«Η Γερμανία έχει συμφέρον να μας συντρίψει»

«Η αναδιάρθρωση του χρέους ήταν ο στόχος μας: δεν γνωρίζαμε όταν ξεκινήσαμε την διαπραγμάτευση ότι το Grexit μπορεί να είναι ο στόχος των ηγετών της ευρωζώνης» γράφει σε άρθρο του στον Guardian, ο Γιάνης Βαρουφάκης.

Η Ελλάδα κυριαρχεί στην επικαιρότητα επί πέντε χρόνια για ένα λόγο, γράφει ο πρώην υπουργός Οικονομικών: «την επίμονη άρνηση των πιστωτών μας να προσφέρουν ουσιαστική ελάφρυνση του χρέους. Γιατί, κατά κάθε κοινής λογικής, κατά της ετυμηγορίας του ΔΝΤ και κατά της καθημερινής των τραπεζιτών όταν αντιμετωπίζουν οφειλέτες σε δυσκολία, ανθίστανται στην αναδιάρθρωση; Η απάντηση δεν μπορεί να βρεθεί στην οικονομική επιστήμη, διότι κατοικεί βαθιά στον λαβύρινθο της ευρωπαϊκής πολιτικής».

Και εξηγεί:

«Το 2010 το ελληνικό κράτος έγινε αφερέγγυο. Δυο ήταν οι επιλογές για να συνεχιστεί η παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη: η λογική επιλογή, την οποία οποιοσδήποτε έντιμος τραπεζίτης θα συνιστούσε -αναδιάρθρωση του χρέους και μεταρρύθμιση της οικονομίας- και την τοξική επιλογή -τη χορήγηση νέων δανείων σε μια χεοκοπημένη οντότητα, παριστάνοντας ότι έτσι θα παραμείνει αξιόχρεη.

»Η επίσημη Ευρώπη διάλεξε τη δεύτερη επιλογή, βάζοντας τη διάσωση των εκτεθειμένων -στο ελληνικό χρέος- γαλλικών και γερμανικών τραπεζών πάνω από την κοινωνικό-οικονομική βιωσιμότητα της Ελλάδας. 

»Μια αναδιάρθρωση του χρέους θα σήμαινε απώλειες για τους τραπεζίτες. Θέλοντας να αποφύγουν να ομολογήσουν στα κοινοβούλιά τους ότι οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώσουν πάλι για τις τράπεζες με νέα μη βιώσιμα δάνεια, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρουσίασαν την αφερεγγυότητα του ελληνικού κράτους ως πρόβλημα ρευστότητας και δικαιολόγησαν τη "διάσωση" ως μια περίπτωση "αλληλεγγύης" προς τους Έλληνες.

»Για να πλαισιώσουν την κυνική μεταφορά των ανεπανόρθωτων ζημιών των ιδιωτών στις πλάτες των φορολογούμενων ως μια άσκηση "σκληρής αγάπης", επιβλήθηκε λιτότητα-ρεκόρ στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα το εθνικό εισόδημα της οποίας (από το οποίο έπρεπε να ξεπληρωθούν παλαιά και νέα δάνεια) συρρικνώθηκε περισσότερο από ένα τέταρτο. Αρκούν οι μαθηματικές ικανότητες ενός 8χρονου για να καταλάβει κανείς ότι αυτή η διαδικασία δεν θα τελείωνε καλά. 

»Όταν η άθλια επιχείρηση ολοκληρώθηκε, η Ευρώπη είχε αυτομάτως άλλο έναν λόγο να αρνηθεί την αναδιάρθρωση του χρέους: θα έπληττε τις τσέπες των Ευρωπαίων πολιτών! Και έτσι, χορηγούνταν αυξημένες δόσεις λιτότητας, ενώ το χρέος μεγάλωνε, αναγκάζοντας τους δανειστές να χορηγούν κι άλλα δάνεια, με αντάλλαγμα ακόμη περισσότερη λιτότητα.  

»Η κυβέρνησή μας εκλέχθηκε με εντολή να τελειώσει αυτό τον καταδικασμένο φαύλο κύκλο. Να ζητήσει αναδιάρθρωση του χρέους και τερματισμό της λιτότητας. Οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν στο πολυδιαφημισμένο αδιέξοδο για έναν απλό λόγο: οι πιστωτές μας συνέχισαν να αποκλείουν οποιαδήποτε απτή αναδιάρθρωση, επιμένοντας ταυτόχρονα το αδύνατο να εξοφληθεί χρέος μας, να πληρωθεί "παραμετρικά" από τους πλέον αδύναμους των Ελλήνων, τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους. 

»Την πρώτη μου εβδομάδα ως υπουργός Οικονομικών δέχθηκα την επίσκεψη του Γερούν Ντάισελμπλουμ, του προέδρου του Eurogroup, που μου έθεσε μια άκαμπτη επιλογή: δεχθείτε τη "λογική" του προγράμματος και αφήστε τα αιτήματα για αναδιάρθρωση του χρέους, αλλιώς η δανειακή σας συμφωνία θα "καταρρεύσει"- η ανομολόγητη συνέπεια ήταν ότι οι ελληνικές τράπεζες θα κλείσουν. 

»Πέντε μήνες διαπραγματεύσεων ακολούθησαν, υπό την νομισματική ασφυξία και μια επιδρομή στις τράπεζες που προκλήθηκε και κατευθύνθηκε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το νόημα ήταν αναμενόμενο: εάν δεν συνθηκολογήσουμε, σύντομα θα βρισκόμασταν αντιμέτωποι με capital controls, με ΑΤΜ που θα υπολειτουργούσαν, μια παρατεταμένα τραπεζική αργία και τελικώς, το Grexit.

»Η απειλή του Grexit έχει μια σύντομα ιστορία σκαμπανεβασμάτων. Το 2010 έσπειρε τον τρόμο στις καρδιές και τα μυαλά των τραπεζιτών, καθώς οι τράπεζες τους ήταν γεμάτες με ελληνικό χρέος. Ακόμα και το 2012, όταν ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αποφάσισε ότι το κόστος του Grexit ήταν μια αξιόλογη "επένδυση", ως μια μέθοδο για να κάνει τη Γαλλία και άλλους να πειθαρχήσουν, η προοπτική τρομοκρατούσε όλους τους υπόλοιπους.   

»Οταν ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε την εξουσία τον περασμένο Ιανουάριο και για να υποστηρίξουμε τον ισχυρισμό μας ότι τα "προγράμματα" δεν είχαν σε τίποτα να κάνουν με τη διάσωση της Ελλάδας (αλλά με τη περιφρούρηση της βόρειας Ευρώπης) μια μεγάλη πλειοψηφία μέσα στο Eurogroup -υπό την καθοδήγηση του Σόιμπλε- υιοθέτησε το Grexit είτε ως την επιθυμητή έκβαση είτε ως όπλο επιλογής κατά της κυβέρνησής μας. 

Οι Ελληνες, σωστά, έτρεμαν στην σκέψη του ακρωτηριασμού από τη νομισματική ένωση. [...] Εξοδος σημαίνει δημιουργία νέου νομίσματος από την αρχή.[...] 

«Με το Grexit να ενισχύει την προκαλούμενη από την ΕΚΤ επιδρομή στις τράπεζες, οι προσπάθειες μας να βάλουμε την αναδιάρθρωση του χρέους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων  δεν εισακουόταν. Ξανά και ξανά μάς είπαν ότι αυτό είναι θέμα για κάποια απροσδιόριστη στιγμή στο μέλλον  που θα ακολουθούσε "την επιτυχημένη ολοκλήρωση του προγράμματος|- παρόλο που το πρόγραμμα δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί επιτυχώς χωρίς αναδιάρθρωση.  

»Αυτό το Σαββατοκύριακο κλιμακώνονται οι συνομιλίες καθώς ο Ευκλείδης Τσακαλώτος προσπαθεί ξανά να βάλει το άλογο μπροστά από το κάρο -να πείσει ένα εχθρικό Eurogroup ότι η αναδιάρθρωση του χρέους είναι προαπαιτούμενο της επιτυχίας να μεταρρυθμιστεί η Ελλάδα και όχι μια εκ των υστέρων ανταμοιβή της γι αυτό. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να περάσει το μήνυμα; Βλέπω τρεις λόγους: 

»Ενας είναι ότι τη θεσμική αδράνεια δύσκολα την πολεμάς. Ενας δεύτερος ότι το μη βιώσιμο χρέος δίνει στους πιστωτές τεράστια δύναμη πάνω στους οφειλέτες - και η δύναμη ως γνωστό διαφθείρει και τους καλύτερους. Αλλά είναι ο τρίτος λόγος που μου φαίνεται ότι είναι περισσότερος σχετικός και πιο ενδιαφέρόν. 

»Το ευρώ είναι ένα υβρίδιο ενός καθεστώτος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών - όπως το ERM τη δεκαετία του 1980 ή ο χρυσός τη δεκαετία του '30 - και ένα κρατικό νόμισμα. Το πρώτο επαφίεται στον φόβο του εκτοπισμού για να παραμείνει ενωμένο, ενώ ως κρατικό χρήμα περιλαμβάνει μηχανισμούς για ανακύκλωση των πλεονασμάτων μεταξύ χωρών μελών (για παράδειγμα κοινά ομόλογα). Η ευρωζώνη είναι κάτι μεταξύ των δυο: είναι περισσότερο μια συναλλαγματική ισοτιμία και λιγότερο ένα κράτος. 

»Και εκεί είναι η δυσκολία. Μετά την κρίση του 2008/9, η Ευρώπη δεν ήξερε πώς να απαντήσει. Πρέπει να προετοιμαστεί για τουλάχιστον μια αποβολή (δηλαδή Grexit)  ή να ενισχύσει την πειθαρχία; Ή να κινηθεί προς μια ομοσπονδία; Μέχρι τώρα δεν έχει κάνει τίποτα, με το υπαρξιακό της άγχος να κορυφώνεται διαρκώς. Ο Σόιμπλε έχει πειστεί ότι όπως έχουν τώρα τα πράγματα, χρειάζεται ένα Grexit για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Ξαφνικά ένα μονίμως μη βιώσιμο ελληνικό δημόσιο χρέος, χωρίς το οποίο το ρίσκο ενός Grexit δεν θα υπήρχε, απέκτησε μια νέα χρησιμότητα για τον Σόιμπλε.  

»Τι εννοώ με αυτό; Με βάση τους μήνες των διαπραγματεύσεων, η πεποίθησή μου είναι ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών θέλει να πιεστεί η Ελλάδα να βγει από τη ζώνη του κοινού νομίσματος, προκειμένου να τρομοκρατήσει τους Γάλλους και να τους κάνει να αποδεχθούν το μοντέλο μιας πειθαρχημένης ευρωζώνης».

Πηγή: efsyn.gr