Μαρία Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη: Τα μνημεία κινδυνεύουν αν το προσωπικό παραμείνει ίδιο ή μειωθεί

"Η προστασία των μνημείων κινδυνεύει αν ο αριθμός του προσωπικού παραμείνει στα σημερινά επίπεδα και πολύ περισσότερο, βέβαια, αν προσωπικό μπει σε διαθεσιμότητα ή απολυθεί". Το σήμα κινδύνου εκπέμπεται από την πλέον αρμόδια. Η Μαρία Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη, γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού έως τις 27 Οκτωβρίου, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου από την εφαρμογή του νέου Οργανισμού, ο οποίος έθεσε την ίδια εκτός υπηρεσίας μετά από τρεισήμισι δεκαετίες θητείας.

Η απομάκρυνσή της από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ συνοδεύτηκε από φωτογραφική τροπολογία, διότι "δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις" αρνούμενη, όπως υποστηρίζουν, να συναινέσει στην αξιολόγηση του προσωπικού του υπουργείου. "Ανεξάρτητα από το σε τι οφείλεται η απομάκρυνσή μου, θεωρώ ότι δεν έγινε η σωστή διαδικασία" υποστηρίζει έχοντας ήδη προσφύγει στη Δικαιοσύνη.

Πληροφορήθηκε την απομάκρυνσή της ενώ βρισκόταν στο εξωτερικό, σε μία ακόμα τιμητική διοργάνωση για το ανασκαφικό της έργο. Μπορεί η Μαρία Βλαζάκη να τέθηκε εκτός υπηρεσίας, δεν βρέθηκε όμως εκτός εργασίας. Συνεχίζει το ανασκαφικό της έργο στα Χανιά, όπου η αρχαιολογική της σκαπάνη έφερε στο φως το σημαντικότερο μινωικό και μυκηναϊκό ανακτορικό κέντρο στη δυτική Κρήτη, αλλά και ίχνη ανθρωποθυσίας, προσθέτοντας σημαντικά στοιχεία στην ιστορική γνώση.

Η Μαρία Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη μοιράζεται τον κυριακάτικο καφέ της μαζί μας και μας μιλά για το υπουργείο Πολιτισμού, τον νέο Οργανισμό του, την Αρχαιολογική Υπηρεσία, τον επαναπατρισμό, αλλά και τις κλεμμένες από τους ναζί αρχαιότητες. Κυρίως μας ξεναγεί στην καρδιά των Χανίων, εκεί όπου συνεχίζεται η ανασκαφική εργασία της εκπλήσσοντας την επιστημονική κοινότητα διεθνώς για τα σπουδαία ευρήματα. Επιπλέον δεν ξεχνά τους συνεργάτες της και την ευθύνη του αρχαιολόγου απέναντι στον πολίτη.

Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη

* Μόλις γυρίσατε από το Μιλάνο. Γιατί σας τίμησαν οι Ιταλοί;

Η τιμή από το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης και το Πανεπιστήμιο IULM του Μιλάνου επικεντρώνεται στο ότι η ανακάλυψη της θυσίας νέας γυναίκας κατά τη Κρητομυκηναϊκή περίοδο στα Χανιά (αρχές 13ου αι. π.Χ.) αποτέλεσε το κεντρικό θέμα του Διεθνούς Συνεδρίου για Ανθρωποθυσία στο Αιγαίο και στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο, που πραγματοποιήθηκε στις 27 και 28 Οκτωβρίου υπό την αιγίδα του προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας.

* Με την επιστροφή σας αναγκαστήκατε να εγκαταλείψετε το υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο υπηρετήσατε επί τρεισήμισι δεκαετίες. Πού οφείλεται η απομάκρυνσή σας;

Έγινε με αφορμή την εφαρμογή του νέου Οργανισμού του υπουργείου και στη θέση του γενικού διευθυντή Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς τοποθετήθηκε άλλη συνάδελφος.

* Θεωρείτε ότι η απομάκρυνσή σας οφείλετε στο γεγονός ότι αρνηθήκατε να συναινέσετε στη διαδικασία αξιολόγησης του προσωπικού;

Ανεξάρτητα από το σε τι οφείλεται, θεωρώ ότι δεν έγινε η σωστή διαδικασία και έκανα αίτηση θεραπείας.

* Για ποιο λόγο προσφεύγετε δικαστικά;

Διότι θεωρώ ότι η σχετική τροπολογία που ψηφίστηκε από τη Βουλή δεν έχει εφαρμογή στο υπουργείο Πολιτισμού και στη δική μου περίπτωση. Διότι στο υπουργείο Πολιτισμού δεν καταργήθηκε ούτε συγχωνεύτηκε καμία γενική διεύθυνση, αλλά αντίθετα αυξήθηκε ο αριθμός τους. Θεωρώ ότι έπρεπε να παραμείνω μέχρι την επιλογή νέων γενικών διευθυντών, σύμφωνα με τις διατάξεις του Υπαλληλικού Κώδικα, όπως εξάλλου περιμένω να συμβεί δύο ολόκληρα χρόνια.

* Θεωρείτε ότι ο νέος Οργανισμός του υπουργείου είναι προς όφελος του υπουργείου;

Ο νέος Οργανισμός έχει σοβαρές αδυναμίες και τα στελέχη του υπουργείου πρέπει να προσπαθήσουν πολύ για να αμβλυνθούν τα προβλήματα.

* Πόσο κινδυνεύουν τα ενταγμένα σε προγράμματα ΕΣΠΑ έργα;

Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να αποφευχθούν οι ορατοί κίνδυνοι. Ο νέος Οργανισμός έπρεπε να εφαρμοστεί ή δυο χρόνια νωρίτερα ή έναν χρόνο αργότερα με το κλείσιμο των ΕΣΠΑ. Σήμερα το διακύβευμα είναι πολύ μεγάλο.

* Η Αρχαιολογική Υπηρεσία πόσο κινδυνεύει;

Το θέμα δεν είναι αν κινδυνεύει η Αρχαιολογική Υπηρεσία, αλλά αν θα κινδυνεύσουν τα μνημεία και οι αρχαιότητες από αδυναμίες στο οργανωτικό σχήμα.

* Ως ανώτατο στέλεχος και με μεγάλη εμπειρία στη διοικητική ιεραρχία ενός νευραλγικού, παραγωγικού υπουργείου, ποιο θεωρείτε ως κύριο έργο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας;

Κύριο μέλημα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας είναι η προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η προστασία δεν μπορούν να προχωρήσουν έργα ανάδειξης και προβολής.

* Θεωρείτε ότι η ενημέρωση και η εκπαίδευση της κοινωνίας γύρω από την πολιτιστική μας κληρονομιά πρέπει να είναι προτεραιότητα του υπουργείου Πολιτισμού;

Βεβαίως και είναι προτεραιότητα και για τον λόγο αυτόν είναι απαραίτητο να υποστηρίζονται και να ενισχύονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα όχι μόνο για τα παιδιά, αλλά και για τους ενήλικους σε όλη την Ελλάδα. Δυστυχώς με τον νέο Οργανισμό δεν υφίστανται πλέον τα τμήματα εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες.

* Χειριστήκατε το ζήτημα της διαμεσολάβησης της UNESCO για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα. Θεωρείτε ότι η κυβέρνηση θα παραμείνει σταθερή στη θέση της για μη δικαστική διεκδίκηση;

Πιστεύω πως ναι.

* Χειριστήκατε επίσης ζητήματα επαναπατρισμού αρχαιοτήτων.

Ως γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς προσπάθησα τα μέγιστα στον τομέα αυτόν. Τα αποτελέσματα είναι απτά με τον επαναπατρισμό σημαντικών αρχαιοτήτων τα τελευταία χρόνια και αυτών που ετοιμάζονται να επιστρέψουν. Συμμετείχα δυναμικά σε πολλές συναντήσεις, συνέδρια και σχετικές διοργανώσεις συμβάλλοντας καθοριστικά το θέμα της επικαιροποίησης της σύμβασης του 1970 της UNESCO. Υποστήριζα σθεναρά την αρμόδια Διεύθυνση Τεκμηρίωσης, η οποία δυστυχώς σήμερα με τον νέο Οργανισμό είναι απλώς τμήμα, παρ' ότι θεσμοθετήθηκε μόλις το 2008 γιατί προφανείς ανάγκες το επέβαλλαν.

* Η υπόθεση των κλαπέντων αρχαιοτήτων από τους ναζί σε ποιο σημείο βρίσκεται;

Η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης έχει δώσει προτεραιότητα στην υπόθεση αυτή ολοκληρώνοντας την απαραίτητη καταλογογράφηση και ελπίζω ότι σύντομα θα υπάρξουν τα πρώτα αποτελέσματα, που θα οδηγήσουν στη διεκδίκηση και επιστροφή τους.

* Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την πολιτική συρρίκνωσης δομών και στελεχιακού δυναμικού, η οποία εφαρμόζεται σήμερα;

Η Αρχαιολογική Υπηρεσία χρειάζεται οπωσδήποτε περισσότερο προσωπικό για την εύρυθμη λειτουργία των οργανικών μονάδων της. Η προστασία των μνημείων κινδυνεύει αν ο αριθμός του προσωπικού παραμείνει στα σημερινά επίπεδα και πολύ περισσότερο, βέβαια, αν προσωπικό μπει σε διαθεσιμότητα ή απολυθεί.

* Η ανασκαφική σας εργασία στα Χανιά φέρνει στο φως το σημαντικότερο μινωικό και μυκηναϊκό ανακτορικό κέντρο στη δυτική Κρήτη, αλλά και ίχνη ανθρωποθυσίας. Πώς επιδρά η ανακάλυψή σας στην έως τώρα ιστορική γνώση μας για τον Μινωικό πολιτισμό;

Επειδή σήμερα έχουμε την τύχη και τη δυνατότητα να ανασκάπτουμε με τη συνδρομή προηγμένης τεχνολογίας και των θετικών επιστημών, η ανασκαφή του ανακτορικού κέντρου της Κυδωνίας φέρνει στο φως και πιστοποιεί πολύ περισσότερα στοιχεία από ό,τι στο παρελθόν. Βεβαίως τη μεγαλύτερη σπουδαιότητα στην ανασκαφή αυτή έχουν οι γραπτές μαρτυρίες, δηλαδή οι πινακίδες Γραμμικής Α' και κυρίως Γραμμικής Β' γραφής, από τις οποίες αντλούμε και τεκμηριώνουμε σημαντικά στοιχεία της προϊστορίας της Κρήτης, όπως τη λατρεία του Δία και κυρίως του Διόνυσου σε ιερό της Κυδωνίας (Δίον). Η θυσία νέας γυναίκας εντάσσεται στην περίοδο που οι ελληνόφωνοι Αχαιοί κυριαρχούν στην Κρήτη και συνδέεται με έναν φοβερό σεισμό των αρχών του 13ου αιώνα π.Χ., όπως αποδεικνύουν η ανασκαφική έρευνα και η μελέτη του Πολυτεχνείου Κρήτης.

* Εξαιτίας του σεισμού έγινε η ανθρωποθυσία; Τι έχει δείξει η έρευνά σας;

Ακριβώς, οι κάτοικοι της Κυδωνίας, τρομοκρατημένοι από τα αποτελέσματα του σεισμού αυτού, εντάσεως 6,5 έως 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, κατέφυγαν σε μεγάλη θυσία 43 αιγοπροβάτων, δύο αγελάδων και τεσσάρων - πέντε χοίρων, καθώς και του πολυτιμότερου αγαθού μιας ανθρώπινης ζωής για να εξευμενίσουν τις χθόνιες δυνάμεις. Καθοριστικό ρόλο στα συμπεράσματα αυτά παίζουν οι έρευνες των συνεργατών μου, της ζωοαρχαιολόγου Δήμητρας Μυλωνά και της ανθρωπολόγου Φωτεινής McGeorge.

* Πώς νιώσατε όταν ανακαλύψατε το κρανίο της νεαρής γυναίκας;

Από την πρώτη στιγμή που εντοπίσαμε ανθρώπινα οστά μαζί με αυτά των ζώων σε χώρο θυσίας σε μια σημαντική αυλή του ανακτορικού κέντρου ένιωσα μεγάλο δέος και ευθύνη για τη διαχείριση του ευρήματος. Για ολόκληρη εβδομάδα δεν μπορούσα να κοιμηθώ το βράδυ, αλλά ευτυχώς υπάρχουν πάντα οι καλοί συνάδελφοι που με συζητήσεις μαζί τους προχωράς με μεγαλύτερη δύναμη το έργο σου. Όπως γνωρίζουμε αν τα στοιχεία μιας ανασκαφής δεν αντιμετωπιστούν με το σωστότερο τρόπο και με τον απαραίτητο χρόνο κινδυνεύουν να καταστραφούν ή να μην ερμηνευτούν σωστά.

* Πόσα χρόνια διαρκεί η ανασκαφή σας;

Στο συγκεκριμένο σημείο η ανασκαφή ξεκίνησε το 2005. Το 2007 βρέθηκε το πρώτο ανθρώπινο οστό και το 2008 ο αριθμός των ανθρώπινων οστών αυξήθηκε. Το 2009 επιβεβαιώθηκε ότι βρισκόμαστε σε αυλή ανακτορικού κέντρου όπου πραγματοποιούνταν τελετουργίες. Το 2012 βρέθηκε το κρανίο της κοπέλας και επιβεβαιώθηκε ο σπαραγμός και διαμελισμός της. Το 2013 και το 2014 ολοκληρώθηκε η αποκάλυψη της έκτασης της απόθεσης των ζώων και της κοπέλας. Εδώ πρέπει να τονίσω τη μεγάλη συμβολή της συνεργάτιδός μου αρχαιολόγου Ευτυχίας Πρωτοπαπαδάκη και των τεχνιτών της ανασκαφής.

* Πώς σας αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι των Χανίων, εφόσον η ανασκαφή σας διεξάγεται στην καρδιά της παλιάς πόλης;

Μπορώ να πω ότι οι Χανιώτες μάς έχουν κυριολεκτικά αγκαλιάσει και είμαι πραγματικά κατασυγκινημένη.

* Τι σημαίνει ανοιχτή ανασκαφή στην κοινωνία;

Ανοιχτή ανασκαφή στην κοινωνία σημαίνει ότι ο αρχαιολόγος έχει υποχρέωση να κάνει κοινωνούς τους πολίτες και όχι μόνο την επιστημονική κοινότητα των ευρημάτων της ανασκαφής που διεξάγει όταν αυτά έχουν τεκμηριωθεί με ασφάλεια. Για τον λόγο αυτόν κατά την άποψή μου πρέπει πάντα να βρίσκει χρόνο να παρουσιάζει τα ευρήματα στο κοινό μέσα από εκλαϊκευμένες διαλέξεις, ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Κρημνιώτη Πόλυ

Πηγή: avgi.gr