Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: Η υγειονομική διάταξη της ντροπής

Η 1η Δεκέμβρη στην χώρα μας θα παραμείνει μια μελανή, στιγματιστική ημέρα, όσο παραμένει σε ισχύ η απάνθρωπη και αντιεπιστημονική διάταξη (Γ.Υ. 39Α 2012) που εξέδωσε ο τότε υπουργός υγείας Ανδρέας Λοβέρδος, λίγο πριν τις εκλογές του Μαΐου του 2012.  

Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, όπως άλλωστε και πολλές άλλες μέρες του χρόνου που αφιερώνονται σε κοινωνικά προβλήματα τα οποία μαστίζουν την κοινωνία μας. Σε αυτές τις ημέρες γίνονται εκδηλώσεις ενημέρωσης, συνεντεύξεις, πολιτιστικά δρώμενα από τους φορείς και πολύ συχνά με την συμμετοχή εκπροσώπων της πολιτικής εξουσίας. Η 1η Δεκέμβρη στην χώρα μας θα παραμείνει μια μελανή, στιγματιστική ημέρα, όσο παραμένει σε ισχύ η απάνθρωπη και αντιεπιστημονική διάταξη (Γ.Υ. 39Α 2012) που εξέδωσε ο τότε υπουργός υγείας Ανδρέας Λοβέρδος, λίγο πριν τις εκλογές του Μαΐου του 2012.

Μια νέα γυναίκα που πριν από δυόμισι χρόνια διαπομπεύθηκε και διασύρθηκε επειδή ήταν οροθετική, πριν από τρεις ημέρες έβαλε τέλος στην ζωή της για να μας θυμίσει τη γύμνια μας, την αδιαφορία μας και την συνέχιση της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Η Κατερίνα ήταν μια από τις κοπέλες που συνελήφθησαν στο πλαίσιο της εφαρμογής αυτής της απάνθρωπης διάταξης που ο Ανδρέας Λοβέρδος είχε εκδώσει στην "προσπάθεια του να σώσει την κοινωνία από το AIDS".

Με αυτή τη διάταξη ξεκίνησε το χρονικό ενός απάνθρωπου διασυρμού οροθετικών γυναικών. Εντοπισμός, κράτηση, εξακρίβωση, διαπόμπευση, εγκλεισμός και ατίμωση είναι οι λέξεις κλειδιά για αυτήν την επιχείρηση ποινικοποίησης της ασθένειας και της κοινωνικής περιθωριοποίησης. Η ατίμωση και ο εξευτελισμός αποτέλεσαν τις πρώτες «ποινές» που τους επιβλήθηκαν με την πρόθυμη συμβολή της πολιτικής ηγεσίας που θριαμβολογούσε στους τηλεοπτικούς δέκτες για την αποτροπή του κινδύνου μόλυνσης της δημόσιας υγείας και της προστασίας της ελληνικής οικογένειας.

Η δημοσιοποίηση των φωτογραφιών και άλλων ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων παραβίασε το ιατρικό απόρρητο και προσέβαλε με βαναυσότητα τα ανθρώπινα δικαιώματα, δημιουργώντας έντονες αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό.

Οι εξαρτημένες οροθετικές γυναίκες, που εμφανίστηκαν ως εκδιδόμενες και ανάχθηκαν σε μείζονα απειλή για την ελληνική οικογένεια και την κοινωνία είναι ο εύκολος στόχος. Η ασθένεια από την οποία υποφέρουν προσφέρεται για τέτοιου είδους επικοινωνιακή εκμετάλλευση, καθώς σχετίζεται με τη σεξουαλική πράξη και ηθική, και συνδέεται με ένα βαθύτερο συλλογικό φόβο ο οποίος έρχεται από το παρελθόν και έχει αναπαραχθεί με στερεότυπα και προκαταλήψεις για τις σεξουαλικές σχέσεις και το ρόλο των δυο φύλων. Το HIV/AIDS αντικαθιστά ως «κατάρα» του Θεού τη σύφιλη και τη βλεννόρροια παλαιότερων εποχών που θεωρούνταν τιμωρία των έκνομων. Το AIDS στο συλλογικό ασυνείδητο μεγάλου μέρους της κοινωνίας αναγνωρίζεται ως κατάρα ή τιμωρία που θα οδηγήσει στη θανατική «ποινή» εκείνων που ξεπέρασαν τα όρια. Η διάγνωση του επίσης συνδέεται με θυμό, φόβο, ντροπή και ενοχή όσων διαπιστωθούν ως θετικοί και πολύ συχνά αυτά τα συναισθήματα οδηγούν σε αυτό-καταστροφικές συμπεριφορές. Η εξάρτηση σε συνδυασμό με την οροθετικότητα καθιστούν δυσκολότερη τη θεραπεία γιατί τα άτομα κατακλύζονται από την αίσθηση του επερχόμενου θανάτου.

Η Κατερίνα αθωώθηκε από τα δικαστήρια, το ελληνικό κράτος υποχρεώθηκε σε καταβολή αποζημίωσης 10 ευρώ την ημέρα, αλλά η ζημιά είχε γίνει. Θα ήταν πάντα μέρος μιας «υγειονομικής» και «ηθικής» βόμβας που είχε να κάνει με την απειλή διάρρηξης της συνοχής της ευυπόληπτης κοινωνίας. Και αυτή την απόρριψη η Κατερίνα την βίωνε στη καθημερινότητά της. Προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της και έδινε μάχες για την κατάργηση της υγειονομικής διάταξης που είχε ακυρώσει η Φωτεινή Σκοπούλη ως υφυπουργός υγείας και την επανέφερε ο Άδωνις Γεωργιάδης ως υπουργός υγείας. Πριν από δύο μήνες και ενώ επρόκειτο να συζητηθεί η ακύρωση της διάταξης στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η Κατερίνα ήταν σε εκδήλωση της ACT UP υπερασπιζόμενη και τα δικαιώματα των άλλων οροθετικών και ζητώντας την κατάργηση αυτής της απάνθρωπης διάταξης. Η συζήτηση της υπόθεσης μεταφέρθηκε για το Μάρτιο του 2015 όπου και θα κριθεί η νομιμότητα της διάταξης. Η Κατερίνα έφυγε και δε θα μπορέσει να δει την εξέλιξη της υπόθεσης.

Ωστόσο, τα βασικά ερωτήματα σήμερα παραμένουν και η ανάγκη για την απάντησή τους γίνεται ακόμη πιο επιτακτική. Ποιον εξυπηρετεί τελικά η διαπόμπευση των οροθετικών; Σίγουρα όχι τους ίδιους τους οροθετικούς, που διασύρονται για ένα πρόβλημα υγείας και αποξενώνονται από την όποια πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας ακριβώς λόγω του φόβου του διασυρμού και του στιγματισμού. Και πάντως όχι τους θεραπευτικού φορείς που παρεμβαίνουν σε αυτό το πεδίο, εφόσον η καταστολή φαίνεται να προωθείται έναντι της όποιας θεραπευτικής αντιμετώπισης. Μήπως εξυπηρετεί μια στρατηγική για την προστασία της δημόσιας υγείας; Μάλλον όχι, εφόσον τα τελευταία χρόνια καμία ουσιαστική παρέμβαση δεν έχει γίνει στο πεδίο αυτό. Στην καλύτερη περίπτωση συνεπώς μπορεί να θεωρηθεί μια πράξη 'αφελούς' προσέγγισης απέναντι σε ένα σοβαρό ατομικό και κοινωνικό ζήτημα ή στην χειρότερη μια πράξη εξυπηρέτησης δημαγωγικών πολιτικών στόχων με όποιο κόστος και εάν αυτή έχει για συνανθρώπους μας. Και στις δυο περιπτώσεις η κοινωνία υποφέρει αρκετά ώστε να μην επιτρέπει πλέον να αφήνεται είτε στους 'αφελείς' χειρισμούς ορισμένων πολιτικών είτε στην εκμετάλλευση των αδυναμιών τους από αυτούς.

Η κατάργηση αυτής της άθλιας διάταξης που μας ντροπιάζει ως κοινωνία, χρειάζεται να γίνει τώρα, αλλιώς οι εκδηλώσεις και οι παράτες στην Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS δεν έχουν κανένα νόημα.

Του Χαράλαμπου Πουλόπουλου

Aναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Πηγή: huffingtonpost.gr