Εβδομήντα ένα χρόνια μετά τη σφαγή του Διστόμου

Ακριβώς σαν σήμερα πριν από 71 χρόνια, 10 Ιουνίου του 1944, στο Δίστομο του Νομού Βοιωτίας η Ιστορία γραφόταν με αίμα. Κι ενώ σήμερα γίνονται εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα της σφαγής από τους ναζί, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, η Διεθνής Αμνηστία θυμίζει ότι τα θύματα και οι οικογένειές τους εξακολουθούν να στερούνται δικαιοσύνης και επανορθώσεων.

Κι αυτό γιατί μέχρι σήμερα η Γερμανία χαίρει κρατικής ασυλίας στερώντας έτσι τις επανορθώσεις που θα πρόσφεραν ένα αίσθημα δικαιοσύνης. Όμως δεν τη δικαιούται, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία, αφού όλα τα θύματα των εγκλημάτων πολέμου, ήδη από το 1907, έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν αποζημιώσεις από τα κράτη για εγκλήματα πολέμου που εκείνα διέπραξαν. Υποχρέωση αποζημιώσεως που δεν απορρέει απλώς από μια συνθήκη αλλά πλέον είναι και μέρος του εθιμικού διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

«Οποιοσδήποτε ισχυρισμός ότι ένα κράτος έχει ασυλία έναντι αξιώσεων για επανορθώσεις για εγκλήματα πολέμου πρέπει να απορριφθεί και τα θύματα των εγκλημάτων πολέμου πρέπει να είναι σε θέση να λάβουν αποζημιώσεις», τόνισε σε σχετική του δήλωση ο Γιώργος Κοσμόπουλος, επικεφαλής της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ελλάδα.

Στηρίζοντας το δίκαιο αίτημα των θυμάτων και των οικογενειών τους η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι τα κράτη δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να απαγορεύουν μια αστική αγωγή σε ένα ξένο δικαστήριο για μια τέτοια αποζημίωση από εγκλήματα πολέμου, όταν τα θύματα δεν έχουν άλλο μέσο να ζητήσουν αποκατάσταση.

Η διεθνής οργάνωση με αφορμή τη σημερινή μέρα κάνει μια αναφορά στο ιστορικό της υπόθεσης: στην Ελλάδα, το αίτημα επανορθώσεων κατά της Γερμανίας υποβλήθηκε από τους συγγενείς των θυμάτων της σφαγής στο ελληνικό χωριό Δίστομο, όπου στις 10 Ιουνίου 1944 γερμανικές ένοπλες δυνάμεις σκότωσαν εκατοντάδες άμαχους, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών.

Το 2000, ο Άρειος Πάγος επικύρωσε την απόφαση που εκδόθηκε το 1997 από το ελληνικό πρωτοβάθμιο δικαστήριο, με την οποία το δικαστήριο απέρριψε τον ισχυρισμό της Γερμανίας περί δικαστικής ασυλίας και επιδίκασε αποζημιώσεις στους συγγενείς των θυμάτων. Ο τότε Έλληνας υπουργός Δικαιοσύνης ωστόσο, αρνήθηκε να χορηγήσει την άδεια που απαιτείται για να εκτελεστεί η απόφαση.

Στην περίπτωση της σφαγής του Διστόμου τα θύματα δεν ήταν σε θέση να λάβουν αποζημιώσεις με διοικητικές και δικαστικές διαδικασίες στη Γερμανία, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε οποιαδήποτε επιτροπή αποζημιώσεων ή διά της διπλωματικής προστασίας ούτε από την Ιταλία ούτε από την Ελλάδα.

Έχοντας εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες και, ως εκ τούτου, χωρίς εναλλακτική λύση, αναζήτησαν αποκατάσταση σε ξένα δικαστήρια. Οι ενάγοντες του Διστόμου, στη συνέχεια, άσκησαν προσφυγή κατά της Ελλάδας και της Γερμανίας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το οποίο, το 2002 έκρινε την προσφυγή ως μη παραδεκτή για το λόγο ότι η Γερμανία είχε δικαστική ασυλία.

Τα θύματα στη συνέχεια επιδίωξαν με επιτυχία να επιβάλουν τις αποφάσεις μέσω ιταλικών δικαστηρίων. Η Γερμανία αρνήθηκε να παράσχει την αποζημίωση που είχε επιδικαστεί από τα ιταλικά δικαστήρια και, αντ 'αυτού, στις 23 Δεκεμβρίου 2008 κίνησε τη διαδικασία κατά της Ιταλίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης υποστηρίζοντας ότι η Ιταλία είχε παραβιάσει την ασυλία της.

Στις 3 Φεβρουαρίου 2012 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης επιβεβαίωσε ότι η Γερμανία είχε νομική ασυλία έναντι μηνύσεων για αποζημιώσεις σε διεθνή δικαστήρια από θύματα των ναζιστικών εγκλημάτων πολέμου, κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Και σε εκείνη την περίσταση η Διεθνής Αμνηστία υποστήριξε το δικαίωμα των θυμάτων να λαμβάνουν αποζημιώσεις. Μετά την απόφαση του Δικαστηρίου θεώρησε ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είχε κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω για τα ανθρώπινα δικαιώματα και μετέτρεψε ουσιαστικά το δικαίωμα αποζημίωσης για εγκλήματα πολέμου σε ένα δικαίωμα χωρίς ένδικο μέσο για την εκπλήρωσή του.

Το Δικαστήριο δήλωσε ότι η Γερμανία ήταν υπεύθυνη για εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από τις ένοπλες δυνάμεις της κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην Ιταλία και την Ελλάδα, και παραδέχτηκε ότι η απόφασή του μπορεί να αποτρέψει τα θύματα από το να λάβουν αποζημίωση. Ωστόσο, είπε ότι οι αξιώσεις «θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω διαπραγμάτευσης» μεταξύ της Γερμανίας και της Ιταλίας «με σκοπό την επίλυση του ζητήματος».

Στο βαθμό που η Διεθνής Αμνηστία γνωρίζει, δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία διαπραγμάτευση έως και σήμερα με σκοπό την παροχή αποζημίωσης στα θύματα. Κάτι που θεωρεί ότι οφείλει να γίνει άμεσα. «Αν και δεν θα πρέπει να υπάρχει κρατική ασυλία για εγκλήματα πολέμου, πιστεύουμε ότι οι διαπραγματεύσεις εκείνες που θα παράσχουν αποζημιώσεις και επιτέλους ένα αίσθημα δικαιοσύνης για τα θύματα και τις οικογένειές τους πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα» επισημαίνει ο κ. Κοσμόπουλος.

Πηγή: efsyn.gr