Προσωπικές κόντρες, μυθοπλασίες, δημόσιες σχέσεις αλλά και μερικά εντυπωσιακά ευρήματα: Στην 28η Αρχαιολογική Συνάντηση

Εντυπωσιακά αρχαιολογικά ευρήματα παρουσιάστηκαν αλλά και αλληλοκατηγορίες και καρφώματα θριάμβευσαν μεταξύ των αρχαιολόγων στη φετινή, 28η Συνάντηση των αρχαιολόγων που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Θεσσαλονίκη.

Αφορμή για ένα "ειδικό" συνέδριο στο μέλλον, που θα αφορά στη σχέση "αρχαιολογίας και δημόσιας χρήσης της" (αρχαιολογία και δημοσιογραφία, αρχαιολογία και τουριστική προβολή κ.ά.) αποτέλεσαν -όπως διαπιστώθηκε και κατατέθηκε και από το προεδρείο του συνεδρίου, αργά χθες το βράδυ, στο ΑΠΘ- οι καταγγελίες (στην εισήγηση, με θέμα "Οι Μακεδόνες του Αρχοντικού Πέλλας: Η αλήθεια των πραγμάτων") του αρχαιολόγου Παύλου Χρυσοστόμου εναντίον της συναδέλφου του Αγγελικής Κοτταρίδη. Μίλησε για "ανιστόρητες απόψεις και μυθοπλαστικές προσεγγίσεις", "αντιεπιστημονισμό", "προθέσεις εντυπωσιασμού και αυτοπροβολής", "οικειοποίηση του έργου των προκατόχων της" κ.ά.

Αλλά και η αποστροφή του λόγου του αρχαιολόγου Μ. Μπέσιου (ανασκαφέα του εντυπωσιακού μνημείου και των μακεδονικών τάφων στην Πύδνα της Πιερίας), το οποίο, όπως είπε, "σίγουρα δεν ανήκει σε βασιλείς, αλλά χαρακτηρίζει με σαφήνεια την εποχή του- αυτή της υπερβολής" (μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου και κατά τη διάρκεια του πλουτισμού -από τον χρυσό των Αλεξανδρινών κατακτήσεων της ανατολής).

Με βάση αυτή τη διαπίστωση και τα νέα δεδομένα που προκύπτουν, ο κ. Μπέσιος επανέφερε ερωτήματα που αφορούν αμφισβητήσεις όσον αφορά το "βασιλικό" ή μη των τάφων των Αιγών, που αποδόθηκαν ("δικαίως και με βαθιά επιστημονική γνώση και ευθύνη, αλλά με βάση τα δεδομένα της εποχής", όπως διευκρίνισε) προ 40ετίας σχεδόν από τον αείμνηστο καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο, στον Φίλιππο Β'. Πέραν των παραπάνω, που αφορούν στο αμιγώς επιστημονικό και θεωρητικό (ίσως και το πλέον ουσιαστικό) μέρος του συνεδρίου, το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη κατά το 2014 -όπως αυτό προκύπτει από τα παρουσιαζόμενα νέα ευρήματα είναι μάλλον "φτωχό" και εξ αυτού -λιγότερο από κάθε άλλη χρονιά- εντυπωσιακό.

Το γεγονός αποδίδεται -εκτός όλων των άλλων- και στην περιορισμένη -έως ανύπαρκτη- χρηματοδότηση των πανεπιστημιακών ανασκαφών και τη στροφή των ανασκαφέων στην επεξεργασία και μελέτη παλαιότερων ευρημάτων, καθώς και σε θεωρητικές προσεγγίσεις για τη "δημόσια αρχαιολογία".  Τα νέα ευρήματα που προέκυψαν στο 2014 και παρουσιάστηκαν στη φετινή συνάντηση είναι:

1-Το εντυπωσιακό μνημειακό οικοδόμημα στην Πύδνα της Πιερίας, που εντόπισε το καλοκαίρι του 2014 η ανασκαφική ομάδα του Μ. Μπέσιου. Περιλαμβάνει: Έναν διθάλαμο κιβωτιόσχημο Μακεδονικό τάφο, μήκους 7,5 και πλάτους 4,5 μέτρων, με κτερίσματα, που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ αιώνα.

Το "πρωτόγνωρης μορφής" μνημειακό οικοδόμημα, μήκους 35 μ., πλάτους 4 μ. και ύψους (κατά προσέγγιση) 4 μέτρων, διακοσμημένο με σειρά αγαλμάτων σε βάθρα, ιππείς και λιοντάρια, ζωφόρο, ανάγλυφες παραστάσεις με σκηνές αποχαιρετισμού κ.ά). Σύμφωνα με τους ανασκαφείς, τα μέρη του φέρουν ομοιότητες με αντίστοιχου τύπου αγάλματα και ανάγλυφες παραστάσεις της ίδιας εποχής (περί το 310-320 π.Χ.), που έχουν εντοπισθεί στην Αθήνα, τους Δελφούς ή το Δίον και σε ορισμένα μέρη του "μιμείται" μνημειακά σύνολα της Μ. Ασίας (π.χ μαυσωλείο Αλικαρνασσού), τα οποία οι κατασκευαστές του πιθανόν γνώριζαν από τις προ 20ετίας σχεδόν χρυσοφόρες εκστρατείες του Μ. Αλεξάνδρου στην ανατολή.
Τα ευρήματα -σύμφωνα με τους επιστήμονες- δεν χαρακτηρίζονται ως βασιλικά παρά τον μνημειακό χαρακτήρα τους, ο οποίος αποδίδεται στη ροή του περσικού χρυσού στους απογόνους των πολεμιστών του Μ. Αλεξάνδρου και σε μια διάθεση υπερβολής.
Ο τίτλος της εισήγησης - παρουσίασης ήταν: "Τάφοι βασιλέων ή βασιλικών εταίρων" (Οι Εταίροι ήταν το επίλεκτο βαρύ ιππικό του Μακεδονικού στρατού από τον καιρό του Φιλίππου Β' και απέκτησαν τη μεγάλη τους φήμη με τις εκστρατείες του Μ. Αλεξάνδρου).

2- Ο καθρέφτης και τα χρυσά σκουλαρίκια της έφηβης των τάφων, που εντοπίστηκαν στις Αιγές από την αρχαιολόγο της τοπικής εφορείας αρχαιοτήτων κ. Κοτταρίδη και λόγω του διάκοσμου του καπακιού του (έρωτας φτερωτός και Διόνυσος κ.ά.) αλλά και του τρυφερού της ηλικίας της νεκρής εντυπωσίασε.

3- Ο εντοπισμός του μοναδικού (σε δομή, έκταση και διαδοχικές φάσεις κατοίκησης) στον ελλαδικό χώρο νεολιθικού οικισμού στη θέση Κυπαρίσσι Βασιλικών της κοιλάδας του Ανθεμούντα (έξω απ τη Θεσσαλονίκη) εκτείνεται σε 180 στρέμματα, με βάθος επιχώσεων έως και τα 5,5 μέτρα, με μοναδικά ευρήματα και συνεχείς φάσεις κατοίκησης από τα μέσα της 6ης χιλιετίας π.Χ. (5500 π.Χ.).

Η ανασκαφή είναι σωστική και πραγματοποιείται με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, καθώς είναι ενταγμένη στο έργο διαπλάτυνσης του δρόμου Θεσσαλονίκης - Πολυγύρου. (Φωτογραφία από την ανασκαφή, κοσμεία και την αφίσα του φετινού 28ου συνεδρίου για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία).

4: Οι χρυσοφόροι Μακεδόνες (;) πολεμιστές του Αρχοντικού Πέλλας
Τα εντυπωσιακά ευρήματα των ανασκαφών (από το 2000-2010) στο δυτικό νεκροταφείο του Αρχοντικού της Πέλλας, με τα άκρως ιδιότυπα, αλλά και ενδιαφέροντα ταφικά έθιμα και οι χρυσές μάσκες (σε άνδρες πολεμιστές, αλλά και γυναίκες - νεκρές), οι οποίες από τον εντοπισμό και τις πρώτες δημοσιεύσεις τους εντυπωσίασαν τη διεθνή κοινότητα, αλλά και τους... αρχαιοκάπηλους των περιοχών (είναι αλλεπάλληλες οι συλλήψεις διεθνών ομάδων αρχαιοκαπήλων, με ευρήματα από την περιοχή) επανήλθαν στο φετινό συνέδριο, με την... "αλήθεια τους".

Δείγματα χρυσών μασκών και των πολεμικών εξαρτημάτων των πολεμιστών, αλλά και κοσμημάτων των γυναικών εκτίθενται στο μουσείο της Πέλλας, ενώ άλλα "ταξίδεψαν" σε οργανωμένες εκθέσεις προβολής του αρχαίου Μακεδονικού πολιτισμού στη Νέα Υόρκη, αλλά και την Αθήνα.

Είναι οι κατάλογοι αυτών των εκθέσεων που πραγματοποιήθηκαν αλλά και ο νέος κατάλογος του μουσείου της Πέλλας, που "αγανάκτησε" τον πρώτο ανασκαφέα της περιοχής, τον αρχαιολόγο Παύλο Χρυσοστόμου, που επανήλθε στο συνέδριο, με εισήγηση για την... "αλήθεια των πραγμάτων".

Στην εισήγηση κατηγορεί την Αγγελική Κοτταρίδη για "αντιστόρητες κατά το δοκούν αναφορές στα κείμενα των καταλόγων" (είναι Μακεδόνες ή Βοττιείς οι νεκροί - κάτοχοι των χρυσών μασκών;) για "διαφωνία της κ. Κοτταρίδη ακόμα και με τον... Θουκιδίδη), για "πρόθεση αυτοπροβολής και άστοχων εντυπωσιασμών" κ.ά.

Η κ. Κοτταρίδη ήταν απούσα στη διάρκεια της εισήγησης του κ. Χρυσοστόμου, το προεδρείο του συνεδρίου παρέπεμψε σε μελλοντική επιστημονική συζήτηση για τον τρόπο προβολής και "χρήσης της αρχαιολογίας" και το κοινό (σύνεδροι και αρχαιολάτρες) άδραξαν την ευκαιρία για μια ακόμη εντυπωσιακή ενημέρωση για τον "χρυσό" των Μακεδόνων και της Ιστορίας.

5- Μελέτες και εργασίες σε ήδη υπάρχοντα ευρήματα παλαιοτέρων ανασκαφών (Καραμπουρνάκι, Καστρί Γρεβενών, πανεπιστημιακή ανασκαφή Βεργίνας, ανασκαφή του ΑΠΘ στη Λήμνο και εντοπισμός νέων προϊστορικών θέσεων στο νησί της Λήμνου κ.ά.) που δεν εντυπωσιάζουν, αποτελούν όμως αφορμή για ουσιαστική και εμβριθή επιστημονική μελέτη ήδη υπαρχόντων ευρημάτων, αλλά και καλλιέργειας ουσιαστικών σχέσεων των επιστημόνων της αρχαιολογίας με τους σύγχρονους κατοίκους των αρχαιολογικών περιοχών και την ανάπτυξη ουσιαστικής συνείδησης προστασίας και αξιοποίησης των θησαυρών της Μακεδονικής γης και της ιστορίας της.

Βίκυ Χαρισοπούλου 

Πηγή  ΑΠΕ-ΜΠΕ,