Η 28η Οκτωβρίου και τα δύο ΟΧΙ

Θυμάμαι καλά τον εαυτό μου από τις σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου και ύστερα. 28η Οκτωβρίου! Η ημέρα του ΟΧΙ. Ποιος, επιτέλους, το είπε αυτό το ΟΧΙ; Ο Μεταξάς ή ο λαός; Δηλαδή, εγώ; Λίγο δύσκολο βέβαια ένας φασίστας να πει ΟΧΙ σ' έναν άλλον φασίστα, που ήταν ο Μουσολίνι. Αλλά είχε άλλη διέξοδο ο άνθρωπος; Αν είχε πει ΝΑΙ, θα είχε σβηστεί από την Ιστορία. 

Ο Λερντ Αρτσερ (Laird Archer), του Near East Foundation με έδρα την Αθήνα, που μοιάζει πολύ καλά πληροφορημένος, περιγράφει τη νύχτα του «Οχι» στο Ημερολόγιό του:

«Ο Γκράτσι παίζει μπριτζ σε "κομψό" ελληνικό σπίτι στην Κηφισιά. Στις 9 μ.μ. πηγαίνει στην πρεσβεία, ετοιμάζει το τελεσίγραφο στα γαλλικά, επιστρέφει στο μπριτζ μέχρι τις μεταμεσονύχτιες ώρες και στις 3 π.μ. χτυπάει την πόρτα του Μεταξά, στην Κηφισιά. Η υπηρεσία νόμισε πως άκουσε "πρέσβης της Γαλλίας". Ενοχλημένος που τον ξύπνησε ο Γάλλος, ο Μεταξάς ντύνεται, κατεβαίνει στο σαλόνι και βλέπει τον Ιταλό. Είναι 3 και 20.

- Λοιπόν, κύριε πρέσβη, έχεις να μου πεις τόσο σοβαρά πράγματα που δεν μπορούν να περιμένουν το τίμιο φως της ημέρας;

Ο Γκράτσι τού ενεχείρησε το τελεσίγραφο. Που κατηγορούσε την Ελλάδα ότι ενίσχυε τους Βρετανούς και τρομοκρατούσε την Αλβανική μειονότητα. Απαιτούσε δε σαν εγγύηση για την ουδετερότητά της το δικαίωμα να καταλάβει ορισμένα στρατηγικά σημεία της ελληνικής επικράτειας. Η αντίσταση θα συντριβόταν διά των όπλων.

- Ποια είναι αυτά τα σημεία προς κατάληψιν; ρώτησε ο Μεταξάς.

Ο Γκράτσι είπε πως δεν γνώριζε.

- Τι ώρα θα άρχιζε η επίθεση; ρώτησε πάλι ο Μεταξάς.

Στις 6, είπε ο Γκράτσι.

- Κύριε, είπε ο Μεταξάς, αν σε δυόμισι ώρες δεν μπορώ να παραδώσω το σπίτι μου σε άλλον νοικάρη, πώς μπορώ να παραδώσω τη χώρα μου; Δεν μπορώ να σας δώσω επίσημη απάντηση αν δεν επισκεφθώ τον βασιλέα, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η απάντηση θα είναι αρνητική».

Ο Μεταξάς μπορεί να θαύμαζε τον Μουσολίνι (και ο Πλαστήρας και ο Βενιζέλος...) την εποχή που δεν είχε ακόμα εμφανιστεί ο Χίτλερ, αλλά δεν εκτιμούσε τους Ιταλούς. (Οπως ο Τσόρτσιλ κι όπως ο Χίτλερ). Το ΟΧΙ το είπε στην Ιταλία. Η οποία από πολύ παλιά ασκούσε πολιτική επιστροφής στον ρωμαϊκό ιμπεριαλισμό. Πολύ πριν από την εμφάνιση του Μουσολίνι στην ευρωπαϊκή σκηνή -το 1912- η Ιταλία απέσπασε τα Δωδεκάνησα από τους Τούρκους και τα κράτησε για τον εαυτό της. Την ίδια πολιτική θα ακολουθήσει και ο Μουσολίνι όταν θα του επιτραπεί να σκαρφαλώσει στην εξουσία το 1922. Τον επόμενο χρόνο κιόλας κατέλαβε την Κέρκυρα! Προσωρινά ευτυχώς. Σε ανταγωνισμό με την Προώθηση προς Ανατολάς του Χίτλερ, ο Μουσολίνι κατέλαβε την Αλβανία το 1939, και υπολόγισε σ' έναν «περίπατο» στην Ελλάδα, που εκτός από «ζωτικός του χώρος» ήταν εξάλλου και φασιστικό του τέκνο! Ο στρατηγός σερ Χ. Μ. Ουίλσον θα γράψει αργότερα στο βιβλίο του: «Η θέση μας στην Ελλάδα ήταν πραγματικά παράδοξη: αγωνιζόμαστε εναντίον του ολοκληρωτισμού ενισχύοντας μια φασιστική κυβέρνηση εναντίον μιας άλλης».

Τους Γερμανούς ναι, αυτούς τους εκτιμούσε ο Μεταξάς. Ισως περισσότερο κι από τον Χίτλερ τον ίδιο. Είχε κάνει τις στρατιωτικές σπουδές του στη Γερμανία και ήταν αρκετά επηρεασμένος από τον πρωσικό μιλιταρισμό. Οσο για τον Χίτλερ, έδειχνε αδυναμία στους Ελληνες. Τους αρχαίους κατ' αρχάς. Ηταν η Αρία φυλή. Και η Σπάρτη «το πρώτο ναζιστικό κράτος». Από τους νεότερους, είχε αδυναμία στον Μεταξά, τον οποίο είχε ανάγκη. Και το έδειχνε λέγοντας στους Ελληνες διπλωμάτες:

- Οταν πάρω σύνταξη, θα έρθω να ζήσω στην Ελλάδα!

Λέγεται ότι έγινε έξω φρενών με την ιταλική επίθεση στην Ελλάδα. Γιατί ενεθάρρυνε τον Τσόρτσιλ να πατήσει πόδι στα ελληνικά αεροδρόμια και να απειλήσει τις πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας. Είχε συνάψει συμφωνία με τον Μεταξά για την ουδετερότητα της Ελλάδας. Η 28η Οκτωβρίου τού χάλασε τα σχέδια. Ο Τσόρτσιλ ζητούσε τώρα επιμόνως να στείλει δυνάμεις «να εμποδίσουν γερμανική εισβολή». Ο βασιλιάς Γεώργιος δεν έφερνε αντίρρηση. Ο Μεταξάς αρνήθηκε. Ηταν το δεύτερο ΟΧΙ. Και σε λίγο πέθανε. (Ισως «βγήκε από τη μέση»).

Το ότι «βγήκε από τη μέση» το υπονοούν πολλοί ιστορικοί. Θ' αναφέρω εδώ τις τέσσερις διαφορετικές εκδοχές για τον ξαφνικό θάνατο του Μεταξά - πριν ξεμπαρκάρουν στον Πειραιά οι Νεοζηλανδοί του Τσόρτσιλ: ο γιατρός του Μεταξά, Νικόλαος Λοράνδος, δήλωσε «οξεία αμυγδαλίτιδα». Ο Αγγλος ιστορικός Αντόνι Μπίβορ αναφέρει «καρκίνο του λάρυγγος» στο βιβλίο του «Η Μάχη της Κρήτης». Ο γαμπρός του Μεταξά είπε στον Λερντ Αρτσερ ότι «πέθανε από συνδυασμό διαβήτη, εντερικών (μόλυνση νεφρών) και γρίπης, που οδήγησαν σε καρδιακή προσβολή». «Μετά από εγχείρηση αμυγδαλών» σημείωσε στη αναφορά του στην ΜΙ6 ο Στάνλεϊ Κάσον (Stanley Casson), αξιωματικός Πληροφοριών, με κώδικα 27, της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Αθήνα. Αυτά που μαθαίνουμε από τα «Απομνημονεύματα» του Τσόρτσιλ είναι ακόμα πιο διαφωτιστικά:

Στις 8 Ιανουαρίου του 1941, στο Λονδίνο, το Πολεμικό Συμβούλιο αποφασίζει «να χορηγήσει πάση θυσία και χωρίς καθυστέρηση, υποστήριξη στην Ελλάδα» (η οποία την έχει ήδη αρνηθεί!).

Στις 10 Ιανουαρίου ο Τσόρτσιλ στέλνει ένα μυστηριώδες τηλεγράφημα στον στρατηγό Γουέιβελ, αρχιστράτηγο των Δυνάμεων της Μέσης Ανατολής: «Εντέλλομαι ταχεία εκτέλεση των αποφάσεών μας, των οποίων αναλαμβάνουμε την πλήρη ευθύνη». Οι αποφάσεις στο δημοσιευμένο τηλεγράφημα έχουν αντικατασταθεί από αποσιωπητικά...

Στις 29 Ιανουαρίου, ο Μεταξάς πεθαίνει. Οι Αγγλοι αποβιβάζονται στην Ελλάδα και οι Γερμανοί εισβάλλουν. Ενας έγκριτος ιστοριογράφος, ο Αμερικανός Ουίλιαμ Σάιρερ (William Shirer) στο βιβλίο του «Η άνοδος και η πτώση του Τρίτου Ράιχ» υποπτεύεται ότι ο Τσόρτσιλ πίστευε σε μια γενικευμένη ανάφλεξη στα Βαλκάνια, που θα ανάγκαζε τους Ρώσους να βγουν στον πόλεμο για να συγκρατήσουν την εδαφική λαιμαργία του Χίτλερ.

Αυτό που εγώ παρατήρησα είναι ότι στα «Απομνημονεύματά» του, στα οποία αφιερώνει εκατοντάδες σελίδες στα αφορούντα την Ελλάδα γεγονότα, ο Τσόρτσιλ δεν αναφέρει πουθενά το όνομα του Ιωάννη Μεταξά! Ενώ δεν λείπουν εκτενείς και επανειλημμένες αναφορές σε κάθε όνομα με το οποίο είχαν έρθει σε επαφή οι επίδοξοι σύμμαχοί μας, οι Αγγλοι. Μόνο στη φράση «αυτοκτόνησε ο Κορυζής, που αντικατέστησε τον Μεταξά» ακούστηκε το όνομα. Σαν να ήταν ο τελευταίος τροχός της αμάξης. Ποιος ήταν ο Μεταξάς και ποιος ο πρωθυπουργός που είπε το ΟΧΙ δεν θα το μάθει ποτέ ο ανύποπτος αναγνώστης των Πολεμικών αυτών Απομνημονευμάτων! Η μόνη δυνατή εικασία είναι ότι οι τύψεις και μόνο εμπόδισαν τον συγγραφέα τους να αναφέρει το όνομα του Μεταξά.

Δεν ξέρω αν στενοχωρήθηκε ο Χίτλερ που έχασε την ευκαιρία να ζήσει συνταξιούχος στην Ελλάδα, που του πήρε τη θέση ο Τσόρτσιλ στο γιοτ του Ωνάση και που στερήθηκε σήμερα μερικούς ναζιστικούς χαιρετισμούς από γνήσια πνευματικά του τέκνα.

Του ΜΑΝΘΟΥΛΗ ΡΟΒΗΡΟΥ 

Πηγή: enet.gr