Έξι χρόνια μνημόνια: κερδισμένοι και χαμένοι

Πριν από μερικές μέρες έκλεισαν έξι χρόνια από τη στιγμή που ο τότε Πρωθυπουργός της χώρας Γ. Παπανδρέου εξήγγειλε από το Καστελόριζο την προσφυγή στους πρώτους μνημονιακούς μηχανισμούς με την εκτίμηση πως όλα θα είχαν τελειώσει μέχρι τα τέλη του… 2011!

Φυσικά από τότε έπεσε πολύ νερό στο αυλάκι, είχαμε πολλές αλλαγές Πρωθυπουργών (Παπανδρέου, Παπαδήμος, Σαμαράς, Τσίπρας) ωστόσο από τα μνημόνια δε βγήκαμε ενώ οι πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις, εκπορευόμενες (πάντα!) από τα πρωθυπουργικά γραφεία μιλούν για απαλλαγή από αυτά τα δεσμά μέσα στο 2018. Βέβαια να σημειώσουμε εδώ πως ακόμα κι αν επαληθευτούν αυτές οι προβλέψεις, η τρόικα, το κουαρτέτο, οι θεσμοί, πέστε το όπως θέλετε, δεν πρόκειται να φύγουν.

Κι αυτό γιατί σύμφωνα με το Σύμφωνο Σταθερότητας προβλέπεται το καθεστώς «ενισχυμένης εποπτείας» για τις χώρες εκείνες που προσφεύγουν στη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης. Πράγμα που σημαίνει πως όσα κράτη έχουν χρηματοδοτηθεί από τον μηχανισμό αυτό παραμένουν σε καθεστώς εποπτείας μετά το πέρας του προγράμματος εφόσον δεν έχει εξοφληθεί το 75% των χρημάτων που έλαβαν. Για την Ελλάδα αυτό συνεπάγεται την τρίμηνη επιτήρηση από την Τρόικα τουλάχιστον μέχρι το 2047.

Σε αυτή την εξάχρονη και επώδυνη διαδρομή δεν υπάρχουν μόνο ηττημένοι, αλλά και κερδισμένοι.

Οι ηττημένοι

 Να θυμηθούμε πως η προσφυγή στα μνημόνια αφορούσε την προσπάθεια για μείωση του δημόσιου χρέους. Ύστερα από 6 χρόνια σε απόλυτους αριθμούς το χρέους έχει μειωθεί από τα 329 δισ (114% του ΑΕΠ) στα 324 δισ (181% του ΑΕΠ), δηλαδή στην πραγματικότητα έχει αυξηθεί.

Στο μεταξύ συνέβησαν τα εξής:

• η ανεργία από το 9% έφτασε στο 24% ενώ μόνο το 15% συνόλου παίρνει επίδομα ανεργίας (προ κρίσης έφτανε στο 40%).
  
• το ποσοστό αυτών που αδυνατούν να καλύψουν βασικές τους ανάγκες αυξήθηκε από 11% σε 20%
  
• πάνω από ένα εκατομμύριο συμπολίτες μας ζουν σε νοικοκυριά που δε δουλεύει κανείς ή εργάζεται λιγότερο από 3 μήνες το χρόνο
  
• ο δείκτης φτώχειας αυξήθηκε από το 20% στο 35%
  
• οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατά 25%
  
• η βρεφική θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 51%
  
• ο άστεγοι από 8000 ξεπέρασαν τους 20000
  
• το μερίδιο της εργασίας στο ΑΕΠ μειώθηκε από το 64% στο 54%
  
• οι μισοί συνταξιούχοι παίρνουν σύνταξη μικρότερη των 500 ευρώ
  
• η μέση αγοραστική δύναμη από 84% του μέσου όρου των 15 χωρών της ΕΕ (προ διεύρυνσης του 2004) έφτασε στο 65%
  
• Οι μισθωτοί ως σύνολο έχουν χάσει το 1/3 της αγοραστικής τους δύναμης
  
• Η σχέση του πιο πλούσιου 20% με το πιο φτωχό 20% πήγε από το 5,6/1 στο 6,6/1.[1]

Οι  κερδισμένοι 

Κατ’ αρχάς στους μεγάλους κερδισμένους κατατάσσονται οι τράπεζες του εξωτερικού οι οποίες με την έναρξη της κρίσης βρέθηκαν να έχουν στην κατοχή τους πολύ μεγάλο τμήμα του ελληνικού χρέους. Συγκεκριμένα το σύνολο του ιδιωτικού και δημόσιου χρέους προς τις ξένες τράπεζες έφτανε τον Ιούνιο του 2010 τα 252,1 δις δολάρια. Από το σύνολο αυτού του ποσού το 75,1% ήταν οφειλή προς τις γαλλικές (83,1 δισ), τις γερμανικές (65,4 δισ) και τις αμερικανικές (36,2 δισ) τράπεζες.

Το Δεκέμβριο του 2010 οι ξένες τράπεζες κατείχαν πια μόνο 145,7 δις δολάρια, είχε δηλαδή μειωθεί κατά 42% το αρχικό ποσό (γαλλικές τράπεζες 56,7 δις, γερμανικές 34 δις, αμερικάνικες 7,3 δις) Αυτό συνέβη γιατί με τις ρυθμίσεις του πρώτου μνημονίου δόθηκε ο χρόνος να απαλλαγούν από μεγάλο τμήμα του ελληνικού χρέους, πράγμα που έγινε ακόμα πιο έντονο στη συνέχεια όταν το Δεκέμβριο του 2011 η έκθεση των ελληνικών τραπεζών στο ελληνικό χρέος είχε μειωθεί στα 35 δις. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν μέχρι και τις εκλογές του 2012 να έχουν απαλλαγεί σχεδόν ολοκληρωτικά από το ελληνικό χρέος. 

Και τώρα ας έρθουμε στους εντός Ελλάδας κερδισμένους. Το 2010 οι 500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις παρουσίαζαν συνολική κερδοφορία της τάξης των 2,2 δις ευρώ το 2014 αυτό ανήλθε στα 10,2 δις.  Το 2009 οι 20 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις πραγματοποιούσαν το 45% των συνολικών κερδών ενώ το 2014 το 56,5%.. Οι 300 επιχειρήσεις με τις μεγαλύτερες πωλήσεις (εκτός χρηματοπιστωτικού τομέα) μεταξύ 2009 και 2014 αύξησαν τον κύκλο εργασιών τους από το 53,6% του συνόλου στο 59,86% και το ενεργητικό τους από 42,2% σε 44,0%.

Τελευταίο αλλά όχι έσχατο, το 2011 κατοικούσαν στην Ελλάδα 445 άνθρωποι που έκαστος είχε κινητή περιουσία πάνω από 30 εκατομμύρια ευρώ και το συνολικό άθροισμα έφτανε τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ ή το 24% του ΑΕΠ. Το 2014 υπήρχαν  565 άνθρωποι που είχαν κινητή περιουσία άνω των 30 εκατομμυρίων δολαρίων με το συνολικό άθροισμα να φτάνει τα 70 δισεκατομμύρια  ή το 39,5% του ΑΕΠ εκείνης της χρονιάς.

Σπύρος Σακελλαρόπουλος-αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται προέρχονται από το βιβλίο μου. Σπύρος Σακελλαρόπουλος, 2014, Κρίση και κοινωνική διαστρωμάτωση στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, Αθήνα: εκδ. Τόπος.

Πηγή: tvxs.gr