Φτωχοί και με ευρώ και με δραχμή

Το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ καταγράφει την εξαθλίωση του πληθυσμού από το 2009 μέχρι το 2014, με 4 στους 10 Ελληνες να βρίσκονται πλέον σε απόλυτη ένδεια, την ανεργία να καλπάζει και την αγορά εργασίας να έχει πλήρως απορρυθμιστεί, ενώ οι δανειστές ζητούν κι άλλο αίμα σε ασφαλιστικό και εργασιακά .

Την ίδια στιγμή, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής «βλέπει» ύφεση και πρωτογενές έλλειμμα το 2015 και όλα τα οικονομικά μεγέθη... εκτός στόχων, επισείοντας τον «εφιάλτη» της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα.

Ακραία φτώχεια, πριν καν το 3ο Μνημόνιο

Το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ καταγράφει την εξαθλίωση του πληθυσμού από το 2009 μέχρι το 2014, με 4 στους 10 Ελληνες να βρίσκονται πλέον σε απόλυτη ένδεια, την ανεργία να καλπάζει και την αγορά εργασίας να έχει πλήρως απορρυθμιστεί, ενώ οι δανειστές ζητούν κι άλλο αίμα σε ασφαλιστικό και εργασιακά - Την ίδια στιγμή, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής «βλέπει» ύφεση και πρωτογενές έλλειμμα το 2015 και όλα τα οικονομικά μεγέθη... εκτός στόχων, επισείοντας τον «εφιάλτη» της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα.

«Η πορεία φτωχοποίησης του πληθυσμού είναι απόρροια της πολιτικής λιτότητας των τελευταίων χρόνων, η οποία σε ό,τι αφορά την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας συνεπιφέρει και την υποβάθμιση των εργασιακών σχέσεων» δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Γιάννης Κουζής, καθηγητής Εργασιακών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Ακραία φτωχοποίηση του πληθυσμού, ανεργία και μια πλήρως απορρυθμισμένη αγορά εργασίας είναι η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η ελληνική κοινωνία, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, η οποία διαβιβάστηκε ήδη στον πρωθυπουργό, τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, αλλά και τους αρχηγούς των κομμάτων. Ολα αυτά την ώρα που οι εκπρόσωποι των δανειστών που επέστρεψαν στην Αθήνα επιμένουν σε νέα, ακόμη πιο αυστηρά μέτρα στα εργασιακά και το ασφαλιστικό...

Πάνω από τέσσερις στους δέκα κατοίκους της Ελλάδας έχουν διαθέσιμο εισόδημα μικρότερο του αντίστοιχου ορίου φτώχειας του 2009, με το ποσοστό να αυξάνεται σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου. Το ποσοστό απόλυτης φτώχειας των μισθωτών πλήρους απασχόλησης υπολογιζόταν στο 7,6% το 2009 και το 2012 στο 19,7%. Τα ποσοστά για τους αυτοαπασχολούμενους πλήρους απασχόλησης ήταν 23,5% και 37,4%, αντίστοιχα. Ωστόσο, η μεγαλύτερη επιδείνωση εντοπίζεται στους εργαζομένους μερικής απασχόλησης, στους οποίους το ποσοστό απόλυτης φτώχειας αυξήθηκε από 30,1% το 2009 σε 51,7% το 2012.

Απροστάτευτοι

Οι κλαδικές/εθνικές ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας μειώθηκαν από 65 το 2010 σε 14 το 2014, αποδεικνύοντας και με αριθμητικά πλέον στοιχεία αυτό που όλοι γνωρίζουν, ότι δηλαδή η προστασία των εργαζομένων σε συλλογικό επίπεδο είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι περισσότερες νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις προέβλεπαν σημαντική μείωση των αποδοχών, από 10% έως και 40%. Βάσει των παραπάνω στοιχείων, εύκολα καταλαβαίνει κανείς γιατί η αγοραστική δύναμη του πραγματικού κατώτατου μισθού είναι μειωμένη την τετραετία 2010-2014 σε ποσοστό σχεδόν 25%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους νέους κάτω των 25 ετών άγγιξε ακόμη και το 34,5%.

Το σκηνικό της φτωχοποίησης έρχεται να ολοκληρώσει η αύξηση του αριθμού των ανέργων, που από 364.000 το γ' τρίμηνο του 2008, έφτασε το 1,342 εκατ. το α τρίμηνο του 2014, με τις γυναίκες, τους νέους και τους μακροχρόνια ανέργους να πλήττονται περισσότερο απ’ όλους. Παράλληλα, υπολογίζεται ότι στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας χάθηκαν ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας, ενώ το ποσοστό της φτώχειας των ανέργων αυξήθηκε από 34,8% το 2009 σε 65,5% το 2012.

«Η πορεία φτωχοποίησης του πληθυσμού είναι απόρροια της πολιτικής λιτότητας των τελευταίων χρόνων, η οποία σε ό,τι αφορά την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας συνεπιφέρει και την υποβάθμιση των εργασιακών σχέσεων, τόσο σε επίπεδο αμοιβών όσο και στα εργασιακά δικαιώματα», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Γιάννης Κουζής, καθηγητής Εργασιακών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και συμπληρώνει:

«Αφ’ ενός υπάρχει μια πορεία προς τη δημιουργία εργαζομένων πολλαπλών ταχυτήτων λόγω της αμφισβήτησης της πλήρους και σταθερής απασχόλησης και αφ’ ετέρου, η απορρύθμιση του συστήματος των συλλογικών συμβάσεων. Αυτό έχει αποτέλεσμα οι αμοιβές των πλήρως και σταθερώς απασχολουμένων να συμπιέζεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Υποβαθμίζεται επίσης και το περιεχόμενο της εργασίας των λεγόμενων εργαζομένων της πρώτης ταχύτητας».

«Χρεοκοπία και Grexit δεν είναι αναπόφευκτο να συμβούν»

Η απόλυτη καταστροφή θα ήταν για τη χώρα να επιστρέψει στη δραχμή. Αυτό επισημαίνει η ομάδα «σοφών» της Βουλής η οποία, παρά την πρόοδο που σημειώνεται στις διαπραγματεύσεις, απευθύνει προειδοποίηση ότι «χρεοκοπία και Grexit δεν είναι αναπόφευκτο να συμβούν».

Με τους ίδιους δραματικούς τόνους παραθέτουν εφιαλτικές προβλέψεις για την οικονομία και την ύφεση, κάνοντας λόγο για απώλειες οι οποίες θα κυμανθούν από 4 έως 10 δισ. ευρώ ανάλογα με την κάμψη που θα σημειώσει φέτος το ΑΕΠ.

Μόνο το κόστος από την επιβολή των capital controls -εκτιμούν οι οικονομολόγοι της Βουλής- θα φτάσει ακόμη και τα 2,8 δισ. ευρώ σε εβδομαδιαία βάση σε περίπτωση που αυτά διατηρηθούν ώς τον Σεπτέμβριο.

Πρόκειται για πρόβλεψη, η οποία προκαλεί αίσθηση, καθώς -εάν επικρατήσει αυτό το σενάριο- οι απώλειες στο ΑΕΠ θα φτάσουν τα 33,6 δισ. ευρώ (!) σε αυτό το τρίμηνο διάστημα. Στον μήνα η «χασούρα» υπολογίζεται στα 11,2 δισ. ευρώ και μπορεί να συγκριθεί μόνο, αν η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση πολέμου. Στο μέτωπο των δημοσιονομικών εκτιμάται ότι μπορεί να καταγραφεί πρωτογενές έλλειμμα 1% του ΑΕΠ φέτος, μετά την ελεύθερη πτώση που σημειώνουν τα φορολογικά έσοδα.

Σημείο προς σημείο

Από την τριμηνιαία έκθεση της ομάδας του καθηγητή Παναγιώτη Λιαργκόβα (φωτ.) ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αποστάσεις που κρατούν οι καθηγητές από τους χαρακτηρισμούς της συμφωνίας ως πραξικοπήματος που είχε κάνει η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου.

Από την έκθεση δεν λείπουν και τα «καρφιά» για την κυβέρνηση, την οποία -όπως λέει- είχε προειδοποιήσει πολλάκις για τους δυσμενείς γι’ αυτήν «συσχετισμούς δυνάμεων», αλλά και για την Ευρώπη και τους χειρισμούς της. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την έκθεση:

■ Δραχμή: «Αν καταλήξουμε σε επιστροφή στη δραχμή, η χώρα κινδυνεύει να εμπλακεί σε έναν φαύλο κύκλο υποτιμήσεων και πληθωρισμού», αναφέρει η έκθεση. Το ΔΝΤ έχει υπολογίσει ότι η υποτίμηση έναντι του ευρώ θα ήταν 50%, πράγμα που θα σήμαινε δραστική μείωση της αξίας των καταθέσεων και άλλων αποταμιεύσεων. Την ίδια στιγμή, οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων θα αυξάνονταν και θα ωθούσαν τον πληθωρισμό στο 35% και το ΑΕΠ θα μειωνόταν κατά 8%. Κατόπιν τούτων, σύμφωνα με τους τεχνοκράτες της Βουλής, «η τελική συμφωνία με τους θεσμούς είναι σημαντική για να αποφύγουμε τα χειρότερα βραχυχρόνια και να μην εισέλθουμε σε ένα αβέβαιο τοπίο μακροχρόνια».

■ Υφεση: Χειρότερη, ακόμη και αν η χώρα βρισκόταν σε πόλεμο, θα είναι η κάμψη του φετινού ΑΕΠ, η οποία εκτιμάται ότι θα κυμανθεί από -2% έως -4% και από -0,5% έως -1,75% το 2016. Σε απόλυτους αριθμούς οι απώλειες του ΑΕΠ, ανάλογα με το ποσοστό της ύφεσης, θα είναι από 4 δισ. έως και 10 δισ. ευρώ. Μεγάλες ήταν μάλιστα οι απώλειες μετά τους ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων.

■ Κατανάλωση-capital controls: Εφιαλτικές διαστάσεις προσλαμβάνει η μείωση της κατανάλωσης μετά την επιβολή των capital controls, η οποία -σε συνδυασμό με την έλλειψη ρευστότητας- θα σημειώσει «βουτιά» που θα κυμανθεί μεταξύ 50% και 80%. Αυτό, σε απόλυτα νούμερα μεταφράζεται σε απώλειες 2,8 δισ. ευρώ, με βάση το χειρότερο σενάριο (ποσό που αντιστοιχεί στο 1,5% του ΑΕΠ), ή σε 1,75 δισ. ευρώ ή 0,9% του ΑΕΠ με βάση το καλύτερο.

■ Πρωτογενές πλεόνασμα: «Είχαμε»... λέει η Βουλή, αλλά εξαλείφθηκε και πάμε σε πρωτογενές έλλειμμα, πράγμα βέβαια που επηρεάζει άμεσα τις δανειακές ανάγκες, το χρέος και τη βιωσιμότητά του. Το 2015 μπορεί να καταγραφεί τελικά ένα πρωτογενές έλλειμμα ύψους 1% ΑΕΠ.

■ Χρηματοδοτικό κενό: Σχεδόν διπλασιάστηκε, αναφέρει η έκθεση. Κατά το ΔΝΤ το κενό αυτό ανέρχεται την επόμενη τριετία σε 85 δισ. ευρώ. Το ποσό αυξήθηκε κατά 25 δισ. ευρώ σε σχέση με προγενέστερη πρόβλεψη του Ταμείου, κυρίως λόγω της κατάστασης των τραπεζών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την πλευρά της, ξεκίνησε με μία πρόβλεψη μέχρι 74 δισ. ευρώ έως το 2018, ενώ τώρα αναμένει μεγαλύτερο χρηματοδοτικό κενό εξαιτίας του γεγονότος ότι στο τέλος του έτους ο προϋπολογισμός θα εμφανίσει πρωτογενές έλλειμμα. Δηλαδή τα έσοδα του κράτους το 2015 θα υπολείπονται των προβλεπόμενων δαπανών για μισθούς, συντάξεις και προμήθειες.

■ Δημόσιο Χρέος: Για τους οικονομολόγους της Βουλής η διευθέτηση του χρέους σε βάθος χρόνου είναι αναγκαία, μολονότι το 2012 μετατέθηκε η έναρξη αποπληρωμής των δανείων προς τους δανειστές για μετά το 2022 με χαμηλότερα επιτόκια (κάτω από το 3%). Το θεμελιώδες ερώτημα παραμένει, αν είναι «διατηρήσιμο» ή όχι. Ο λόγος χρέους θα ανέλθει κατά το ΔΝΤ σε πάνω από το 200% ΑΕΠ ώς το 2022, ενώ δεν πρόκειται να κατέβει σε επίπεδα που θα το καθιστούν βιώσιμο.

■ Μεταρρυθμίσεις: «Θα είναι η λυδία λίθος για οποιαδήποτε τελική συμφωνία και ακόμα μία δοκιμασία για το αν η χώρα είναι σε θέση να εκσυγχρονίσει θεσμούς και δομές, αναφέρει η ομάδα του καθηγητή Παναγιώτη Λιαργκόβα, για να προσθέσει ότι η «τελική συμφωνία και η εφαρμογή ενός νέου προγράμματος προσαρμογής θα εξαρτηθεί από την εμπιστοσύνη που, όπως σωστά δήλωσε η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, είναι το πιο σημαντικό νόμισμα».

■ Ιδιωτικοποιήσεις: Το πρώτο εξάμηνο του 2015 οι ιδιωτικοποιήσεις περιήλθαν σε ουσιαστική στασιμότητα, σύμφωνα με την έκθεση της Βουλής. «Μερικές δρομολογημένες διαδικασίες ιδιωτικοποιήσεων διακόπηκαν (πρόγραμμα διαχείρισης απορριμμάτων, αξιοποίηση του “Ελληνικού”) ή αναβλήθηκαν (ΟΛΠ, ΔΕΗ), καθώς η νέα κυβέρνηση επιζητούσε ή να αναθεωρήσει τους όρους παραχώρησης ή απλώς δεν επιθυμούσε τη μείωση του δημοσίου τομέα», τονίζουν οι οικονομολόγοι της Βουλής. Τα έσοδα αποκρατικοποιήσεων ανήλθαν σε μόλις 201 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2015, ενώ για το σύνολο του 2014 σε μόλις 384 εκατ. ευρώ. Στον προϋπολογισμό είχαν προβλεφθεί για φέτος εισπράξεις 2,5 δισ. ευρώ.

■ Εσοδα: Τα δημόσια έσοδα βρίσκονται σε «ελεύθερη πτώση». Με δεδομένη μάλιστα την υστέρηση του πρώτου εξαμήνου, που ξεπερνά τα 2,36 δισ. ευρώ, είναι ορατός πλέον ο κίνδυνος διεύρυνσης της «μαύρης τρύπας» που θα επιτείνει τα προβλήματα. Τα στοιχεία από το σκέλος των φορολογικών εσόδων για το πρώτο εξάμηνο του έτους είναι κάτι περισσότερο από δραματικά, αφού κινούνται σημαντικά κάτω των στόχων του προϋπολογισμού 2015, με δεδομένο ότι οι εκτιμήσεις για εισπράξεις 19,74 δισ. ευρώ όχι μόνο δεν επιβεβαιώνονται, αλλά, με βάση τα οριστικά στοιχεία της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, τα φορολογικά έσοδα ανήλθαν στα 17,4 δισ. ευρώ.

■ Οφειλές του Δημοσίου: Στα 5,04 δισ. ευρώ ανήλθαν τον Μάιο οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1,3 δισ. ευρώ ή κατά 33,3% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2014 (3,78 δισ. ευρώ). Η μη αποπληρωμή αυτών των οφειλών στερεί πολύτιμους πόρους από τον ιδιωτικό τομέα (επιχειρήσεις και νοικοκυριά), ο οποίος στα χρόνια της κρίσης έχει πληγεί σχεδόν ανεπανόρθωτα, ενώ πλήττει και την αξιοπιστία του κράτους προς τους πολίτες του.

■ Τόκοι: Προβληματισμός καταγράφεται για τις πληρωμές των τόκων που ανήλθαν σε 7 δισ. το 2014 και προβλέπεται να φτάσουν σε 7,5 δισ. ευρώ το 2015 και 7,2 δισ. το 2016. Ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Ενδεικτικά, για το 2015 είναι 2,46% στην ευρωζώνη έναντι 4,20% στην Ελλάδα. Για το 2016, τα αντίστοιχα ποσοστά εκτιμώνται σε 2,40% και 3,93% αντίστοιχα.

■ Επενδυτικές δαπάνες: Ανησυχητικό -με κριτήριο την ανάπτυξη- είναι ότι μειώθηκαν οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) το πρώτο εξάμηνο του 2015 κατά 1,05 δισ. ευρώ. Παρότι η μείωση αυτή συμβάλλει στην εμφάνιση ενός πρόσκαιρου πρωτογενούς πλεονάσματος στον προϋπολογισμό, ωστόσο δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας μέσω της δημιουργίας νέου κεφαλαίου.

■ ΕΣΠΑ: Μετά το κλείσιμο των τραπεζών (29/6/2015) οι δυσχέρειες αξιοποίησης των κονδυλίων οξύνθηκαν. Ορισμένοι δήμοι και περιφέρειες της χώρας ανέστειλαν μικρού ή μεσαίου μεγέθους διαγωνισμούς που θα πραγματοποιούσαν αυτή την εποχή, επιτείνοντας τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο κατασκευαστικός και ο μελετητικός κλάδος στην Ελλάδα. Για την περίοδο 2014-2020 έχουν προβλεφθεί προγράμματα για την Ελλάδα ύψους 35 δισ. ευρώ.

Συντάκτης: Διαλεκτή Αγγελή, Μάριος Χριστοδούλου 

Πηγή: efsyn.gr