Ο Μαξίμ Παροντί εκτιμά ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να
μπορούν να βάλουν ο καθένας τον εαυτό του στη θέση του άλλου, ενώ
προτείνει ισομερή κατανομή του χρέους στους πολίτες, αφού το
χαρακτηρίζει δηλητήριο για την κοινωνική συνοχή.
• Η Ανγκελα Μέρκελ απορρίπτει το αίτημα του Αλέξη Τσίπρα για
ένα διεθνές συνέδριο για την κατάργηση του χρέους των χωρών της νότιας
Ευρώπης, παρόμοιο με εκείνο που έγινε για τη Γερμανία το 1953, όταν 22
χώρες -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- διέγραψαν ένα μεγάλο μέρος του
γερμανικού χρέους. Ποια είναι η γνώμη σας;
Για τον Τσίπρα και για την πλειοψηφία των Ελλήνων, αυτό το επεισόδιο
του 1953 θρέφει φυσικά το συναίσθημα της αδικίας, την ιδέα ότι υπάρχουν
«δυο μέτρα και δυο σταθμά». Το γεωπολιτικό πλαίσιο εξηγεί τον οικονομικό
πραγματισμό του 1953 απέναντι στην Ομοσπονδιακή Γερμανία. Την εποχή
εκείνη υφίστατο μια έντονη βούληση των χωρών του ΝΑΤΟ να ενισχύσουν τη
Δυτική Γερμανία, προκειμένου να μπορεί να συμμετάσχει στην άμυνα
εναντίον της ΕΣΣΔ.
Τα σημερινά δεδομένα είναι πολύ διαφορετικά. Τα μέλη της ευρωζώνης
δεν θέλουν να πληρώσουν τα έξοδα των εταίρων τους. Ιδανικά, κάθε ένα
πρέπει να αυτοχρηματοδοτείται. Αλλά τι μπορεί να κάνει κανείς, όταν αυτό
το ιδανικό δεν μπορεί να επιτευχθεί;
Οι Ευρωπαίοι εταίροι είναι έτοιμοι να βοηθήσουν την Ελλάδα, αλλά υπό
συνθήκες αρκετά δραστικές, γιατί φοβούνται ότι μια ακύρωση του χρέους θα
ακυρώσει αυτό το ιδανικό. Παρ’ όλα αυτά, το ιδανικό συνεπάγεται επίσης
ότι θα δώσουν στην Ελλάδα τα μέσα επαναφοράς στην οικονομική ανάπτυξη,
ώστε να ξαναβρεί στο μέλλον την οικονομική της αυτονομία. Γι’ αυτό και
πιστεύω ότι πρέπει να γίνει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
• Μετά από έξι χρόνια έντονης οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα,
είμαστε αντιμέτωποι με μια ανθρωπιστική κρίση. Ωστόσο, οι δανειστές
επιμένουν στα προγράμματα λιτότητας, τα οποία περιλαμβάνουν νέες
περικοπές στις συντάξεις. Τι σημαίνει αυτό για το ευρωπαϊκό δημοκρατικό
μοντέλο;
Ας αναρωτηθούμε κατ’ αρχάς τι σημαίνει «ευρωπαϊκό δημοκρατικό
μοντέλο». Για τους Ευρωπαίους, τα μείζονα ευρωπαϊκά διακυβεύματα
συνεχίζουν να παίζονται σε εθνικό επίπεδο. Το κοινωνικό συμβόλαιο
πρέπει, κατ’ αυτούς, να συνεχίσει να γράφεται προς όφελος του έθνους.
Παρά ταύτα, οι Ευρωπαίοι αποδέχονται την ιδέα ότι η δημοκρατία δεν
σταματά πλέον στα εθνικά σύνορα. Οι συμπολίτες των γειτονικών κρατών
πρέπει να μπορούν να συζητήσουν το θέμα μεταξύ τους, με έναν τρόπο με
τον οποίο να ζήσουν οι μεν δίπλα στους δε. Πρέπει να βάλουν ο καθένας
τον εαυτό του στη θέση του άλλου.
Ο Γερμανός πολίτης πρέπει επίσης να αναρωτηθεί πώς θα αντιδρούσε εάν
ήταν Ελληνας πολίτης. Και αντιστρόφως. Το «ευρωπαϊκό δημοκρατικό
μοντέλο» ακουμπά πάνω στην «ισορροπία» αυτών των οπτικών.
• Ποιες είναι αυτές σήμερα;
Οι παρούσες διαπραγματεύσεις για το ελληνικό χρέος που αφορούν αυτό
το μοντέλο έχουν δύο οπτικές: Κατ’ αρχάς οι δανειστές μπαίνουν στον
πειρασμό να ξαναγράψουν το ελληνικό κοινωνικό συμβόλαιο. Πρέπει να
αφήσουν στους Ελληνες τη δυνατότητα να βρουν οι ίδιοι τα αναγκαία
ισοδύναμα ώστε το κοινωνικό συμβόλαιο να είναι ανεκτό.
Δεύτερον, δεν υπάρχει πολιτική συμβιβασμού στην κλίμακα της ζώνης του
ευρώ, προκειμένου να ζωντανέψει η συζήτηση αναφορικά με τον τρόπο με
τον οποίον θέλουμε να ζήσουμε ο ένας δίπλα στον άλλο. Πρέπει να υπάρξει
ένα κοινοβούλιο της ευρωζώνης όπου θα εξεταστούν όλα αυτά τα θέματα.
Πρέπει να υπάρξει ένας διαιτητής, ο οποίος θα θέτει όρια και θα επιλύει
ορισμένες διαμάχες.
Πρέπει επίσης να διαχωριστεί μια για πάντα το ζήτημα της εξόδου από
την ευρωζώνη από το ζήτημα της βοήθειας. Προς το παρόν η αθέτηση μιας
δημοκρατικής διαδικασίας για την επίλυση του ελληνικού ζητήματος παράγει
ένα συναίσθημα μη νομιμότητας απέναντι στα αιτήματα της πρώην τρόικας
και των πιστωτών. Και το πείσμα των τελευταίων δεν μπορεί παρά να
οδηγήσει στο μπλοκάρισμα της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, χωρίς ένα
μίνιμουμ συμβιβασμών, τίποτε δεν είναι δυνατό.
• Το κεντρικό προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν «Η ελπίδα
έρχεται». Τώρα, μετά από πέντε μήνες «διαπραγμάτευσης» (δηλαδή,
εκβιασμών από την πλευρά των δανειστών), οι περισσότεροι άνθρωποι
αισθάνονται το ίδιο απελπισμένοι όσο και πριν. Τι σηματοδοτεί αυτό για
τους ίδιους και κυρίως για τους νέους;
Πρόκειται για ένα κλασικό φαινόμενο: ένα κόμμα ήρθε στην εξουσία από
τις μεγάλες ελπίδες, αλλά προσγειώθηκε ταχύτατα στην πραγματικότητα της
άσκησης της εξουσίας και απογοητεύει. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελεί εξαίρεση.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν άλλαξαν και ότι οι
απαιτήσεις τους είναι λίγο-πολύ οι ίδιες. Και ανησυχούν για την αδυναμία
του ελληνικού κράτους. Εάν ο Τσίπρας θέλει να συνεχίσει να λαμβάνει
οικονομική βοήθεια, πρέπει να καθησυχάσει τους πιστωτές ως προς τη
δυνατότητα του ελληνικού κράτους να χρησιμοποιήσει τα κονδύλια αυτά.
Οπότε είναι καταδικασμένος να κάνει ταχυδακτυλουργικά κόλπα μεταξύ
των ελπίδων των Ελλήνων και των όσων αναμένουν οι Ευρωπαίοι εταίροι.
Γενικότερα, μια υποτίμηση είναι φυσικά δύσκολη, ειδικά αυτή η οποία
είναι πολύ βίαιη. Οταν έχετε συνηθίσει σε ένα κάποιο επίπεδο πλούτου και
το επίπεδο της ζωής σας βελτιώνεται γρήγορα, είναι πολύ οδυνηρό να
πρέπει να επαναπροσδιορίσετε τη μείωση των εξόδων σας και πάνω απ’ όλα
των προσδοκιών σας. Σήμερα οι Ελληνες έχουν το αίσθημα ότι έκαναν πολλές
θυσίες και συνεπώς τα περιθώρια των πολιτικών ελιγμών είναι εξαιρετικά
περιορισμένα.
• Τα τελευταία έξι χρόνια, στη διάρκεια της κρίσης, υπάρχει
στην Ελλάδα ένα έντονο συναίσθημα αδικίας συνολικά στην κοινωνία. Αυτό
παράγει περισσότερο κυνισμό και οργή. Πώς επηρεάζει την κοινωνική
συνοχή;
Το ελληνικό χρέος είναι ένα πραγματικό δηλητήριο για την κοινωνική
συνοχή. Πρέπει να μοιραστεί ισομερώς το βάρος αυτού του χρέους μεταξύ
πλουσίων και φτωχών, μεταξύ των σημερινών και των μελλοντικών γενεών,
μεταξύ αυτών που υπόκεινται στις δραστικές προσαρμογές και αυτών που τις
αποφεύγουν. Είναι σπάνιο ένα τέτοιο μοίρασμα να κυλήσει ομαλά σε ένα
περιβάλλον κρίσης, ειδικά τέτοιας ευρύτητας.
Εχει αρχίσει να διαγράφεται για την Ελλάδα ένα σενάριο ανησυχητικό,
σύμφωνα με το οποίο όσοι μπορούν θα ξεφύγουν από την προσπάθεια,
στέλνοντας τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό, εγκαταλείποντας τη χώρα και
αποφεύγοντας τη φορολόγηση, όταν οι υπόλοιποι θα συνθλιβούν από το βάρος
του χρέους. Στην περίπτωση αυτή θα είναι το κράτος που θα έχει συμβάλει
στο τέλος της κοινωνικής συνοχής.
Η Ευρώπη είναι επίσης ένοχη, εάν σκεφτούμε ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες συμμετείχαν στη διαφυγή των κεφαλαίων από την Ελλάδα.
Ποιος είναι
Είναι κοινωνιολόγος στο Παρατηρητήριο Οικονομικής Συγκυρίας (OFCE)
του Ινστιτούτου Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού (Science Po). Στα
ερευνητικά του ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται τομείς όπως οι ανισότητες
και οι διακρίσεις, οι κοινωνικές τάξεις και η κοινωνική διαστρωμάτωση,
αλλά και το θέμα της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Επιμέλεια μετάφρασης: Δημήτρης Σ. Φαναριώτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου