Η Ιστορία και το χρέος

Η Εργατική Πρωτομαγιά δεν γεννήθηκε τυχαία. Ούτε αυθαίρετα επιλέχθηκε η 1η Μαΐου κάθε έτους να είναι η ημέρα όπου η εργατική τάξη σε όλο τον πλανήτη θα απεργεί και θα διεκδικεί μαχητικά την ικανοποίηση των αιτημάτων της.

Ολα ξεκίνησαν το 1884, στο συνέδριό της νεοσύστατης, τότε, Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας όπου αποφασίστηκε ότι η 1η Μαΐου του 1886 θα είναι ημέρα ενός εκτεταμένου απεργιακού αγώνα των εργατών με σκοπό την καθιέρωση του οκταώρου. Ετσι και έγινε.

Στην πρωτομαγιάτικη απεργία του 1886 στις ΗΠΑ περίπου στο μισό εκατομμύριο εργάτες παράτησαν τη δουλειά τους και συνενώθηκαν στους δρόμους.

Επίκεντρο όμως του αγώνα αναδείχτηκε το Σικάγο, με 90.000 διαδηλωτές και με πολυήμερες κινητοποιήσεις, που είχαν αποτέλεσμα την ένοπλη επίθεση των δυνάμεων καταστολής στους εξεγερμένους εργάτες.

Η κατάληξη εκείνων των συγκρούσεων ανάμεσα στους διαδηλωτές και στην αστυνομία ήταν ένα εκτεταμένο κύμα διώξεων κατά των εργατών καθώς και η σύλληψη και σκηνοθετημένη δίκη οκτώ ηγετών τους.

Τελικά, από τους οκτώ οι τέσσερις απαγχονίστηκαν στις 11 Νοεμβρίου 1887, ένας βρέθηκε νεκρός στο κελί του και άλλοι τρεις καταδικάστηκαν σε πολλά χρόνια καταναγκαστικά έργα.

Η πρωτομαγιάτικη απεργία του 1886 είχε όμως και θετικά αποτελέσματα, καθώς 185.000 εργάτες κέρδισαν το 8ωρο και τουλάχιστον 200.000 εργάτες μείωσαν τον χρόνο εργασίας τους από τις 12 στις 10 και 9 ώρες.

Επίσης, σε πολλές περιοχές αναγνωρίστηκε η ημιαργία του Σαββάτου ενώ αρκετές βιομηχανίες σταμάτησαν την κυριακάτικη εργασία.

Στην Ελλάδα

Μετά την εξέγερση στο Σικάγο, στις 20 Ιουλίου του 1889, το ιδρυτικό συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς κατέληξε σε μια απόφαση που σφράγισε την ιστορία του εργατικού κινήματος σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ορισε την 1η Μαΐου του 1890 ως ημέρα διεξαγωγής μεγαλειώδους διαδήλωσης «ώστε ταυτόχρονα σ’ όλες τις χώρες και σ’ όλες τις πόλεις, την ίδια συμφωνημένη ημέρα, οι εργάτες να απαιτήσουν απ’ τις δημόσιες αρχές να μειώσουν με νόμο την εργάσιμη ημέρα στις οκτώ ώρες και να εφαρμόσουν στην πράξη τις υπόλοιπες αποφάσεις του Συνεδρίου του Παρισιού».

Ετσι καθιερώθηκε η Πρωτομαγιά, η οποία άρχισε να γιορτάζεται από το 1890.

Η πρώτη εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα γιορτάστηκε το 1893 με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη.

Η απόφαση για τον εορτασμό της πάρθηκε στη συνεδρίαση του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου στις 21 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους.

Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι επειδή η 1η Μαΐου του 1893 έπεφτε ημέρα Σάββατο, οι διοργανωτές αποφάσισαν να γιορτάσουν την Παγκόσμια Ημέρα της Εργατικής Τάξης την επομένη 2 Μαΐου που ήταν Κυριακή «όπου οι εργάται θα δυνηθώσι να λάβωσι μέρος σ’ αυτήν».

Οπως ακριβώς είχε καθοριστεί, στις 2 Μαΐου του 1893, ημέρα Κυριακή και ώρα 5 μ.μ. οι Σοσιαλιστές της ομάδας Καλλέργη και εργαζόμενοι συγκεντρώθηκαν στο Στάδιο.

Οι πληροφορίες στον Τύπο της εποχής παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση αναφορικά με τον αριθμό των συγκεντρωμένων, οπότε και δεν είναι εύκολο να αποφανθεί κάποιος σήμερα με ακρίβεια πάνω σ’ αυτό το ζήτημα.

Εφημερίδα «Σοσιαλιστής»- Μαΐος 1896 |

Ο «Σοσιαλιστής» του δευτέρου 15νθήμερου του Μαΐου 1896 κάνει λόγο για περισσότερα από 2 χιλιάδες συγκεντρωμένους.

Αντίθετα η «Εφημερίς» παρουσίασε ένα κοινό που δεν ήταν πάνω από 200 άτομα.

Οπως ήδη αναφέρεται στα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής ομιλητής στην πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση του 1893 ήταν ο Σταύρος Καλλέργης, ο οποίος μεταξύ άλλων είπε:

«Ο σκοπός της συναθροίσεώς μας ενταύθα είναι να υπογράψωμεν ψήφισμα διά να δοθή εν καιρώ εις την Βουλήν, το ψήφισμα δε έχει ως εξής:

Συνελθόντες σήμερον την 2 Μαΐου ημέραν Κυριακήν και ώραν 5 μ.μ. εν τω αρχαίω Σταδίω οι κάτωθι υπογεγραμμένοι μέλη του "Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου" και υπό μισθόν πασχοντες εψηφίσαμεν:

Α) Την Κυριακήν να κλείωσι τα καταστήματα, καθ' όλην την ημέραν, και οι πολίται ν' αναπαύωνται.

Β) Οι εργάται να εργάζωνται 8 ώρας την ημέραν.

Γ) Ν' απονέμηται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς διατήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.

Δ) Το συμβούλιον του "Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου" να επιδώση το ψήφισμα εις την Βουλήν...».

Υστερα από την ομιλία του Καλλέργη -πάντα κατά το ρεπορτάζ του «Σοσιαλιστή»- συγκεντρώθηκαν μέσα σε μισή ώρα 500 υπογραφές κάτω από το ψήφισμα.

Η συγκέντρωση των υπογραφών συνεχίστηκε και στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα και το ψήφισμα κατατέθηκε στη Βουλή την 1η Δεκεμβρίου του 1893.

Η παράδοσή του ήταν επεισοδιακή. Ο Καλλέργης συνελήφθη από την αστυνομία, δικάστηκε και καταδικάστηκε να εκτίσει ποινή φυλάκισης 10 ημερών στις φυλακές του Παλαιού Στρατώνα.

Η Πρωτομαγιά του 1894 -πολυπληθέστερη της προηγούμενης- γιορτάστηκε την 1η του Μαΐου στο Στάδιο με ομιλητές τον Πλάτωνα Δρακούλη, τον Στ. Καλλέργης του οποίου η ομιλία ήταν σε πολεμικό τόνο και γεμάτη «μίσος κατά της πλουτοκρατίας» και τους φοιτητές Ευάγγ. Μαρκαντωνάτο και Δ. Γραμματικό.

Επίσης η συγκέντρωση εξέδωσε ψήφισμα με τα αιτήματα των εργατών.

Μετά το 1894 -και για αρκετό χρονικό διάστημα- δεν φαίνεται να υπήρξαν εορτασμοί της Εργατικής Πρωτομαγιάς με συγκεντρώσεις.

Τα πολιτικά γεγονότα, και ιδιαιτέρα το γεγονός ότι η χώρα παράδερνε στη δίνη μιας οξύτατης κοινωνικοπολιτικής κρίσης (ως αποτέλεσμα της χρεοκοπίας του 1893, της ήττας της χώρας στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και της επιβολής του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου την επόμενη χρονιά) σε συνδυασμό με την καθυστέρηση του εργατικού κινήματος που και στα πιο πρωτοπόρα τμήματά του έμενε πολύ πίσω από το ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα, εξηγούν το φαινόμενο.

Εντούτοις η εργατική κίνηση δεν σταμάτησε ποτέ.

Η Πρωτομαγιά ήταν πάντα το σημείο αναφοράς των εργατικών αγώνων και ο εορτασμός της στοίχισε πολύ αίμα.

Συντάκτης: Γιώργος Πετρόπουλος

Πηγή: efsyn.gr