Ολοκληρώθηκαν οι μειώσεις μισθών, αλλά υπάρχουν πολύμηνες καθυστερήσεις στην καταβολή τους

-Πλέον είναι συνηθισμένο φαινόμενο οι επιχειρήσεις να οφείλουν αποδοχές έξι μηνών, ενώ πέρυσι το αντίστοιχο διάστημα ήταν τρεις μήνες.
-Μόνο μία στις δύο επιχειρήσεις συνεχίζει να καταβάλλει κανονικά κάθε μήνα τις ψαλιδισμένες αποδοχές στους εργαζομένους.

Ο κύκλος της μείωσης των μισθών του ιδιωτικού τομέα ολοκληρώνεται, αφού προκάλεσε την «ελεύθερη πτώση» των αμοιβών, με απώλειες που μεσοσταθμικά κινούνται στο 24% - 25%, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις αγγίζουν το 40%, την τετραετία 2010 - 2013.    

Οι μειώσεις που έχουν καταγραφεί στον ιδιωτικό τομέα από το σύνολο των αρμοδίων φορέων (ΣΕΠΕ - ΕΛΣΤΑΤ), αλλά και των Ινστιτούτων (ΙΝΕ - ΓΣΕΕ) κατατείνουν στο ίδιο συμπέρασμα: οι μειώσεις μισθών που επιτεύχθηκαν είτε μέσω επιχειρησιακών συμβάσεων είτε με την αλλαγή των ατομικών συμβάσεων ολοκληρώθηκαν.

Η εικόνα

«Οι μειώσεις μισθών ολοκλήρωσαν τον κύκλο τους» δηλώνει χαρακτηριστικά στο «Βήμα της Κυριακής» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Εργασίας που παρακολουθεί την αγορά εργασίας. Και προσθέτει ότι «οι επιχειρησιακές και οι ατομικές συμβάσεις έκαναν ό,τι ήταν να κάνουν».   

Η εικόνα που έχει διαμορφωθεί μετά τον τετραετή κύκλο των μειώσεων έχει δύο όψεις:

1. Η πρώτη αφορά τους εργαζομένους - όσους δηλαδή διατήρησαν την εργασία τους - οι οποίοι με τα μέτρα του Μνημονίου υπέστησαν μειώσεις των αποδοχών τους που φθάνουν το 25% (στοιχείο της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής), ενώ συνυπολογίζοντας την κατάργηση διαφόρων επιδομάτων - λόγω της λήξης των κλαδικών συμβάσεων - μπορεί να φθάνουν και το 35% ως 40%.

2. Η δεύτερη αφορά τους νεοπροσλαμβανόμενους, είτε αφορά ανέργους που βρίσκουν εργασία, είτε όσους εργάζονται για πρώτη φορά. Στις περιπτώσεις αυτές οι αμοιβές που προσφέρονται κινούνται στα όρια των κατώτατων μισθών 586,08 ευρώ ή 510,95 ευρώ όταν πρόκειται για εργαζομένους ηλικίας κάτω των 25 ετών. Συνεπώς οι μειώσεις σε σχέση με το παρελθόν είναι ακόμη υψηλότερες στην κατηγορία αυτή.   

Οι ανατροπές

Πάντως το 2013 έδειξε «μια κόπωση» σε ό,τι αφορά τη συνέχιση των μειώσεων στους μισθούς. Το ΣΕΠΕ κατέγραψε 306 νέες επιχειρησιακές συμβάσεις με μειώσεις της τάξεως του 6,98% που αφορούν περίπου 65.000 εργαζομένους. Αντιστοίχως από τις καταστάσεις προσωπικού που υποβάλλουν οι επιχειρήσεις προκύπτουν μειώσεις - μέσω αλλαγών στις ατομικές συμβάσεις - της τάξεως του 12%.  

Τα στοιχεία αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την  «επιδημία» ανατροπής των αμοιβών μέσω της αλλαγής των ατομικών συμβάσεων, που καταγράφηκε την τριετία 2010 - 2012, με μειώσεις που κυμαίνονταν από 20% ως 28%.

Ωστόσο, ανατροπές καταγράφονται και στο είδος της σύμβασης εργασίας με την οποία απασχολείται ο κάθε εργαζόμενος. Οι μετατροπές της πλήρους σε μερική απασχόληση ή σε εκ περιτροπής εργασία, με αντίστοιχη μείωση των αμοιβών, συνεχίζει να «ανθεί» στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΣΕΠΕ, στις νέες προσλήψεις του 2013 (1.107.259) περίπου οι μισές (513.891), ποσοστό  46,41%, αφορούν μερική απασχόληση και εκ περιτροπής εργασία. Επίσης ένα μεγάλο ποσοστό των ήδη εργαζομένων υποχρεώνονται να δεχθούν την αλλαγή της πλήρους σε μερική απασχόληση (48,94% των περιπτώσεων).

Καθυστερήσεις

Ωστόσο, το στοιχείο που λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις είναι οι καθυστερήσεις των επιχειρήσεων στην καταβολή - ακόμη και αυτών των μειωμένων  - αμοιβών. Ολο και περισσότερες επιχειρήσεις αδυνατούν να καταβάλουν εκπρόθεσμα τις υποχρεώσεις τους προς τους εργαζομένους. «Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο εργαζόμενοι υπόκεινται καθυστέρηση, πέραν του ενός μήνα, για την καταβολή του μισθού τους» εκτιμά το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, ενώ το Εργατικό Κέντρο Αθήνας διαθέτει στοιχεία σύμφωνα με τα οποία «μόνο μία στις δύο επιχειρήσεις συνεχίζει να πληρώνει κανονικά κάθε μήνα τον μισθό στους μισθωτούς που παρέχουν εξαρτημένη εργασία».

Με βάση στοιχεία του ΙΝΕ - ΓΣΕΕ η καθυστέρηση στις πληρωμές διπλασιάστηκε τον τελευταίο χρόνο. Είναι πλέον σύνηθες οι επιχειρήσεις να χρωστούν αποδοχές έξι μηνών, όταν πέρσι το αντίστοιχο διάστημα ήταν τρεις μήνες. Μάλιστα, αυξάνονται και τα κρούσματα όπου η καθυστέρηση φτάνει ή ξεπερνά τον ένα χρόνο.

Το τελευταίο μάλιστα διάστημα εμφανίστηκαν τραγελαφικά φαινόμενα με επιχειρήσεις να προτείνουν στους εργαζομένους να τους εξοφλήσουν την οφειλή μισθών «σε είδος». Οπως παραδείγματος χάριν σουπερμάρκετ πρότεινε να χορηγήσει δωρεάν τρόφιμα, βενζινάδικο καύσιμα, εμπορικό κατάστημα ρούχα κ.ά.

Αυξήσεις προτείνουν οι έμποροι
Ετήσιες αυξήσεις 1,3% στις κατώτατες αμοιβές για την επόμενη τριετία - με την υπογραφή Εθνικής Γενική Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας - προτείνουν οι έμποροι «επιστρέφοντας με τον τρόπο αυτόν την εξοικονόμηση που θα έχουν ως εργοδότες από την αναμενόμενη πρόσθετη μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες».

Το μέτρο αυτό, κατά τον πρόεδρο της ΕΣΕΕ κ. Β. Κορκίδη, θα συμβάλει στην τόνωση της αγοράς και ταυτοχρόνως θα αποφέρει οικονομικό όφελος στις επιχειρήσεις. Σημειώνεται ότι η μείωση της εργοδοτικής εισφοράς αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση της χώρας μας και αναμένεται να εφαρμοστεί είτε σταδιακά έως το 2016 είτε εφάπαξ, όπως πρότεινε προσφάτως το υπουργείο Εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία μελέτης των εμπόρων, εφόσον η μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών (κατά 3,9%) συνοδευθεί με μία σταδιακή αύξηση του μισθού μέχρι 3,1% σε μία τριετία, τότε μπορεί να προκύψει σωρευτικά τόσο αύξηση του μισθού όσο και μείωση του κόστους για τον εργοδότη.

Αρνητικό ρεκόρ απωλειών στην Ευρώπη!
ΙΝΕ ΓΣΕΕ: Απώλειες 23,8% στις μέσες ονομαστικές αποδοχές την περίοδο 2009 - 2013
Δραματική μείωση των μέσων αποδοχών την περίοδο της κρίσης καταγράφει και το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ. Στην επίσημη έκθεση του Ινστιτούτου για τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία την περίοδο 2009 έως το 2013 καταγράφηκε μείωση των μέσων ονομαστικών αποδοχών στην Ελλάδα έναντι των 36 αναπτυγμένων χωρών, της τάξεως του 23,8% υπολογισμένη σε εθνικό νόμισμα (ευρώ) και σε 25% υπολογισμένη σε δολάρια (η διαφορά οφείλεται στις διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ).

Την ίδια περίοδο υπήρξαν ανατροπές στη σύγκλιση των πραγματικών αποδοχών της χώρας μας με τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η σύγκλιση των μέσων μισθών έως το 2009 είχε φθάσει το 84%. Ωστόσο, η ανοδική πορεία της σύγκλισης των αποδοχών έχει αντιστραφεί και ο δείκτης οδηγήθηκε από το 84% του μέσου όρου της ΕΕ των 15 χωρών στο 65%.

Μάλιστα η έκθεση σχολιάζει πως η «σύγκλιση των πραγματικών μισθών με αυτούς της ΕΕ έχει οπισθοχωρήσει περίπου κατά μία τριακονταετία, σε επίπεδα της δεκαετίας του 1980».

Ειδικότερα για το 2013, στην κατάταξη των χωρών με υψηλό και μεσαίο επίπεδο ανάπτυξης και με κριτήριο τις μεικτές αποδοχές σε ευρώ - ακαθάριστος μισθός και εισφορές εργοδότη -, η Ελλάδα διατηρεί μία από τις κατώτερες θέσεις. Πιο συγκεκριμένα, οι μέσες ετήσιες αποδοχές ανά απασχολούμενο στην Ελλάδα κατά το 2013 ήταν μικρότερες από αυτές της Σλοβενίας και της Κύπρου (όπου επίσης έχει μειωθεί ο πραγματικός μισθός). Ανέρχονταν σε 22.325 ευρώ έναντι περίπου 34.000 στην Ισπανία, 38.000 στην Γερμανία, 49.000 στη Γαλλία και 45.000 στην Ιρλανδία.

Σε ό,τι αφορά την αγοραστική δύναμη, ο μέσος ακαθάριστος μισθός κατά το 2013 στη χώρα μας έφθανε στο 69% της αντίστοιχης αγοραστικής δύναμης στη Γερμανία. Ηδη η αγοραστική δύναμη των μέσων αποδοχών εργασίας στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από την αντίστοιχη στην Κορέα, τη Μάλτα, τη Σλοβενία, την Κύπρο και την Κροατία. Το 2013 είναι το πρώτο έτος κατά το οποίο η αγοραστική δύναμη των μέσων αποδοχών εργασίας στην Ελλάδα εξισώθηκε με αυτήν της Πορτογαλίας, έναντι της οποίας υπήρχε πάντοτε σημαντική απόσταση ως φυσικό επακόλουθο της μεγάλης διαφοράς παραγωγικότητας μεταξύ των δύο χωρών.

Κατακόρυφη μείωση υπέστη την ίδια περίοδο και ο κατώτατος μισθός στη χώρα μας. Ο πραγματικός κατώτατος μισθός μειώθηκε κατά 23,9% (και -32,2% για τους νέους. Η εικόνα στην Ευρώπη για την πορεία του κατώτατου μισθού την τριετία 2010-2012 είναι μεικτή. Σε επτά χώρες (όπου υπάρχει κατώτατος θεσμοθετημένος μισθός σε εθνικό επίπεδο) προκύπτουν αυξήσεις: Σλοβενία 20,9%, Ουγγαρία 13,1%, Βουλγαρία 7%, Πολωνία 6,2%, Λετονία 5,5%, Σλοβακία 1,5% και Ρουμανία 0,5%.

Παπαδής Κώστας 

Πηγή: tovima.gr