Αξιολόγηση: Ο καθένας για τον εαυτό του και ο νομοθέτης εναντίον όλων!

Τι κακό είχε το σχέδιο Μητσοτάκη για την αξιολόγηση των δημόσιων υπάλληλων και γιατί δεν πρέπει να αναστηθεί.

Νέο σύστημα αξιολόγησης δομών και προσώπων στο Δημόσιο μελετά η κυβέρνηση, όπως είπε ο αναπληρωτής υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμιση Χριστόφορος Βερναρδάκης στη Βουλή. Πρόσθεσε δε ότι το νέο σύστημα θα βασίζεται σε "διαφορετικές" παραμέτρους, και δε θα ταυτίζεται με μειώσεις μισθών και αυταρχική συμπεριφορά εκ μέρους των διοικήσεων. Μάλιστα. Διαφορετικές από τι; Μάλλον από αυτές του σχεδίου του Κυριάκου Μητσοτάκη, που παραλίγο να είχε γίνει νόμος του κράτους. Το σχέδιο Μητσοτάκη όμως ήταν συγκεκριμένο και το πρόβλημά του δεν ήταν ούτε οι μειώσεις ούτε ο "αυταρχισμός", ενώ το καινούργιο έχει μια στρατηγική θολούρα που τα αφήνει όλα ανοιχτά. Για αυτό, ας ξεκινήσουμε από το... συγκεκριμένο.

Το πλάνο Μητσοτάκη για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων διαφημιζόταν ως το στάνταρ που χρησιμοποιούν οι πιο μεγάλες και σύγχρονες ιδιωτικές εταιρείες στον πλανήτη. Ναι μεν, αλλά: Θα ίσχυε, αν μιλάγαμε για προηγούμενες δεκαετίες και για την προ-ψηφιακή οικονομία. Τότε, ήταν όντως αυτό, το σκληρά ανταγωνιστικό σύστημα που εφάρμοζαν πάνω από τις μισές εταιρείες του Forbes 500. Τι προβλέπει; Ας το πούμε σύστημα 6 - 2 - 2. Σημαίνει ότι σε ένα τμήμα εταιρείας που απασχολεί π.χ. 10 άτομα, μετά την ετήσια αξιολόγηση οι 6 θα μείνουν στάσιμοι οι 2 θα πάρουν προαγωγή και οι 2 θα απολυθούν! Για να μη δημιουργήσει πανικό και ανεξέλεγκτες αντιδράσεις, ο Κυριάκος διαβεβαίωνε ότι στην περίπτωση του Ελληνικού δημοσίου, οι 2 αποτυχημένοι δε θα απολυθούν αλλά απλά θα εντοπιστούν και θα χαρακτηριστούν(!) - ώστε να τους γίνουν συστάσεις και να ενταχθούν σε ειδικό πρόγραμμα επανεκπαίδευσης και... ε, πώς να το πούμε κομψά, "σωφρονισμού". Κλειδί για την επιτυχία του σχεδίου, κατά τον κ. Μητσοτάκη ήταν εκείνη ακριβώς η επιβολή της νόρμας των 2 μαύρων προβάτων: Όσο καλό με άλλα λόγια και να είναι το τμήμα συνολικά, θα πρέπει να απομονωθούν οι 2 πλέον “κακοί” σε απόδοση – εξαιρέσεις απαγορεύονται. Έτσι, άφηνε να εννοηθεί ο τότε υπουργός, ξεφεύγουμε θέλοντας και μη από “φιλικά” προς τον υπάλληλο συστήματα αξιολόγησης, όπου παίρνουν όλοι άριστα και παραμένουν ως έχουν όλες οι ισορροπίες και εντάσεις, σε ένα δήθεν παραδεισένιο “live and let live” σκηνικό.

Και λοιπόν, θα πείτε; Οκ, είναι πολύ ανταγωνιστικό, άγριο ίσως, αλλά θα έχει αποτελέσματα, δεν μπορεί! Άλλωστε ο φόβος φυλάει τα έρμα, κι ο άγιος φοβέρα θέλει και όλα τα γνωστά κλισέ των παραδοσιακών αυστηρών διευθυντών, βρίσκουν εδώ μια νέα, βολική και “εκσυγχρονιστική” δικαίωση. Γιατί όμως τα τελευταία χρόνια οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες που το εφάρμοζαν, το εγκαταλείπουν; Και γιατί πολλές μεταφορντικές επιχειρήσεις όπως το Google, δεν το εφάρμοσαν ποτέ; Γιατί το σύστημα 6 – 2 – 2 έχει τρία μεγάλα, θεόρατα προβλήματα. Το πρώτο είναι ότι οι υπάλληλοι που ξέρουν ότι θα περάσουν άνετα 2 συναδέλφους τους, αλλά ότι δεν καταφέρνουν να φτάσουν τους 2 “καλύτερους” που θα προαχθούν, δεν έχουν κανένα απολύτως κίνητρο να προσπαθήσουν περισσότερο. Όσοι καταλαμβάνουν συνήθως τις θέσεις 4-7 ... αράζουν!

Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα του συγκεκριμένου συστήματος είναι ότι ευνοεί την υπονόμευση του ενός υπαλλήλου από τον άλλο, τις φατρίες και το σαμποτάζ του πιο επίφοβου “αντιπάλου” και ανταγωνιστή. Ειδικά για μια δημόσια υπηρεσία, το σχέδιο Μητσοτάκη είναι το πλέον ακατάλληλο, αφού αντί να ενθαρρύνει την ομαδική εργασία και την αλληλοβοήθεια για το καλό της υπηρεσίας, εισάγει τη νοοτροπία του μηδενικού αθροίσματος και του “ή αυτός ή εγώ”. Το τρίτο μεγάλο πρόβλημα του συστήματος και ο κυριότερος λόγος που το αποφεύγουν οι εταιρείες νέας τεχνολογίας, είναι ότι αποθαρρύνει το ρίσκο και την καινοτομία: Αν ρισκάρεις, μπορεί πολύ άνετα στοχεύοντας για τις 2 πρώτες θέσεις να βρεθείς στις τελευταίες! Έχει άλλωστε παρατηρηθεί και εμπειρικά, ότι η εισαγωγή του ευνοεί όσους ακολουθούν την πεπατημένη, τους “κανένας δεν απολύθηκε αγοράζοντας IBM” και άλλες καθεστωτικές και συντηρητικές συνήθειες.

Είναι σαφές ότι ο Βερναρδάκης δε θα πρέπει να εμπνευστεί από το σχέδιο του προκατόχου του. Αλλά δε θα πρέπει να το αντιμετωπίσει και ως άσκηση για να βρει μια μαϊμού αξιολόγηση, που θα γίνει αμέσως εργαλείο πελατειακών και κομματικών “οργάνων”. Η κατεύθυνση που υπόσχεται πολλά, είναι η αξιολόγηση κάθε μονάδας και τμήματος σαν ομαδική απόδοση, ώστε να έχουν κίνητρο για ομαδική δουλειά οι εργαζόμενοι. Κι αν καταχραστούν... ομαδικά την ελευθερία και την αυτονομία τους, τότε η κεντρική διοίκηση θα τους την αφαιρεί, θα μπαίνουν όντως σε επιτροπεία και μόνο τότε θα έχει νόημα να ψάξει κανένας για αμνούς και ερίφια. Και βέβαια κλειδί επιτυχίας στο εναλλακτικό αυτό σύστημα, είναι η συμμετοχή των πολιτών στο τρόπο που γίνεται η διαχείριση των υπηρεσιών που τους προσφέρονται από το δημόσιο. Ούτε οι νεοφιλελεύθεροι δεν μπορούν να το αρνηθούν αυτό: Πελατοκεντρικά συστήματα δε θέλουν; 

του Άρη Βασιλά 

Πηγή: thepressproject.gr