Πεθαίνοντας στη δουλειά

Ο εργασιακός Μεσαίωνας, που ολοκληρώθηκε επί Μνημονίου, όχι μόνο αφήνει πίσω του πολλά θύματα, αλλά καταφέρνει να τα κρύβει κιόλας...
 

Εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα

Τι θέλετε να μάθετε για τα εργατικά ατυχήματα; Δεν υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία και όσα υπάρχουν δεν είναι αξιόπιστα». Τη φράση αυτή πρωτακούσαμε από επιστημονικό συνεργάτη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, όταν ξεκινήσαμε να ερευνούμε το θέμα των εργατικών ατυχημάτων. Πράγματι, τα τελευταία ετήσια στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας χρονολογούνται από το 2012 και του ΙΚΑ από το (προ Μνημονίου) 2009.

Κι όμως, ειδικά τους τελευταίους έξι μήνες, δεν περνάει ημέρα που να μην ακούσουμε για άλλο ένα σοβαρό ή και θανατηφόρο εργατικό ατύχημα. Από τον Μάιο μέχρι σήμερα 22 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε ώρα δουλειάς ή τουλάχιστον αυτοί οι θάνατοι καταγράφηκαν στην ειδησεογραφία. Αγνωστος παραμένει ο αριθμός των τραυματισμών, καθώς μόνο οι πιο ακραίες περιπτώσεις -κυρίως ακρωτηριασμοί- γνωστοποιούνται.

Εκτός ελέγχου

Οσο για τις υπηρεσίες που θεωρητικά προλαμβάνουν εργατικά ατυχήματα, οι εργαζόμενοι που ρωτήσαμε, μας απαντούσαν το εξής: «Το πολύ πολύ να έρθουν, όταν κάποιος πεθάνει». Αιτία, η υποστελέχωση και η απαξίωση των ελεγκτικών μηχανισμών, κάτι που με τη σειρά του ανατροφοδοτεί το φαινόμενο της «υπο-αναγγελίας» των εργατικών ατυχημάτων. Με απλά λόγια, αν πάθεις ατύχημα σε ώρα δουλειάς, όλο και πιο δύσκολα θα δηλωθεί ως «εργατικό», με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η ασφάλεια στην εργασία είναι η πρώτη που θυσιάζεται σε περιόδους ύφεσης. Στις τυπικές υποχρεώσεις των εργοδοτών περιλαμβάνονται ο γιατρός εργασίας και ο μηχανικός ασφάλειας, όμως ο ρόλος τους είναι συχνά διακοσμητικός. Στα -μη επικαιροποιημένα- στοιχεία του ΣΕΠΕ οι κλάδοι με τις περισσότερες παραβιάσεις σε θέματα ασφάλειας είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία, η περισυλλογή-διαχείριση-επεξεργασία αποβλήτων και οι κατασκευές.

Ωστόσο, τα στοιχεία του ΣΕΠΕ αμφισβητούνται, πρώτα απ' όλα από τους ειδικούς σε θέματα ΥΑΕ (υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία). Σχεδόν διπλάσιο αριθμό εργατικών ατυχημάτων κατέγραφε το ΙΚΑ, όσο έδινε ετήσια στοιχεία, σε σχέση με όσα δηλώνονται στο υπουργείο Εργασίας. Οπως παραδέχονται οι ίδιοι οι συντάκτες της έκθεσης πεπραγμένων του ΣΕΠΕ, η αναγγελία των ατυχημάτων στο ΣΕΠΕ από τον εργοδότη καλύπτει μόλις το 30%-50% των πραγματικών περιστατικών, ενώ η καταγραφή από το ΙΚΑ είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Το πιο θλιβερό, πλάι στην ανυπαρξία στατιστικής, είναι η ανυπαρξία δυναμικών αντιδράσεων από το συνδικαλιστικό κίνημα. Στη χώρα του 1,5 εκατ. ανέργων και των άλλων τόσων απλήρωτων και ανασφάλιστων εργαζομένων, το να «πεθαίνεις στη δουλειά» είναι κάτι που έχει πάψει να σοκάρει...

Εργάτες, συνδικαλιστές, ακαδημαϊκοί και επιστήμονες μιλούν για την «αόρατη» μάστιγα των εργατικών ατυχημάτων

Στέφανος Πράσσος, εργάτης στα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ Κοζάνης, πρόεδρος Σωματείου Εργαζομένων στην Ενέργεια «Εργατική Αλληλεγγύη»

«Τα θανατηφόρα θεωρούνται πλέον ρουτίνα»

Μόνο στη ΔΕΗ Δυτικής Μακεδονίας είχαμε δεκάδες θανατηφόρα ατυχήματα στα ορυχεία, τουλάχιστον 80 τα υπολογίζω με εμπειρικά στοιχεία από τη δεκαετία του 1980 ως σήμερα. Ως το 1997 δεν μπορούσαμε να βρούμε επίσημα στοιχεία ούτε από την ίδια τη ΔΕΗ. Το πιο πρόσφατο ήταν ο θάνατος χειριστή εκσκαφέα στα ορυχεία του Νοτίου Πεδίου των λιγνιτωρυχείων Κοζάνης τον Ιούλιο.

Μια αιτία για τα πολλά θανατηφόρα στα ορυχεία της ΔΕΗ είναι ότι ο εξοπλισμός είναι τέτοιος που δεν συγχωρεί λάθη. Τους εκσκαφείς, που ζυγίζουν 3.500 τόνους ο καθένας, πρέπει να τους χειρίζονται 5 άτομα, υψηλής ειδίκευσης. Εμείς βάζουμε μόλις τρεις. Αιτία ατυχημάτων είναι και η εντατικοποίηση. Στα ορυχεία υπάρχει δίκτυο ασυρμάτου και καταγράφονται οι συζητήσεις. Οι εργοδηγοί, προκειμένου να αποφύγουν έρευνες σε τυχόν ατύχημα, δίνουν άλλες οδηγίες μέσω ασυρμάτου, ενώ στα κινητά τους πιέζουν, για να αυξηθεί π.χ. το φορτίο.

Το τραγικό είναι ότι τα θανατηφόρα ατυχήματα θεωρούνται πλέον ρουτίνα. Η αντίδραση των συνδικάτων περιορίζεται σε Δελτία Τύπου, με τον τίτλο «Η έλλειψη προσωπικού δολοφονεί». Υπεύθυνη για τα ορυχεία είναι η Επιθεώρηση Μεταλλείων, που πρακτικά έρχεται μόνο για να καταγράψει θανατηφόρο ατύχημα. Δεν θα έρθει καν σε ακρωτηριασμό. Εχει μόλις τρεις μηχανικούς για όλη τη Β. Ελλάδα, όταν μόνο η Κοζάνη έχει 10.000 εργαζόμενους σε 4 λιγνιτωρυχεία και 5-6 μικρά. Τώρα θέλουν να την καταργήσουν, συγχωνεύοντάς την με της Ν. Ελλάδας.

Τα περισσότερα ατυχήματα στις εργολαβίες δεν δηλώνονται, αφού οι εργολάβοι λειτουργούν ανεξέλεγκτα, με ανασφάλιστους εργαζόμενους και συνθήκες δουλεμπορίου. Το 1996 έχασε τη ζωή του Αλβανός εργαζόμενος σε εργολαβικό συνεργείο. Ο εργοδότης, για να μη μαθευτεί, επιχείρησε να τον θάψει εκεί. Στο ορυχείο. Επειδή αντέδρασαν κάποιοι συνάδελφοι αναγκάστηκε να το δηλώσει.

Το 2008, έγινε πανομοιότυπο ατύχημα, πάλι σε εργολάβο της ΔΕΗ, με θύμα ξανά Αλβανό εργαζόμενο, ασφαλισμένο αυτή τη φορά. Ο εργολάβος δήλωσε συντετριμμένος. Τόσο, που μετέφερε το σώμα του νεκρού ως τα ελληνοαλβανικά σύνορα και το παράτησε εκεί. Η οικογένεια δεν είχε χρήματα ούτε για να θάψει το νεκρό. Μαζέψαμε χρήματα ως σωματείο να στηρίξουμε. Κάποια συνδικάτα αρνήθηκαν να μας συνδράμουν, με το επιχείρημα ότι «δεν είναι μόνιμος και δεν είναι Ελληνας»...

Γιώργος Καβάλος, πρόεδρος σωματείου Εργατοϋπαλλήλων Χημικής Βιομηχανίας Θήβας, μέλος δ.σ. Εργατικού Κέντρου Θήβας

«(Οι επιθεωρητές) έρχονται μόνο αν κάποιος σκοτωθεί»

Τα εργατικά ατυχήματα δεν είναι «ανθρώπινο λάθος» ούτε η «κακιά στιγμή», όπως αρέσκονται να λένε οι εργοδότες. Οφείλονται στη μη τήρηση των κανόνων ασφαλείας και θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Από τον Ιούλιο ώς σήμερα είχαμε τρία θανατηφόρα ατυχήματα μόνο στον Νομό Βοιωτίας. Τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων στην περιοχή ανεβάζει η παρουσία των επιχειρήσεων του ομίλου Στασινόπουλου-Χαλκόρ-ΕΛΒΑΛ-Σωληνουργεία Κορίνθου κ.ά.

Υπάρχει δυσκολία στο να δηλωθεί ένα ατύχημα ως εργατικό. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί ενημερώνονται, αλλά είτε δεν έρχονται είτε έρχονται με μεγάλη καθυστέρηση. Σε σοβαρότατο ατύχημα τον χειμώνα σε σφαγείο στην Τανάγρα, με ακρωτηριασμό, το ΚΕΠΕΚ έφτασε μετά από δύο μήνες.

Το ΚΕΠΕΚ έχει μόνο δύο επιθεωρητές μηχανικούς για τη μεγαλύτερη βιομηχανική ζώνη της Ελλάδας μετά το Θριάσιο. Πρακτικά έρχονται μόνο αν κάποιος σκοτωθεί.

Γιάννης Κουζής, καθηγητής Εργασιακών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

«Αύξηση ασθενειών λόγω εντατι­κοποίησης και στρες»

Η έλλειψη καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων από τις υπηρεσίες του ΙΚΑ πιθανόν οφείλεται στη μείωση του προσωπικού. Θα περίμενε κανείς σε μια περίοδο που η κρίση εντείνεται και αυξάνεται ο κίνδυνος στον εργασιακό χώρο, να υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση από τη μεριά των επίσημων φορέων, κάτι που όμως δεν συμβαίνει. Μπορεί τα στοιχεία να δείχνουν ότι τα εργατικά ατυχήματα μειώνονται, κάτι που οφείλεται στα μεγάλα ποσοστά ανεργίας, όμως αυξάνονται οι ασθένειες που οφείλονται στην εντατικοποίηση και το εργασιακό στρες. Είναι ένα φαινόμενο που δεν έχει αντιμετωπιστεί, όπως θα έπρεπε.

Σωκράτης Βαρδάκης, πρόεδρος Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου

«Εχουμε πόλεμο»

Εχουμε πόλεμο. Αυτό είπαμε και στην πρόσφατη ημερίδα για τα εργατικά ατυχήματα στο Ηράκλειο. Το 2013 είχαμε 18 εργατικά ατυχήματα, τα πέντε θανατηφόρα. Τους πρώτους δέκα μήνες του 2014 είχαμε πέντε θανατηφόρα ατυχήματα, έξι ακρωτηριασμούς, δύο σοβαρούς τραυματισμούς. Η έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών αποβαίνει ολέθρια. Οι επιθεωρητές εργασίας μέχρι πρόσφατα δεν είχαν ούτε οχήματα να κινηθούν. Οταν με τα χίλια ζόρια απέκτησαν, δεν είχαν βενζίνη. Στον Αγιο Νικόλαο, κοιτίδα του τουρισμού, με τεράστια ποσοστά ανασφάλιστης εργασίας, υπάρχει μόλις ένας επιθεωρητής.

Ελεγχοι πρακτικά δεν γίνονται. Δυστυχώς, θεωρούμε δεδομένο ότι οι εργοδότες δεν τηρούν τα μέτρα ασφαλείας λόγω κόστους. Οι εργαζόμενοι πρέπει να απαιτούν την τήρησή τους και να εφαρμόζουν μέτρα αυτοπροστασίας. Η ασυδοσία στην αγορά μάς βάζει σε κινδύνους από το πρωί ώς το βράδυ. Η ανεργία είναι τόσο μεγάλη, που βάζουμε σε δεύτερη μοίρα ακόμη και την ίδια μας τη ζωή, κυνηγώντας έστω ένα μεροκάματο. Φέτος είχαμε τρεις θανάτους σε οικοδομές, με ανεργία στον κλάδο αυτό πάνω από 95%. Φανταστείτε τι θα γινόταν, αν δουλεύαμε κιόλας...
 

Θεώνη Κουκουλάκη, τοπογράφος μηχανικός, εργονόμος, PhD, υπεύθυνη Κέντρου Ασφάλειας της Εργασίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ)

«Υποαναγγελία θανατηφόρων ατυχημάτων»

Τα τελευταία χρόνια σημειώνεται μείωση στα εργατικά ατυχήματα, που οφείλεται στην αύξηση της ανεργίας γενικότερα, αλλά και στην αύξηση της αδήλωτης εργασίας, που έχει ως συνέπεια την επέκταση του φαινομένου της «υποαναγγελίας» των εργατικών ατυχημάτων. Η συχνότητά τους, δηλαδή τα ατυχήματα ανά 1.000 ασφαλισμένους εμφανίζεται μειωμένη. Αυτό πιθανόν οφείλεται στη συρρίκνωση οικονομικών δραστηριοτήτων σε κλάδους υψηλής επικινδυνότητας, όπως οι κατασκευές.

Ωστόσο, ο αριθμός των θανατηφόρων ατυχημάτων ανά 1.000 εργατικά ατυχήματα έχει αυξηθεί. Αυτό αντιστοιχεί στην επιδείνωση των συνθηκών εργασίας και τη μείωση των μέτρων προστασίας και πρόληψης. Αυτός ο δείκτης, βέβαια, εξαρτάται άμεσα από το ποσοστό αναγγελίας των ατυχημάτων. Στην περίπτωση της λεγόμενης «μαύρης εργασίας», τα ατυχήματα, ειδικά τα μη θανατηφόρα, είναι δυνατόν να αποκρυβούν από τις Αρχές. Σε μια εποχή μεγάλης επισφάλειας στην εργασία, και γενικά σε περιόδους ύφεσης, αυξάνεται η «υποαναγγελία» των μη θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων.

Τα πιο συχνά ατυχήματα, που εμφανίζει το ΣΕΠΕ, είναι οι πτώσεις που προκαλούνται κατά την εργασία σε ύψος χωρίς προστατευτικές διατάξεις ή πτώσεις στο ίδιο επίπεδο και η απώλεια ελέγχου μηχανήματος.

Η αποφυγή των ατυχημάτων επιτυγχάνεται μόνο με την πρόληψη. Τα πανομοιότυπα θανατηφόρα ατυχήματα είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Η κύρια παράβαση στους δειγματοληπτικούς ελέγχους που γίνονται σε κατασκευές κτιρίων, σύμφωνα με την Επιθεώρηση Εργασίας, είναι ακατάλληλα ικριώματα ή ανοίγματα χωρίς προστασία και μη προστατευμένες εργασίες σε περιοχές που υπάρχουν εναέρια ηλεκτρικά καλώδια.

Η αντιμετώπιση των αιτιών και η εντατικοποίηση των ελέγχων θα συμβάλουν στη μείωση τέτοιων φαινομένων. Η κρίση και η αγωνία επιβίωσης επιχειρήσεων, παρότι πραγματική, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως άλλοθι για την παραβίαση κανόνων ασφαλείας. Η ενημέρωση των εργαζομένων για θέματα ασφάλειας είναι νομική υποχρέωση των εργοδοτών.

15 νεκροί εργαζόμενοι μόνο στο τρίμηνο Αυγούστου-Οκτωβρίου 2014
 

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

1/8, Κορωπί: θάνατος οικοδόμου σε παράπλευρο δρόμο της Αττικής Οδού, όπου εκτελούνταν χωματουργικές εργασίες.

18/8, Μεγαλόπολη, ορυχείο ΔΕΗ: θάνατος 42χρονου εργοδηγού, προέδρου του Σωματείου Ορυχείων Σταθμών Μεγαλόπολης, από ηλεκτροπληξία κατά τη διάρκεια αποκατάστασης βλάβης σε εκσκαφέα.

25/8, Πειραιάς: θανάσιμος τραυματισμός 40χρονου ναυτικού κατά τη διάρκεια εργασιών σε ρυμουλκό πλοίο.

25/8, Ηράκλειο: θανάσιμος τραυματισμός 45χρονου οικοδόμου από ηλεκτροφόρο καλώδιο.

26/8, Ηράκλειο: 4 άτομα που καθάριζαν δεξαμενή οινοποιείου υπέστησαν σοβαρά εγκαύματα από καυστική ποτάσα. Ο ένας έχασε τη ζωή του.

29/8, Ναύπλιο: εργαζόμενος καταπλακώθηκε από μπάζα κατά τη διάρκεια οικοδομικών εργασιών.

30/08, Ζάκυνθος: θάνατος μετανάστη εργάτη σε οικοδομή.
 

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2014

11/9, Νεμέα: 50χρονος αγρότης έχασε τη ζωή του, όταν καταπλακώθηκε από το τρακτέρ που οδηγούσε.

13/9, Μαζαρακιά Θεσπρωτίας: θανάσιμος τραυματισμός 46χρονου από πτώση, κατά τη διάρκεια οικοδομικών εργασιών σε ταράτσα μονοκατοικίας.

20/9, Θήβα: θάνατος 45αχρονου οδηγού φορτηγού που εμπορευόταν αγροτικά προϊόντα, από πτώση σε κρυφό πηγάδι, ενώ περίμενε να φορτώσει εμπόρευμα.
 

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014

2/10, Ορεστιάδα: 58χρονος εργάτης, που εκτελούσε εργασίες μόνωσης σε οροφή κτιρίου, κατέπεσε από ύψος 10 περίπου μέτρων, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί θανάσιμα.

13/10, Κάρυστος: 34χρονος εργάτης σε συνεργείο της ΔΕΗ σκοτώθηκε από ηλεκτροπληξία, την ώρα που έκοβε κλαδιά.

14/10, Κιλκίς: θάνατος από ηλεκτροπληξία 30αχρονου εργαζόμενου σε βιομηχανία γαλακτοκομικών.

16/10 Λάρισα: 25χρονη εργαζόμενη σε ελαιουργείο τραυματίζεται σοβαρά από ελικοειδή σπείρα που της συνθλίβει το πόδι. Οι γιατροί αναγκάζονται να το ακρωτηριάσουν από το ύψος του μηρού.

21/10, Μυτιλήνη: θάνατος 28χρονου εργάτη σε εταιρεία ζωοτροφών. Μπλέχτηκε στη μηχανή που αλέθει και προωθεί τις ζωοτροφές, με αποτέλεσμα να πολτοποιηθεί.

30/10, Αθήνα: θάνατος 21χρονης εργαζόμενης σε ανελκυστήρα καταστήματος παιχνιδιών, όταν η σκάλα που κουβαλούσε μπλόκαρε στο φρεάτιο.

Διαλεκτή Αγγελή, Αφροδίτη Τζιαντζή 

Πηγή: efsyn.gr