Tα όρια του καπιταλισμού και η Ελλάδα

Διερωτάται ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ στις «Εξεγερμένες πόλεις»:

«Για ποιο λόγο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δεν πρόσφεραν μεσοπρόθεσμη βοήθεια ρευστότητας στα νοικοκυριά που απειλούνταν με κατάσχεση ώσπου να μπορέσει να λυθεί μεγάλο μέρος του προβλήματος μέσω της αναδιαπραγμάτευσης της υποθήκης με λογικούς όρους;

»Με τον τρόπο αυτό θα είχε μετριασθεί η ένταση της πιστωτικής κρίσης, ενώ οι εξαθλιωμένες γειτονιές και οι άνθρωποι θα είχαν προστατευθεί… Κάτι τέτοιο σίγουρα θα είχε διευρύνει την αποστολή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας πέρα από το συνηθισμένο, αντιβαίνοντας στον νεοφιλελεύθερο ιδεολογικό κανόνα που λέει ότι σε περίπτωση που έλθουν σε σύγκρουση η ευημερία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και η ευημερία των ανθρώπων, τότε εκείνοι που πρέπει να παραμεριστούν είναι οι άνθρωποι.

»Επίσης θα είχε αντιταχθεί στις επιθυμίες της καπιταλιστικής τάξης όσον αφορά την κατανομή του εισοδήματος και τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις περί προσωπικής ευθύνης»!

Ολα αυτά δεν θυμίζουν τη χώρα μας με την ανακεφαλαιοποίηση των ιδιωτικών τραπεζών σε βάρος του δημόσιου χρέους που αποπληρώνουν οι πολίτες εν μέσω κρίσης;

Παρ’ όλα αυτά μεταξύ των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών παρατηρείται μια κλιμάκωση της κοινωνικής τους πολιτικής, ανεξάρτητα από το κατά κεφαλήν τους ΑΕΠ, που αναδεικνύει ως παράγοντα τον βαθμό εξάρτησής της από το εγχώριο και το διεθνές κεφάλαιο.

Αυτό αναδεικνύεται από τον Δείκτη της Κοινωνικής Προόδου για το 2014, που καταρτίστηκε από τον οργανισμό Social Progress Imperative και βαθμολογεί 132 χώρες βάσει των επιδόσεών τους στην ικανοποίηση των βασικών ανθρώπινων αναγκών, στην ευζωία των κατοίκων τους καθώς και στην παροχή ίσων ευκαιριών σε αυτούς.

Είναι εντυπωσιακό ότι την πρώτη θέση κατέλαβε η Νέα Ζηλανδία, αν και με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (25.875 δολάρια) βρίσκεται στην 25η θέση, ενώ οι ΗΠΑ (45.336 δολάρια) κατατάσσονται στη 16η, η Νορβηγία που αποτελεί πρότυπο κοινωνικής προόδου για την Ευρώπη με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ (47.546 δολάρια) στην 5η θέση, η Γερμανία στη 12η κ.ο.κ. και η Ισλανδία στην 3η!

Αυτά αποτελούν σαφείς αποδείξεις ότι η κοινωνική πρόοδος μιας χώρας δεν εξαρτάται μόνον από τον πλούτο της αλλά και από την πολιτική κατανομής του στην κοινωνία.

Τελικά, ποια κοινωνία είναι σύγχρονη; Αυτή της Ν. Ζηλανδίας, της Ισλανδίας και των Σκανδιναβικών κρατών ή των ΗΠΑ;

Πρόσφατα ο ΟΟΣΑ ανακοίνωσε την κατάταξη των κρατών-μελών του με κριτήριο το βιοτικό επίπεδο.

Στην πρώτη θέση κατατάχθηκε η Αυστραλία με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 35.669 δολάρια.

Η Ν. Ζηλανδία και η Αυστραλία, αποικίστηκαν για πρώτη φορά την προτελευταία δεκαετία του 18ου αιώνα από βαρυποινίτες της Μ. Βρετανίας και ιερόδουλες.

Ο Ενγκελς τις χαρακτήριζε «ηνωμένες πολιτείες εκτοπισμένων φονιάδων, διαρρηκτών, βιαστών και πορτοφολάδων».

Αποτελούν, στην κυριολεξία, δημιούργημα των δύο τελευταίων αιώνων. Δεν μπορούν να υπερηφανεύονται ούτε για το πνεύμα των αρχαίων προγόνων τους ούτε για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό τους.

Μάλιστα απεξαρτημένες από τις αγκυλώσεις της ευρωπαϊκής εξέλιξης (φεουδαρχία, κληρονομικοί τίτλοι, εθνικές ταυτότητες κ.ά.) κατόρθωσαν μέχρι σήμερα να μεταρρυθμίζονται ακολουθώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις παράλληλα με τις κοινωνικές ανάγκες.

Ολα αυτά αποδεικνύουν ότι υπάρχουν εναλλακτικές διέξοδοι διαφυγής της χώρας μας από την οικονομική κρίση, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την ανθρωπιστική κρίση που μαστίζει ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας.

Αρκεί οι κυβερνήσεις να υπερβούν τα στερεότυπα, δηλαδή τον εναγκαλισμό της με τις μη παραγωγικές τάξεις (συνταξιούχοι, δημόσιοι υπάλληλοι) που της επιτρέπουν να εξασφαλίζει ένα σημαντικό ποσοστό του εκλογικού σώματος και να διατηρείται στην εξουσία, και να μεταρρυθμίσει την κοινωνία ώστε να αξιοποιηθούν οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας και το δυναμικό του ενάμισι και πλέον εκατομμυρίου ανέργων.

Ως κομβικό, λοιπόν, σημείο για την ανάπτυξη μιας χώρας αναδεικνύονται οι μεταρρυθμίσεις της κοινωνίας, οι οποίες πρέπει να είναι αδιάκοπες, και ο δημοκρατικός εκσυγχρονισμός της κοινωνίας.

Γιατί, ωστόσο, παραβλέπεται το αυτονόητο; Οι οικονομολόγοι Daron Agemoglu και James Robinson στο βιβλίο με τίτλο «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη» υποστηρίζουν ότι «η πολιτική ελίτ μπορεί να μπλοκάρει την τεχνολογική και θεσμική ανάπτυξη, φοβούμενη το “αποτέλεσμα πολιτικής αντικατάστασης”.

Συχνά, οι “ανοιχτοί πολιτικοί θεσμοί” που εγκαινιάζουν την απαρχή και την εδραίωση ενός κύκλου ανάπτυξης και συλλογικής ευημερίας υπονομεύουν το πλεονέκτημα των ελίτ να παραμείνουν στην εξουσία, αυξάνοντας την πιθανότητα αντικατάστασής τους.

Οι πολιτικές ελίτ είναι απρόθυμες να ευνοήσουν θεσμικές αλλαγές, μεταρρυθμίσεις και καινοτομίες μπλοκάροντας την ανάπτυξη.

Οι ελίτ δεν μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη, όταν υπάρχει υψηλός βαθμός δημοκρατικού πολιτικού ανταγωνισμού ή όταν οι ανοιχτοί πολιτικοί θεσμοί είναι σαφώς εδραιωμένοι».

Γι’ αυτό η δημοκρατία και η ανάπτυξη συνεχίζουν να αποτελούν το ζητούμενο, τους μεγάλους ασθενείς στη χώρα μας.

Συντάκτης: Δημήτρης Μακροδημόπουλος - πολιτικός μηχανικός

Πηγή: efsyn.gr