O μύθος των ξένων επενδύσεων

Με αφορμή την επίσκεψη του προέδρου Ολάντ και των υποψήφιων Γάλλων «επενδυτών» στην Ελλάδα, η στήλη ανατέμνει το ζήτημα των ξένων επενδύσεων που επιχειρείται να μετατραπεί στη μνημονιακή «Μεγάλη Ιδέα του Έθνους» για την έξοδο από την κρίση.

Τι ορίζεται ως άμεση ξένη επένδυση (ΑΞΕ); Σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «είναι η διεθνής επένδυση που πραγματοποιείται από μία οντότητα (άμεσος επενδυτής) με σκοπό την απόκτηση διαρκούς συμμετοχής σε μία άλλη οντότητα που δραστηριοποιείται σε διαφορετική χώρα από αυτήν του άμεσου επενδυτή. Η διαρκής συμμετοχή υφίσταται εφόσον το ποσοστό που αποκτάται είναι τουλάχιστον 10% του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης».

Η διεθνής συγκυρία δεν είναι ευνοϊκή για τις ΑΞΕ. Σύμφωνα με το World Investment Report (2014), που εκδίδεται από τη Διάσκεψη για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη του ΟΗΕ (UNCTAD), οι εισροές των παγκόσμιων ΑΞΕ μειώθηκαν κατά 16% το 2014 σε σύγκριση με το 2013. Η μείωση αυτή αποδίδεται στην ευθραυστότητα της παγκόσμιας οικονομίας, την πολιτική αβεβαιότητα και τους αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους. Είναι χαρακτηριστικό ότι την ίδια χρονιά άλλα μακροοικονομικά μεγέθη, όπως το ΑΕΠ, το εμπόριο, η απασχόληση και οι ακαθάριστες επενδύσεις σε κεφαλαιουχικά αγαθά, βελτιώθηκαν. Οι παράγοντες που επηρέασαν αρνητικά τις ΑΞΕ επιδεινώθηκαν και την τρέχουσα χρονιά ενώ εκτιμάται ότι δεν θα βελτιωθούν ούτε το 2016 καθώς όλοι οι διεθνείς οργανισμοί σπεύδουν να μεταβάλλουν τις προβλέψεις τους για τα μακροοικονομικά μεγέθη προς το χειρότερο.

Ανάλογα είναι τα συμπεράσματα και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που στο μηνιαίο δελτίο του Δεκεμβρίου 2014 αναφέρει: «Η έντονη μείωση των επενδύσεων στη ζώνη του ευρώ είναι γενικευμένο φαινόμενο για όλες τις συνιστώσες των επενδύσεων. Οι δημόσιες επενδύσεις μειώθηκαν λόγω του πολύ περιορισμένου δημοσιονομικού περιθωρίου ελιγμών. Όσον αφορά τις επενδύσεις σε κατοικίες, ουσιαστικά δεν υπάρχουν ενδείξεις ανάκαμψης και η υπό εξέλιξη διαδικασία προσαρμογής στην αγορά κατοικιών αναμένεται να εξακολουθήσει να αποτελεί σημαντικό ανασχετικό παράγοντα. Επιπλέον, οι παρατηρούμενες χαμηλές επιχειρηματικές επενδύσεις συμπίπτουν με ιδιαίτερα πενιχρές εξαγωγικές επιδόσεις και αυξημένη αβεβαιότητα όσον αφορά, μεταξύ άλλων, τη μελλοντική πολιτική που θα ακολουθήσουν οι κυβερνήσεις. Όσον αφορά το μέλλον, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη συγκρατημένη αύξηση του ΑΕΠ και την ανάγκη για περαιτέρω απομόχλευση στο Δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, η ανάκαμψη των επενδύσεων είναι πιθανόν να παραμείνει υποτονική στο εγγύς μέλλον. Οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις επίσης αποτελούν καθοδικό κίνδυνο».

Επιπλέον, τα στατιστικά στοιχεία για τις εισροές ΑΞΕ στην Ελλάδα δεν δικαιολογούν την εναπόθεση της σωτηρίας της χώρας στις ΑΞΕ καθώς ιστορικά το ποσοστό τους ήταν εξαιρετικά χαμηλό. Ακόμη και την περίοδο πριν από την κρίση (2000-2008) που σημαδεύτηκε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την ιδιωτικοποίηση μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων (π.χ. ΟΤΕ, Εμπορική Τράπεζα, Γενική Τράπεζα), οι εισροές ΑΞΕ ανήλθαν στο συνολικό ποσό των 18.710 εκατομμυρίων δολαρίων όταν στην Πορτογαλία το αντίστοιχο ποσό ήταν 46.321 εκατ. και στην Ε.Ε. ήταν 4,37 τρισεκατομμύρια δολάρια (στοιχεία ΟΟΣΑ). Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν οι επιπτώσεις στις θέσεις εργασίας που είχαν οι παραπάνω επενδύσεις. Για παράδειγμα η απόκτηση του ΟΤΕ από τη Deutsche Telekom είχε ως αποτέλεσμα την κατάργηση 7.817 (-53%) θέσεων εργασίας τη δεκαετία 2005-2014 ενώ ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση της Εμπορικής Τράπεζας. Η απόκτησή της από την Credit Agricole (μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες σε παγκόσμιο επίπεδο) είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνισή της από τον τραπεζικό χάρτη της χώρας και την κατάργηση 6.500 περίπου θέσεων εργασίας.

Το ζήτημα των άμεσων ξένων επενδύσεων αλλά και γενικότερα των επενδύσεων που έχει ανάγκη η χώρα δεν εξαντλείται στα πλαίσια ενός ερανίσματος. Η στήλη δεσμεύεται ότι θα επανέλθει στο θέμα…

Γιώργος Τοζίδης

Πηγή: e-dromos.gr