκλωβίστηκε μετά τη διεθνή κρίση του 2008. Στο τελευταίο Eurogroup ανακοινώθηκε η αρχή της συζήτησης για την αναδιάρθρωση του χρέους.

«Δεν χαίρεσαι; Δεν το θεωρείς κάποια δικαίωση;» με ρωτούν πολλοί. Ούτε χαίρομαι ούτε νιώθω την οποιαδήποτε δικαίωση (ούτε καν στη βάση τού ότι «κακό πάντως δεν κάνει!»). Νιώθω, για την ακρίβεια, όπως ένιωθα και το 2012, όταν η αναδιάρθρωση των Σαμαρά-Βενιζέλου με άφησε μουδιασμένο και κατηφή.

Οπως έγραψα πιο πάνω, μια αναδιάρθρωση χρέους είναι αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη. Για να λειτουργήσει θεραπευτικά, πρέπει να ακυρώνει τη λιτότητα – και όχι να δίνεται ως «ανταμοιβή» ακόμα μεγαλύτερης λιτότητας.

Από την άρνηση της ανάγκης αναδιάρθρωσης του χρέους στην αποδοχή της

Η άρνηση της ανάγκης αναδιάρθρωσης χρέους ισοδυναμούσε με προσποίηση ότι το μη βιώσιμο κρατικό χρέος ήταν βιώσιμο. Αυτό οδηγούσε, με μαθηματική ακρίβεια, στη σκληρή λιτότητα των προηγούμενων ετών. Γιατί; Επειδή η προσποίηση ότι το χρέος μπορεί να αποπληρωθεί απαιτεί δυσθεώρητα πλεονάσματα (τα οποία θα παρακρατούν οι δανειστές) που συνεπάγονται δυσθεώρητες περικοπές και δυσθεώρητους νέους φόρους – αποπνικτική λιτότητα δηλαδή.

Η σκληρή λιτότητα, με τη σειρά της, συρρίκνωνε τα εισοδήματα, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τη δυνατότητά μας να αποπληρώνουμε το χρέος.

Τότε οι «αρχές» (δηλαδή η τρόικα και οι κυβερνήσεις που άγονται και φέρονται από αυτήν), για να συγκαλύψουν την κατάσταση και να συνεχίσουν την προσποίηση ότι το χρέος μπορεί να αποπληρωθεί, αναγκάστηκαν να «στοχεύσουν» σε ακόμα μεγαλύτερα πλεονάσματα, δηλαδή σε ακόμα σκληρότερη λιτότητα η οποία συρρίκνωνε κι άλλο τα εισοδήματα. Και ούτω καθ’ εξής, έως ότου η χώρα είτε ερημωθεί είτε επαναστατήσει.

Ο στόχος μιας θεραπευτικής αναδιάρθρωσης χρέους

Η αναδιάρθρωση χρέους πρέπει να έχει έναν στόχο: τον τερματισμό της λιτότητας, δηλαδή τη θεσμοθέτηση χαμηλού στόχου πλεονάσματος (τίποτα πάνω από 1% με 1,5% του ΑΕΠ), έτσι ώστε να σταματήσει η καθοδική δίνη, να ελκύσει η χώρα πραγματικές επενδύσεις (στη βάση της αισιοδοξίας ότι τελείωσε ο φαύλος κύκλος ύφεσης-μη βιώσιμου χρέους) και έτσι να έρθει η γρήγορη ανάκαμψη που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος.

Να γιατί το άνοιγμα της συζήτησης στο Eurogroup για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους δεν με χαροποιεί: επειδή, για να ξεκινήσει η συζήτηση για το χρέος, τέθηκε ως όρος η διατήρηση του αποπνικτικού στόχου ενός πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ και της σκληρής λιτότητας που αυτό συνεπάγεται.

Μόνο και μόνο η ανακοίνωση του μόνιμου στόχου του 3,5% εξασφαλίζει ότι ούτε το 1,5% δεν θα πιάσουμε για σειρά ετών. Ιδίως όταν παράλληλα προβλέπεται αυτόματος «κόφτης» δαπανών και αυτόματος «εισαγωγέας» φόρων.

Ο τοξικός στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ

Ας δούμε γιατί ο στόχος του 3,5% θα εξαφανίσει τις δυνατότητες της χώρας να παράξει ακόμα και το... 1,5% πλεονάσματος που θα μπορούσε να παράξει (αν δεν είχαμε αποδεχτεί τον στόχο του 3,5%). Είναι σαν οι «αρχές» να ανακοινώνουν στους επίδοξους επενδυτές το εξής καταπληκτικό:

«Αν επενδύσετε σήμερα στη χώρα, π.χ. σε μια νέα μονάδα παραγωγής, ο στόχος 3,5% πλεονάσματος τα επόμενα χρόνια (όταν η επένδυσή σας θα αρχίσει να αποδίδει) θα επιβάλει στην κυβέρνηση να νομοθετήσει κι άλλα μέτρα τα οποία θα μειώσουν τα έσοδά σας (καθώς οι πελάτες σας θα έχουν ακόμα μικρότερο διαθέσιμο εισόδημα), την ώρα που θα αυξάνουν τους φόρους επί των κερδών σας.

Κι αν η κυβέρνηση δεν το κάνει (ή αποτύχει να πιάσει το 3,5%, ακόμα κι αν το κάνει), τότε τον επόμενο Μάιο θα ενεργοποιηθεί ο αυτόματος «κόφτης δαπανών»/«εισαγωγέας φόρων» που θα σας μειώσει κι άλλο τα καθαρά έσοδα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η ίδια διαδικασία θα επαναλαμβάνεται κάθε Μάιο»!

Πιστεύεις, αναγνώστη, ότι θα είναι πολλοί οι Ελληνες και ξένοι επενδυτές που θα αποφασίσουν, έχοντας λάβει το πιο πάνω μήνυμα, να επενδύσουν σοβαρά ποσά στην πραγματική οικονομία της χώρας;

Οχι βέβαια. Ετσι, επενδύσεις που θα γίνονταν αν ο στόχος πλεονάσματος ήταν το 1,5% και όχι το 3,5%, δεν θα γίνουν, τα εισοδήματα δεν θα αρχίσουν να αυξάνονται και έτσι το κράτος όχι μόνο δεν θα πιάσει τον στόχο του 3,5%, αλλά ούτε κι εκείνον του... 1,5%. Αντίθετα, αν ανακοινωνόταν ο στόχος του 1,5%, οι επενδύσεις θα είχαν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν, τα εισοδήματα θα αυξάνονταν και το 1,5% θα ήταν κάτι παραπάνω από εφικτό.

Σαν το 2012

Τα έξι προηγούμενα χρόνια είχαμε δύο αναδιαρθρώσεις χρέους (μία μικρή το 2011, με μείωση επιτοκίων, και μία μεγάλη το 2012-2013, με το PSI). Δεν λειτούργησαν θεραπευτικά, επειδή:

(α) άργησαν,

(β) ήταν αναιμικές, και

(γ) έρχονταν ως απόρροια προηγούμενης αποτυχημένης λιτότητας και υπό τον όρο νέας λιτότητας, η οποία συρρίκνωσε κι άλλο τα εισοδήματα, ακυρώνοντας το οποιοδήποτε όφελος της αναδιάρθρωσης.

Τον Ιανουάριο του 2015, μια νέα κυβέρνηση έθεσε ως απαράβατο όρο οποιασδήποτε συμφωνίας τον τερματισμό αυτού του παραλογισμού μέσα από μια θεραπευτική αναδιάρθρωση που θα τερματίζει τη λιτότητα ώστε να ακυρωθεί η σκοτοδίνη.

Προδιαγράφεται θεραπευτική η διαφαινόμενη τρίτη αναδιάρθρωση χρέους που άρχισε να συζητεί το Eurogroup; Οχι βέβαια. Πρώτον, επί της ουσίας δεν πρόκειται να είναι αρκετά βαθιά. Δεύτερον, και σημαντικότερον, θα γίνει (όταν γίνει) υπό τον όρο νέας λιτότητας, η οποία θα ματαιώσει την ανάκαμψη, ακυρώνοντας το οποιοδήποτε όφελος προκύψει. Οπως ακριβώς το 2012...

Συντάκτης: Γιάνης Βαρουφάκης

Πηγή: efsyn.gr