Γερμανική τεχνογνωσία για τον "Καλλικράτη"

Ποιες οι δυνατότητες και οι αδυναμίες του «Καλλικράτη»; Πώς μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματική η τοπική αυτοδιοίκηση; Αυτά τα ερωτήματα εξέτασαν 5 ελληνικοί δήμοι μαζί με τη γερμανική εταιρεία GIZ.

Όταν την 1η Ιανουαρίου 2011 τέθηκε σε ισχύ το «Πρόγραμμα Καλλικράτης» η τότε ελληνική κυβέρνηση ήταν της άποψης ότι οι 325 νέες τοπικές αυτοδιοικήσεις της χώρας θα έπρεπε να βοηθηθούν ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν πιο αποτελεσματικά στη βάση του νέου νόμου. Για αυτό το λόγο ανατέθηκε στην Τask Force να βρει μια λύση, βάσει της οποίας οι δήμοι θα γνώριζαν τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που τους προσφέρει ο «Καλλικράτης», θα ανέπτυσσαν αποτελεσματικότερες πρακτικές λειτουργίας αλλά και θα αναδεικνύονταν πιθανές αδυναμίες του νέου νόμου.

Ανάθεση σε γερμανική εταιρεία

Όπως είναι γνωστό η Task Force για τη δουλειά της στην Ελλάδα, εκτός από τους περίπου 60 ειδικούς που βρίσκονται στην υπηρεσία της, έχει τη δυνατότητα να ζητήσει τη συνεργασία και τη βοήθεια κρατών μελών της ΕΕ. Στο πλαίσιο μιας θεματικής κατανομής η Γαλλία πχ. είναι αρμόδια για ζητήματα που αφορούν την αποτελεσματικότερη λειτουργία των υπουργείων, η Ολλανδία για το κτηματολόγιο, το Βέλγιο για το φοροεισπρακτικό σύστημα και η Γερμανία για τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και υγείας, όπως επίσης και για την τοπική αυτοδιοίκηση. Αυτός είναι ο λόγος που η Τask Force απευθύνθηκε στο υπουργείο Οικονομίας στο Βερολίνο, το οποίο συντονίζει τη γερμανική δραστηριότητα στο πλαίσιο της Τask Force. Αρμόδιος για αυτό το συντονισμό είναι ο επικεφαλής του τμήματος «Κράτη Μέλη της ΕΕ», Αντρέας Ομπερστέλερ, ο οποίος με τη σειρά του απευθύνθηκε στη «Γερμανική Εταιρεία Διεθνούς Συνεργασίας» (GΙZ).

«Η GIZ είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη επιχείρηση. Βρίσκεται στην ιδιοκτησία του γερμανικού κράτους και παρέχει σε πολλές χώρες του κόσμου συμβουλές και τεχνική βοήθεια. Όχι μόνο στις αναπτυσσόμενες αλλά και σε βιομηχανικές χώρες, πχ. στις ΗΠΑ. Εδώ αναπτύσσει αυτό το διάστημα ένα πρόγραμμα για τη δυαδική επαγγελματική εκπαίδευση», ανέφερε στην DW ο Αντρέας Ομπερστέλερ.

Από τότε που η Task Force ανέθεσε την εντολή, η GIZ ετοίμασε ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο οποίο συμπεριλήφθηκαν, σε συνεννόηση με το ελληνικό υπουργείο Εσωτερικών πέντε δήμοι: Θεσσαλονίκης, Καρπενησίου, Πρεσπών, Σκοπέλου και Σπάρτης.

Πρόκειται δηλαδή για τοπικές αυτοδιοικήσεις που λίγο πολύ είναι αντιπροσωπευτικές για τον χαρακτήρα των ελληνικών δήμων -από μητροπολιτικό, επαρχιακό, πεδινό, ορεινό μέχρι και νησιωτικό. Για τους κεντρικούς στόχους του προγράμματος ο Όλιβερ Άουγκε, διευθυντής του τμήματος «Βιομηχανικές Χώρες» της GIZ, είπε στην DW:

«Θέλουμε να βοηθήσουμε τους δήμους ώστε να γίνουν πολύ πιο επαγγελματικοί στη διαχείριση των οικονομικών τους, να αποκτήσουν ασφάλεια όσον αφορά στον προϋπολογισμό τους και, προπαντός, να απορροφούν τα κονδύλια από την ΕΕ για βιώσιμες επενδύσεις. Όλα αυτά τα εξετάσαμε στη βάση των προϋποθέσεων που ισχύουν σήμερα για τους δήμους».

Διαφάνεια και αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων

Το πιλοτικό πρόγραμμα ξεκίνησε το Δεκέμβριο του 2013 και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο. Σε αυτούς τους οκτώ μήνες οι δήμαρχοι και άλλα δημοτικά στελέχη επισκέφτηκαν δήμους στο εξωτερικό, ήρθαν σε επαφή με συναδέλφους τους και ειδικούς σε θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης από χώρες όπως η Πολωνία και η Μεγάλη Βρετανία και ενημερώθηκαν για αποτελεσματικές πρακτικές. Ίσως το σημαντικότερο μέρος του προγράμματος ήταν όμως η αντιμετώπιση μεμονωμένων προβλημάτων. Αφού εντοπίστηκαν συγκεκριμένες αδυναμίες δημόσιας διοίκησης αναπτύχθηκαν σχέδια για να ξεπεραστούν στη βάση των δυνατοτήτων που δίνει ο «Καλλικράτης».

Χαρακτηριστικό αρνητικό παράδειγμα είναι η διαδικασία που ακολουθείται στη Θεσσαλονίκη και στο Καρπενήσι για την ανάθεση δημόσιων έργων. Από την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης προέκυψε ότι στη λήψη των αποφάσεων στη φάση της διαγωνιστικής διαδικασίας συμμετέχει ένας μεγάλος αριθμός υπηρεσιών, οι οποίες αποφασίζουν κατά το δοκούν χωρίς κανέναν συντονισμό μεταξύ τους.

Τη λύση που επεξεργάστηκαν οι δήμοι σε συνεργασία με την GIZ περιέγραψε ο Όλιβερ Άουγκε: «Η συγκέντρωση των αποφάσεων ανάθεσης σε λίγες υπηρεσίες και η δημιουργία μιας υπηρεσίας ελέγχου θα επιφέρει περισσότερη διαφάνεια για τα έξοδα του δήμου και θα επιτρέπει ασφαλέστερους προϋπολογισμούς. Διαφάνεια σημαίνει, αν μη τι άλλο, την απόκτηση περισσότερων δυνατοτήτων ελέγχου των αποφάσεων και των εξόδων για την εφαρμογή τους. Ενώ με τη συγκέντρωση της λήψης αποφάσεων εξοικονομούνται οικονομικοί πόροι επειδή στους διαγωνισμούς επιτυγχάνονται καλύτερες τιμές».

Επέκταση του πιλοτικού προγράμματος

Στο πλαίσιο του πιλοτικού προγράμματος εξετάστηκε και η αξιοποίηση κονδυλίων της ΕΕ για δημοτικά έργα. Έτσι πχ. ο δήμος της Σπάρτης σε συνεργασία με τη GIZ ξεκίνησε τον σχεδιασμό ενός προγράμματος τουριστικής ανάπτυξης αξιοποιώντας ευρωπαϊκούς πόρους και καταθέτοντας ως δικό του κεφάλαιο την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης. Κεντρικό σκεπτικό του σχεδίου είναι η προβολή της αρχαίας Σπάρτης ως τον μεγάλο αντίπαλο της αρχαίας Αθήνας. Αυτό το ιστορικό παρελθόν της περιοχής θα παρουσιαστεί στους ξένους τουρίστες κάνοντας χρήση της πιο μοντέρνας τεχνολογίας, η οποία θα αξιοποιηθεί και σε ένα νέο αρχαιολογικό μουσείο.

Τέλος, οι δήμαρχοι, τα δημοτικά στελέχη αλλά και το υπουργείο Εσωτερικών αξιολογώντας το πιλοτικό πρόγραμμα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η προσπάθεια θα πρέπει να συνεχιστεί με τη συμμετοχή περισσότερων δήμων. Για αυτό το λόγο η GIZ θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο ένα νέο πρόγραμμα που θα διαρκέσει δύο χρόνια και στο οποίο θα συμμετέχουν 20 δήμοι και 2 περιφέρειες. Όπως και στο πρώτο πιλοτικό πρόγραμμα έτσι και σε αυτό, τα εκάστοτε συμπεράσματα θα κοινοποιούνται και στους άλλους δήμους μέσω του υπουργείου Εσωτερικών αλλά και της ΚΕΔΕ.

Πηγή: DW