Αυτοδυναμία υπό «ρεαλιστικές» προϋποθέσεις, ακόμα και κάτω από 36%!

Μία από τις πιο αβέβαιες εκλογικές μάχες των τελευταίων ετών μπορεί να αποδειχθεί η αναμέτρηση της 25ης Ιανουαρίου. Οχι μόνον γιατί οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν τη διαφορά του ΣΥΡΙΖΑ με τη Ν.Δ. να μειώνεται, γεννώντας αισιοδοξία στους «γαλάζιους» που ισχυρίζονται ότι μπορούν να επιτύχουν ακόμη και την ανατροπή των προβλέψεων. Αλλά γιατί ακόμη κι αν αυτό δεν συμβεί και κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές, είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να περιμένουμε ώς τα ξημερώματα της επομένης για να δούμε αν θα έχει τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης. Είτε μόνος του είτε με κάποιο κόμμα που θα προσφερθεί ως εταίρος. Μπορεί μάλιστα να ηχεί οξύμωρο, αλλά κομβική σημασία σε αυτό πιθανότατα θα διαδραματίσουν οι Ανεξάρτητοι Ελληνες, οι οποίοι, σημειωτέον, αν δεν μπουν στη Βουλή, θα πριμοδοτήσουν άθελά τους τον ΣΥΡΙΖΑ!

Επειδή ευλόγως μπορεί να μπερδευτήκατε, χρήσιμο είναι σήμερα να θυμηθούμε πώς λειτουργεί το παράδοξο εκλογικό μας σύστημα, να δούμε τι μας περιμένει μέχρι την 25η Ιανουαρίου και κυρίως τα σενάρια της επόμενης μέρας.

• Η αυτοδυναμία και τι θα την καθορίσει σε αυτές τις εκλογές

Ο εκλογικός νόμος μπορεί μεν να χαρίζει 50 έδρες στον νικητή ακόμη κι αν κερδίσει τον δεύτερο με μόνο μία ψήφο διαφορά, αλλά κανείς δεν μπορεί να ξέρει μέχρι το βράδυ των εκλογών ποιο είναι το ποσοστό που δίνει την αυτοδυναμία. Και τούτο διότι ο περιβόητος πήχυς που εξασφαλίζει τις 151 έδρες εξαρτάται αποκλειστικώς και μόνον από το ποσοστό που θα συγκεντρώσουν τα πολύ μικρά κόμματα που δεν θα μπουν στη Βουλή (αυτά που θα λάβουν κάτω του 3%). Για να το πούμε απλά. Οσο μεγαλύτερο είναι το συνολικό ποσοστό των μικρών αυτών κομμάτων, τόσο ο πήχυς της αυτοδυναμίας υποχωρεί από το 39% προς το 36%, ενώ μπορεί να φτάσει και ακόμη πιο κάτω, αν τα λοιπά κόμματα αθροίσουν π.χ. πάνω από 11%.

Η παρατήρηση αυτή δεν γίνεται τυχαία. Στις εκλογές του Ιουνίου του 2012, που υπήρχε αντίστοιχη πόλωση με τη σημερινή, τα λοιπά κόμματα περιορίστηκαν αθροιστικά στο 6%, συγκρατώντας τον πήχυ της αυτοδυναμίας στο 38%. Οι εκλογολόγοι εκτιμούν ότι αντίστοιχο ποσοστό θα συγκεντρώσουν και σε αυτές τις εκλογές τα μικρότερα κόμματα (ΛΑΟΣ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Ενωση Κεντρώων κ.λπ.), αλλά κάνουν μια πολύ σημαντική επισήμανση: όπως λένε χαρακτηριστικά, αν οι ΑΝΕΛ μείνουν οριακά εκτός Βουλής (π.χ. με 2,9%) και συμβεί αντίστοιχο ατύχημα με το νεοσύστατο κόμμα του κ. Γ. Παπανδρέου ή ακόμη και με το ΠΑΣΟΚ του κ. Ευ. Βενιζέλου, το συνολικό ποσοστό των «λοιπών» μπορεί να εκτιναχθεί αρκετά πάνω από το 10%. Και σε μια τέτοια περίπτωση, όπως φαίνεται και στον πίνακα, η αυτοδυναμία μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και με ποσοστό της τάξεως του 35% ή και χαμηλότερο.

Σε όσους ηχεί εξωπραγματικό το εν λόγω σενάριο, αρκεί μια υπόμνηση. Στις πρόσφατες ευρωεκλογές του Μαΐου, παρά την οξύτατη πόλωση, το 17% του εκλογικού σώματος επέλεξε να διαμαρτυρηθεί ψηφίζοντας «σουρεαλιστικά» κόμματα, όπως η «Ενωση για την Πατρίδα και τον Λαό», το «Παναθηναϊκό Κίνημα», το «Αγροτικό Κτηνοτροφικό Κόμμα» κ.λπ. Οι εκλογολόγοι δηλώνουν σχεδόν σίγουροι ότι τούτο δεν θα επαναληφθεί στις επικείμενες εθνικές εκλογές. Αλλά η υπόμνηση γίνεται γιατί ακόμη και τον Μάιο του 2012 υπήρξε τεράστιο ποσοστό πολιτών (19%) που ψήφισαν κόμματα τα οποία δεν μπήκαν στη Βουλή, αποτέλεσμα που έριξε τότε τον πήχυ της αυτοδυναμίας στο 32,8%!

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πρέπει να συγκρατήσει κανείς είναι ότι στις 25 Ιανουαρίου τον πήχυ της αυτοδυναμίας θα τον καθορίσει το ενδεχόμενο κάποια από τα μικρότερα κόμματα που είναι σήμερα στη Βουλή (ΑΝΕΛ, ΠΑΣΟΚ, Χ.Α., ΚΚΕ) ή που διεκδικούν με αξιώσεις να μπουν στο κοινοβούλιο («Ποτάμι», κόμμα ΓΑΠ) να μην πιάσουν το 3%. Αν τούτο συμβεί, ουδείς μπορεί να φανταστεί πόσο θα υποχωρήσει ο πήχυς της αυτοδυναμίας. Η ΔΗΜΑΡ δεν αναφέρθηκε, καθώς όλοι οι δημοσκόποι προεξοφλούν ότι θα είναι στα «λοιπά κόμματα».

• Οι κρίσιμες ημερομηνίες, το ντιμπέιτ, οι δημοσκοπήσεις

Με την προκήρυξη των εκλογών, ήδη στους υποψήφιους βουλευτές επιτρέπεται μόνον μία εμφάνιση σε κάθε πανελλαδικό τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό κανάλι και από δύο στα τοπικά. Μέχρι την άλλη Δευτέρα 12 Ιανουαρίου, τα κόμματα υποχρεούνται να δημοσιοποιήσουν όλους τους υποψηφίους, ακόμη και αυτούς που θα εκλεγούν στα ψηφοδέλτια Επικρατείας. Παραμένει ακόμη άγνωστο αν θα παρακολουθήσουμε ντιμπέιτ πολιτικών αρχηγών, καθώς η Ν.Δ., όπως και το 2012, δεν έχει αποδεχθεί τις σχετικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Θα είναι όμως η πρώτη φορά σε εθνικές εκλογές που θα μαθαίνουμε μέχρι τέλους τις δημοσκοπήσεις. Και τούτο διότι με τον νέο νόμο επιτρέπεται η δημοσιοποίησή τους μέχρι τα μεσάνυχτα της Παρασκευής προ των εκλογών.

• Τι θα γίνει αν ο νικητής δεν έχει αυτοδυναμία

Αυτό που έχουμε ξαναζήσει τον Μάιο του 2012. Ο κ. Κάρ. Παπούλιας θα καλέσει τον επικεφαλής του πρώτου κόμματος στις 26/1 και θα του επιδώσει τη διερευνητική εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Αν ύστερα από τρεις ημέρες αυτή αποδειχθεί άκαρπη, ο κ. Παπούλιας θα δώσει την εντολή στον αρχηγό του δεύτερου κόμματος και αν ούτε αυτή τελεσφορήσει, θα τη διαβιβάσει στον επικεφαλής του τρίτου κόμματος (σ.σ. μακάρι για προφανείς λόγους να μην είναι ο ο προφυλακισμένος κ. Ν. Μιχαλολιάκος...). Σε περίπτωση που διαπιστωθεί αδιέξοδο, ο κ. Παπούλιας οφείλει να καλέσει όλους τους πολιτικούς αρχηγούς και να καταβάλει μια τελευταία προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης· αν δεν το κατορθώσει, οφείλει να ορίσει πρωθυπουργό τον πρόεδρο του Αρείου Πάγου, να διαλύσει τη Βουλή και να προκηρύξει νέες εκλογές με υπηρεσιακή κυβέρνηση, που θα διεξαχθούν το αργότερο σε ένα μήνα (όπως έγινε με τον κ. Π. Πικραμμένο).

• Το παράδοξο της προεδρικής εκλογής

Αν δεν τελεσφορήσει ο σχηματισμός κυβέρνησης, είναι πιθανό να ζήσουμε κάτι πρωτοφανές, καθώς η νέα Βουλή θα πρέπει να εκλέξει ως γνωστόν και Πρόεδρο της Δημοκρατίας (ΠτΔ). Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα που εκδόθηκε την Τετάρτη, η Βουλή θα συνέλθει ξανά στις 5 Φεβρουαρίου και στις 6 θα συγκροτηθεί σε σώμα (θα εκλέξει τον πρόεδρο και τους αντιπροέδρους της). Το Σύνταγμα ορίζει ρητώς ότι, αμέσως μόλις συμβεί τούτο, πρέπει να αρχίσει η διαδικασία εκλογής ΠτΔ. Αν όμως μέχρι τότε δεν έχει σχηματισθεί κυβέρνηση, θα προκύψει το συνταγματικά πρωτόγνωρο μια Βουλή που θα τελεί υπό διάλυση να οφείλει να εκλέξει τον διάδοχο του κ. Παπούλια!

Οι περισσότεροι συνταγματολόγοι συμφωνούν πως αν και αυτό φαίνεται παράδοξο, ακόμη και μια θνησιγενής Βουλή οφείλει να εκλέξει ΠτΔ, καθώς αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο διαλύθηκε στις 29 Δεκεμβρίου. Υπενθυμίζεται ότι στη νέα αυτή διαδικασία ανάδειξης Προέδρου, το Σύνταγμα επίσης προβλέπει τρεις ψηφοφορίες (ανά πέντε μέρες), αλλά διευκολύνει την εκλογή του. Με αυτά τα δεδομένα (και ανεξαρτήτως αν θα έχουμε μέχρι τότε κυβέρνηση) η πρώτη ψηφοφορία για την εκλογή ΠτΔ που απαιτεί 180 ψήφους θα γίνει στις 6 Φεβρουαρίου, η δεύτερη που προβλέπει 151 ψήφους στις 12 Φεβρουαρίου, ενώ αν χρειασθεί και τρίτη, αυτή θα γίνει στις 18 Φεβρουαρίου και σίγουρα θα αναδείξει Πρόεδρο, καθώς εκλέγεται ο έχων τη σχετική πλειοψηφία της Βουλής – κάτι που ουδέποτε έχει συμβεί στη νεότερη ελληνική Ιστορία.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΟΥΛΑΣ 

Πηγή: kathimerini.gr