Τι σημαίνει να είσαι μακροχρόνια άνεργος

Ποιο είναι το κοινωνικό και το προσωπικό κόστος για όσους μένουν καιρό εκτός αγοράς.

Για κάποιους, η περίοδος «μακριά» απ’ τον χώρο εργασίας μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά, αφού μπορεί να εκμεταλλευτεί το διάστημα που δεν έχει επαγγελματικές υποχρεώσεις,  ώστε να ανακαλύψει τα πραγματικά του ενδιαφέροντα και να αναθεωρήσει τους στόχους του.

Παρ’ όλο που οι οικονομολόγοι και οι πανεπιστημιακοί έχουν ισχυρά επιχειρήματα ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν πως υπάρχει ένα ορισμένο επίπεδο ανεργίας που η οικονομία μπορεί να διατηρήσει μακροπρόθεσμα, κατά κοινή ομολογία η μακροχρόνια ανεργία έχει αρνητικές συνέπειες τόσο για το ίδιο το άτομο, όσο και για την κοινωνία.

Σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή του Μαρτίου, οι άνεργοι στην Ευρώπη έφτασαν τα 23,7 εκατομμύρια, με τη χώρα μας να κρατά το υψηλότερο ποσοστό από τις 28 χώρες.

Από την άλλη, οι οικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε παγκόσμιο επίπεδο και οι περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης για τους νέους (15-24 ετών) και τους ενηλίκους νεαρής ηλικίας (25-39 ετών) έχουν αυξήσει τη μακροχρόνια ανεργία. Αναφορικά με τη χώρα μας, η Αττική έχει το μεγαλύτερο ποσοστό μακροχρόνια ανέργων και ακολουθεί η Δυτική Ελλάδα.

Η αύξηση του ποσοστού της μακροχρόνιας ανεργίας είναι βασικό γνώρισμα των χωρών που βρίσκονται σε ύφεση, καθώς τα ποσοστά ανεύρεσης εργασίας τείνουν να παραμένουν χαμηλά ακόμη και μετά τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης.

Με μια γρήγορη ματιά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε δύο βασικά προβλήματα που επιφέρει η μακροχρόνια ανεργία, για να τα εξετάσουμε στη συνέχεια σε βάθος.

Αρχικά επιδεινώνει την κατάσταση των ατόμων που μένουν εκτός εργασίας για μεγάλο διάστημα, τα οποία τείνουν να αφιερώνουν όλο και λιγότερο χρόνο για εύρεση εργασίας αφού νιώθουν πως «οι δυνατότητές τους για να βρουν δουλειά» είναι ελάχιστες.

Όταν τα άτομα μένουν για πολύ χρόνο εκτός εργασίας χάνουν τις ικανότητές τους και η κρίση μπορεί να σπρώξει μια ολόκληρη γενιά εκτός εργασίας για πάντα.

Δεύτερον, όσο αυξάνεται το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων, τόσο αυξάνεται το ποσοστό των ατόμων που δεν αποτελούν πια «κίνδυνο» για τις κυβερνήσεις, απαιτώντας διαρκώς εργασιακά δικαιώματα.

Σε όλα τα παραπάνω δε μπορεί κανείς να παραβλέψει τον αντίκτυπο που έχει η μακροχρόνια ανεργία σε ψυχολογικό επίπεδο.

Κόστος για την κοινωνία

Το κοινωνικό κόστος της ανεργίας είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί κι αυτό γιατί δεν είναι αποκλειστικά ένα «ποσοτικό» μέγεθος.

Η μακροχρόνια ανεργία δημιουργεί αλυσιδωτά προβλήματα στη δομή της κοινωνίας. Το πιο έντονο φαινόμενο, είναι εκείνο της «τάσης φυγής» των ανέργων, οι οποίοι στρέφονται προς άλλες χώρες για ευκαιρίες εργασίας. Η τάση αυτή αυξάνει τη λήψη μέτρων με αντικείμενο τον προστατευτισμό (γνωστά και ως προστατευτικά μέτρα), προκειμένου οι κυβερνήσεις να παράσχουν προστασία της εγχώριας παραγωγής αγαθών έναντι ξένου ανταγωνισμού, πλήττοντας με αυτόν τον τρόπο τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ χωρών.

Η ανεργία επηρεάζει άμεσα και τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους στην κοινωνία. Σύμφωνα με έρευνες, η μακροχρόνια ανεργία οδηγεί σε εγκληματικές πράξεις (ως έσχατη λύση), αφού δε βρίσκεται διέξοδος και λύση, ενώ ταυτόχρονα οι άνθρωποι χάνουν τον κοινωνικό τους ρόλο. Ακολούθως, το κοινωνικό κόστος της συνεχούς αυξανόμενης ανεργίας επηρεάζει άμεσα το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και κατ΄ επέκταση τον κρατικό προϋπολογισμό.

Κόστος για το κράτος

Όπως ήδη τονίσαμε, η εκτίμηση του κόστους της μακροχρόνιας ανεργίας για το κράτος είναι εξαιρετικά δύσκολο αν όχι αδύνατο να υπολογιστεί.

Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εργασιακή και κοινωνική κατάσταση στην ΕΕ, το δεύτερο τρίμηνο του 2014, υπήρχαν συνολικά 12,4 εκατομμύρια άτομα χωρίς δουλειά για περισσότερο από ένα χρόνο, ενώ περισσότεροι από τους μισούς ήταν άνεργοι για περισσότερο από δύο έτη. Η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη στην ΕΕ σε ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας, καθώς το 74,4% των ανέργων είναι μακροχρόνια άνεργοι.

Ο ΟΑΕΔ χορηγεί μηνιαίο επίπεδο σε μακροχρόνια άνεργους, ηλικίας 20 έως 66 ετών, με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα (πραγματικό, απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο) μικρότερο των 10.000 ευρώ, που έχουν υποβάλλει την αίτησή τους εντός αποσβεστικής προθεσμίας δυο (2) μηνών από τη λήξη της 12μηνης τακτικής επιδότησης λόγω ανεργίας. Το μηνιαίο επίδομα ανέρχεται στα 200 ευρώ και καταβάλλεται για διάστημα όχι μεγαλύτερο των 12 μηνών. Εάν ο μακροχρόνια άνεργος έχει προστατευόμενο ανήλικο παιδί, το ανώτατο όριο ετήσιο εισοδήματός του, που απαιτείται για να λάβει το επίδομα, προσαυξάνεται κατά 586,08 ευρώ (για κάθε ανήλικο τέκνο).

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, οι μακροχρόνια άνεργοι είτε αναζητούν εργασία, είτε όχι, ανέρχονται στα 465.539 (τελευταία στοιχεία του Μαρτίου). Πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό των μακροχρόνια ανέργων με το εν λόγω επίδομα των 200 ευρώ το μήνα θα δείτε πως προκύπτει ένα μεγάλο ποσό το οποίο το κράτος καλείται να πληρώσει. Αν συνυπολογίσει κανείς, τα ποσά που πληρώνει και για τους υπόλοιπους ανέργους το ετήσιο κόστος του ΟΑΕΔ για την καταβολή του επιδόματος ανεργίας ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ.

Η ανεργία εμπεριέχει και έμμεσο κόστος όπως το κόστος ευκαιρίας ή το εναλλακτικό κόστος, οι πόροι δηλαδή που χάνει το κράτος από τις μειωμένες εισφορές των ασφαλιζόμενων προς τα ταμεία. Με λίγα λόγια οι απώλειες των ασφαλιστικών ταμείων από την αυξανόμενη ανεργία, θα συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται.

Κόστος για το ίδιο το άτομο

Το προσωπικό κόστος θα αναλυθεί τελευταίο, όχι γιατί υπολείπεται σημασίας. Ξεκινώντας το κείμενο αυτό τονίσαμε πως ένα μικρό διάστημα εκτός εργασίας μπορεί να επηρεάσει θετικά την ψυχολογία των ατόμων, αναπροσαρμόζοντας τους στόχους τους. Όταν αυτό ξεπεράσει το στάδιο που ο καθένας ξεχωριστά μπορεί να αντέξει, τότε αρχίζουν να φαίνονται τα πρώτα προβλήματα.

Η ανεργία προκαλεί μελαγχολία και μακροχρόνια μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, αφού τα άτομα νιώθουν πως δεν αξίζουν. Οι σπουδές και η εμπειρία τους παραγκωνίζονται και εκείνοι νιώθουν πως δεν υπάρχουν περιθώρια εξέλιξης. Σταδιακά η αυτοπεποίθηση τους μειώνεται, και ενδεχομένως να φτάσουν σε σημείο που δε θα πιστεύουν πως αξίζει να προσπαθούν για κάτι.

Οι αρνητικές αυτές σκέψεις μπορούν να αλλάξουν εντελώς τη προσωπικότητα τους και να τους μετατρέψουν σε άτομα χωρίς θέληση, κίνητρο και πίστη.

Σύμφωνα με ψυχολογικά τεστ που έχουν γίνει σε άτομα που παρέμειναν εκτός χώρου εργασίας για περισσότερους από 12 μήνες, φάνηκε πως σταδιακά μειώνεται η φιλικότητα τους, η ευσυνειδησία, η ευθύτητα και η θετική τους σκέψη.

Ο «στιγματισμός» ως άνεργος και κατ’ επέκταση «ανίκανου να βρει εργασίας» είναι πολύ δύσκολο για το άτομο να το διαχειριστεί, αφού νιώθουν πως έχουν «αποκλειστεί κοινωνικά».

Η οικονομική και κοινωνική κατάσταση ενός ατόμου βρίσκεται σε συνάρτηση με τη ψυχική του υγεία. Όπως έχουν δείξει μελέτες η ανεργία δεν συνδέεται μόνο με φαινόμενα κατάθλιψης και μελαγχολίας, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου και αυτοκτονιών.

Αδιαμφισβήτητα η ανεργία είναι μια κατάσταση που είναι δύσκολο να διαχειριστεί. Σε κάθε περίπτωση κανείς δε πρέπει να εγκαταλείπει τα όνειρα του και τις προσπάθειες του για ένα καλύτερο μέλλον.

Πηγή: Fortunegreece.com