Το βαμβάκι «υφαίνει» υπεραξίες

Μπορεί μια πλημμύρα στην Κίνα να προκαλέσει ανάπτυξη στην Ελλάδα; Η θεωρία του χάους βρίσκει την απόλυτη έκφρασή της στην καλλιέργεια του βαμβακιού, το οποίο αποτελεί κύρια πηγή εργασίας και συναλλάγματος σε περισσότερες από 90 χώρες.

Οι επαναλαμβανόμενες περίοδοι ξηρασίας σε κάποιες περιοχές της Κίνας ή πλημμυρών σε άλλες επέφεραν τη μειωμένη παραγωγή βαμβακιού στη μεγαλύτερη παραγωγό αλλά και τη μεγαλύτερη καταναλώτρια (βαμβακιού) χώρα, παγκοσμίως. Τον Οκτώβριο του 2010 η αυξημένη ζήτηση στην παγκόσμια κατανάλωση προκάλεσε μείωση 5% στα παγκόσμια αποθέματα, παρά το γεγονός ότι τη χρονιά εκείνη είχαμε αύξηση της παραγωγής περίπου 10%.

Το αποτέλεσμα ήταν η πλήρης ανάκαμψη στις τιμές του βαμβακιού, που έπιασαν επίπεδα-ρεκόρ 15ετίας, τα οποία εκτιμάται ότι θα διατηρηθούν και τα επόμενα χρόνια, λόγω της αύξησης της κατανάλωσης κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Τον Μάρτιο του 2011 οι τιμές του εκκοκκισμένου βαμβακιού διεθνώς αναρριχήθηκαν στα 195 σεντς του δολαρίου ανά λίμπρα. Την ανοδική πορεία, με την αρωγή της Συμβολαιακής Γεωργίας, ακολούθησε και η Ελλάδα κατά τις τελευταίες σοδειές, με την τιμή παραγωγού να ξεπερνά τα 0,50 ευρώ ανά κιλό σύσπορου βαμβακιού, όταν τις προηγούμενες χρονιές (2007 και 2008) μετά δυσκολίας έφθανε στα 0,20 ευρώ. Το 2013 τα εκκοκκιστήρια πρόσφεραν τις υψηλότερες τιμές των 0,42 ευρώ.

Η χώρα μας παραμένει μεταξύ των 10 μεγαλύτερων βαμβακοπαραγωγών χωρών παγκοσμίως και πρωταθλήτρια στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με το 80% της καλλιεργούμενης έκτασης.

Οι δρόμοι του Ελληνικού μεταξιού

Το γοσσύπιο, κατά την επιστημονική του ονομασία όπως αποκαλείται το βαμβάκι, εμφανίζει έντονες διακυμάνσεις την τελευταία 15ετία στην Ελλάδα. Οι δενδροειδείς ποικιλίες, που φθάνουν σε ύψος ενάμισι μέτρο, εγκαταλείφθηκαν και από τα 4,5 εκατομμύρια στρέμματα του 1995 και τα 4 εκατομμύρια του 2000 περιορίστηκαν στα 2,5 εκατομμύρια στρέμματα το 2008, λόγω της μείωσης των επιδοτήσεων, του πλαφόν από την ΕΕ και των χαμηλών διεθνών τιμών.

Από το 2010, εν μέσω οικονομικής κρίσης διαπιστώνεται επιστροφή στη βαμβακοκαλλιέργεια με την παραγωγή να αυξάνει στα 3 εκατομμύρια στρέμματα.

Αν και η Ελλάδα έχει απολέσει τα υψηλά ποσοστά του 2008, εν τούτοις παραμένει μεταξύ των 10 μεγαλύτερων βαμβακοπαραγωγών χωρών παγκοσμίως και πρωταθλήτρια στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με το 80% της καλλιεργούμενης έκτασης. Ακολουθεί η Ισπανία -από την περιοχή της Ανδαλουσίας- με το υπόλοιπο 20% της έκτασης.

Το 50% του ελληνικού βαμβακιού, περίπου 200.000 τόνοι εκκοκκισμένου, εξάγονται φέρνοντας πολύτιμο συνάλλαγμα στην εθνική οικονομία. Σε αυτό πρέπει να προστεθούν και οι ποσότητες του επεξεργασμένου βαμβακιού (νήμα, υφάσματα και ρούχα) καθώς και του βαμβακόσπορου που εξάγονται ανεβάζοντας τις συνολικές ποσότητες πάνω από το 90% του παραγόμενου βαμβακιού.

Το 2013, η παραγωγή βαμβακιού της Ε.Ε. ήταν μικρότερη από 300.000 τόνους, που αντιπροσωπεύουν μόνο το 1% της παγκόσμιας παραγωγής. Από αυτούς, 230.000 τόνοι παρήχθησαν στην Ελλάδα και μόλις 40.000 τόνοι στην Ισπανία. Μπορεί το βαμβάκι να αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 0,2% της αξίας της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής, έχει όμως ισχυρή περιφερειακή σημασία για τις δύο χώρες, την Ελλάδα και την Ισπανία. Στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2014-2020, η Ε.Ε. αναθεώρησε την πολιτική της θέτοντας σε εφαρμογή ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης του κλάδου για να γίνει πιο βιώσιμος οικονομικά. Αφορά επενδύσεις σε εκκοκκιστική βιομηχανία και συμμετοχή των γεωργών σε συστήματα ποιότητας.

Σήμα ποιότητας

Σκοπός είναι η βελτίωση της απόδοσης και της ποιότητας των καλλιεργειών, η καθιέρωση «σήματος ποιότητας», η βελτίωση στις τεχνικές με πρώτιστο μέλημα την εξοικονόμηση νερού και η εφαρμογή συμβολαίων καλλιέργειας.

Στην αναβίωση του κλάδου έρχεται να συμβάλει η Τράπεζα Πειραιώς μέσω του προγράμματος της Συμβολαιακής Γεωργίας. Ο βαμβακοπαραγωγός εξασφαλίζει την αναγκαία ρευστότητα από την τράπεζα, η οποία έχει ρόλο χρηματοδότη και κεντρικού συντονιστή, χωρίς να είναι αναγκασμένος να βάλει σε υποθήκη τη γη του. Στόχος για την Τράπεζα Πειραιώς είναι ο εκσυγχρονισμός του αγροτικού τομέα, καθώς εκτιμάται ότι μπορεί να αποτελέσει τον πιο ισχυρό πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Ο αγροτικός τομέας έχει υψηλή συμμετοχή στη διαμόρφωση της ανάπτυξης αγγίζοντας το 3% του ελληνικού ΑΕΠ ? ποσοστό διπλάσιο από το 1,5% του ΑΕΠ στην ΕΕ-27. Υψηλή είναι η συμμετοχή του αγροτικού κλάδου και στην απασχόληση με ποσοστό πάνω από 12% έναντι μόλις 5% στην ΕΕ-27.

Το Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας καλύπτει όλη την παραγωγική, εφοδιαστική και μεταποιητική αλυσίδα του αγροτικού προϊόντος υποστηρίζοντας την επωφελή συνεργασία παραγωγών και επιχειρήσεων εμπορίας, μεταποίησης και διάθεσης της παραγωγής, με μια κοινή συμφωνία προς την κατεύθυνση του αμοιβαίου οφέλους.

Φιλοσοφία του θεσμού είναι η διασύνδεση όλων των σταδίων παραγωγής και εμπορίας, μη εξαιρουμένου του μάρκετινγκ, μέσα σε ένα πλαίσιο επιχειρηματικής ευελιξίας και αποτελεσματικότητας. Αλλωστε, μέσω μιας «ολοκληρωμένης δραστηριότητας» μπορεί να αναδυθούν προϊόντα καλύτερης ποιότητας, που θα φέρουν όχι μόνο «ετικέτα προέλευσης», αλλά και «ταυτότητα εμπιστοσύνης». Ο Ελληνας παραγωγός μέσω της «Ειδικής Κάρτας του Αγρότη», την οποία παραλαμβάνει χωρίς χρέωση, έχει ρευστό, με το χαμηλότερο επιτόκιο της αγοράς, 6,95%, για κάλυψη του κόστους παραγωγής, από την αγορά αγροτικών εφοδίων - πετυχαίνοντας χαμηλότερες τιμές, μέχρι καύσιμα και εργατικά.

Οι επιχειρήσεις εξασφαλίζουν την απαιτούμενη πρώτη ύλη, προγραμματίζουν τις πληρωμές και είναι συνεπείς σε συμφωνίες και ρήτρες για την παράδοση των προϊόντων.

Σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών και αγορών δημιουργείται μια συναλλακτική κίνηση στην αλυσίδα των αγροτικών εισροών, καθώς ενισχύεται το τοπικό ΑΕΠ μέσω της ρευστότητας που παρέχεται ακόμα και στις αλυσίδες αγροτικών εφοδίων, λόγω του άμεσου της πληρωμής των αγροεφοδίων που είναι απαραίτητα για την παραγωγή.

Οι συμφωνίες
H Τράπεζα Πειραιώς έχει υπογράψει συμφωνίες συμβολαιακής γεωργίας:

Στη Θεσσαλία με τις εταιρείες ΕΒΛΕ Αγγελούσης ΑΕ (Καρδίτσα), Αφοί Καραγεώργου ΑΒΕΕ, Βιολάρ ΑΕ και Πηλέας Agro ΑΕ (Λάρισα).

Στη Μακεδονία με τις εταιρείες Σιάρκος ΑΕ (Σέρρες), Εκκοκκιστήρια Παυλίδης ΑΕ (Πέλλα), Εκκοκκιστήρια Ημαθίας, και Γ&Π Εκκοκκιστήρια (Ημαθία).

Στη Στερεά με τις εταιρείες Μάρκου ΑΒΕΕ (Βοιωτία), Α.Σ. Μεσολογγίου -Ναυπακτίας (Αιτωλοακαρνανία) και Αφοί Σκλαπάνη ΑΒΤΕΕ (Βοιωτία).

Στη Θράκη με τις εταιρείες Εκκοκκιστήρια Κλωστήρια και Β. Ελλάδας Πέτσας ΑΕ (Ροδόπη, Ξάνθη).

Η Ελλάδα μπορεί να βρίσκεται στο βορειότερο σημείο της ζώνης παραγωγής του βαμβακιού, η καλλιέργειά του όμως είναι μια από τις πιο σημαντικές της χώρας στον τομέα των φυτών μεγάλης καλλιέργειας, τουλάχιστον για τις περιοχές της Θεσσαλίας (Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Μαγνησία), της Στερεάς Ελλάδας (Αιτωλοακαρνανία, Φθιώτιδα, Βοιωτία), της Θράκης (Εβρος, Ροδόπη, Ξάνθη) και της Κεντρικής Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη, Σέρρες, Δράμα, Πέλλα, Κιλκίς, Ημαθία), όπου οι αποδόσεις είναι υψηλές και η ποιότητα των παραγομένων ινών πολύ καλή.

Οι ελληνικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις βαμβακιού φθάνουν τις 110.000 και σε αυτές προστίθενται 150.000 υπάλληλοι και εργάτες από τους τομείς της μεταποίησης, της εμπορίας και της διακίνησης του προϊόντος.

Δημήτριος Πέτσας
Η αγορά συντονίζεται, στο επίκεντρο η ποιότητα

«Δεν είναι λιγοι οι αγρότες που παραμένουν και σήμερα δέσμιοι των εμπόρων», μας εξηγεί ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Πέτσα, Δημήτριος Πέτσας, προσθέτοντας ότι «τα Προγράμματα της Συμβολαιακής Γεωργίας συντονίζουν πράγματι την αγορά και επιτρέπουν στον αγρότη να κάνει στο τέλος «λογαριασμό» εκτιμώντας τόσο την Τράπεζα που τον στήριξε χρηματοδοτικά όσο και την επιχείρηση που απορρόφησε την παραγωγή του τιμώντας τη συμφωνία που είχε υπογραφεί». Επισημαίνει δε ότι η ποιότητα των προϊόντων αποτελεί σοβαρή παράμετρο και αυτό θα πρέπει να είναι στόχος και για τους τρεις συμβαλλόμενους.

Γιάννης Γκασδάρης
Η πληρωμή γίνεται μέσα σε δυο μέρες

Απο παιδι σχεδόν καθημερινά ακολουθούσε τον 81χρονο σήμερα πατέρα του, στα κτήματα. Τώρα έχει ο ίδιος αναλάβει τα 200 στρέμματα βαμβακοκαλλιέργειας. Στο Λοφάριο της Ροδόπης, κάθε πρωί και απόγευμα ο Γιάννης Γκασδάρης παίρνει τον δρόμο για τα χωράφια. Η καλλιέργεια βαμβακιού απαιτεί ώρες και φροντίδα - αν θες να έχεις καλής ποιότητας προϊόν. Τώρα, με τη Συμβολαιακή τα πράγματα είναι καλύτερα για τον κ. Γκασδάρη. «Με την ¨ειδική κάρτα του Αγρότη¨ είναι σαν να έχεις ανά πάσα στιγμή ρευστό. Από το να αγοράσεις εφόδια μέχρι να επισκευάσεις το τρακτέρ».

Το πιο σημαντικό είναι ότι τα χρήματα διατίθενται μόνο για τις ανάγκες της καλλιέργειας. «Δεν μπορείς να τα πάρεις και να πας στα "μπουζούκια". Δίνονται αποκλειστικά για την παραγωγή. Γιατί τα χρήματα δεν είναι μόνο να τα πάρεις από την τράπεζα, πρέπει και να τα επιστρέψεις». Οσο για την πληρωμή: «μέσα σε δυο μέρες από όταν παραδίνουμε το προϊόν, η εταιρεία μας έχει κιόλας εξοφλήσει». δηλώνει ο κ. Γκασδάρης.

Γεώργιος Σιάρκος
Εξάγουμε το 95% του προϊόντος

«Κοινός στόχος της τριμερούς συμφωνίας είναι να στηρίξουμε τη βαμβακοκαλλιέργεια, ιδιαίτερα τώρα που υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ο κλάδος έχει προοπτικές», τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος Γεώργιος Σιάρκος της ομώνυμης εταιρείας, που εδρεύει στις Σέρρες. Η εταιρεία συμμετέχει φέτος στο πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας. «Είμαστε από τους τυχερούς της κατάστασης, γιατί το προϊόν είναι εξαγώγιμο και η κρίση μας έθιξε ελάχιστα. Εξάγουμε το 95% του προϊόντος, περίπου 8.000 τόνους εκκοκκισμένου βαμβακιού και 10 εκατ. κιλά βαμβακόσπορο».

Ο κλάδος εμφανίζει θετικά σημάδια και όπως προβλέπει ο κ. Σιάρκος φέτος η στρεμματική απόδοση θα παρουσιάσει μια αύξηση της τάξης του 20%.

Ζ. Παπαθεοδώρου
Μας λύθηκαν τα χέρια με τη Συμβολαιακή

Από το πρωί έως το βράδυ στα χωράφια βρίσκονται αυτήν την εποχή ο κ. Ζαχαρίας Παπαθεοδώρου και η σύζυγός του κ. Ευαγγελία Γιαταγάνα, που καλλιεργούν 200 στρέμματα βαμβάκι στον Αγιο Δημήτριο Βοιωτίας, στην καρδιά της Κωπαΐδας. Τώρα είναι η εποχή του σκαλίσματος και έχουν έξι άτομα προσωπικό. Για την αμοιβή των εργατών ο κ. Παπαθεοδώρου θα χρησιμοποιήσει την «Ειδική Κάρτα του Αγρότη» που του παρέχει το πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας. Η κάρτα δίνει τη δυνατότητα ανάληψης μέχρι 10% του συνολικού ποσού που υπάρχει στη διάθεση κάθε αγρότη, προκειμένου να καλυφθεί το εργατικό κόστος. «Με τη Συμβολαιακή μας λύνονται τα χέρια, όχι μόνο στα εργατικά, αλλά και στην αγορά εφοδίων και ειδικά στα πρατήρια», λέει ο κ. Παπαθεοδώρου που έχει ήδη αγοράσει τα λιπάσματα 10% φθηνότερα.

Βασίλειος Α. Μάρκου
Θα προχωρήσουμε σε εκσυγχρονισμούς

Η βιομηχανική επανάσταση στην Ελλάδα βρίσκει τους αδελφούς Μάρκου να δραστηριοποιούνται στα εκκοκκιστήρια της Λιβαδειάς. Η βαμβακοκαλλιέργεια «είναι μια δυναμική καλλιέργεια με υψηλή προστιθέμενη αξία. Ενα εξαγώγιμο επώνυμο προϊόν υψηλής ποιότητας, χωρίς προβλήματα διάθεσης» σημειώνει ο Βασίλειος Α. Μάρκου, πρόεδρος της ΒΙΟΛΑΡ Α.Ε. και εκτιμά ότι η μακρά περίοδος συρρίκνωσης και εξυγίανσης «βαίνει προς το τέλος. Στα επόμενα χρόνια θα οδεύσουμε με υγιείς και ισχυρές επιχειρήσεις. Ο κλάδος δεν θα έχει αυξητικές τάσεις δυναμικότητας, είναι επαρκής. Θα προχωρήσουμε σε εκσυγχρονισμούς».

Οι θετικές προοπτικές του κλάδου απαιτούν τη δημιουργία ενός σταθερού και ήρεμου περιβάλλοντος. Για τον λόγο αυτό η εταιρεία Μάρκου συμμετέχει δεύτερη χρονιά στο πρόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς. «Είναι ένας υγιής, αυτοεξυπηρετούμενος τρόπος χρηματοδότησης και λειτουργίας των επιχειρήσεων».

Ευάγγελος Καλυβιώτης
Λύθηκε το πρόβλημα της ρευστότητας

«Από τη στιγμή που το "βερεσέ πέθανε" αντιμετωπίσαμε τεράστιο πρόβλημα καθώς δεν είχαμε ρευστό για αγορά σπόρων, λιπασμάτων». Με τα λόγια αυτά ο κ. Ευάγγελος Καλυβιώτης, βαμβακοπαραγωγός από την Αγία Τριάδα, περιγράφει την κατάσταση, όπως είχε διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια.

«Το πρόγραμμα της Συμβολαιακής Γεωργίας μας διευκολύνει στην αγορά εφοδίων. Με την ειδική κάρτα κατάφερα να πληρώσω τα λιπάσματα, τα οποία είχα αγοράσει βερεσέ τον Μάιο. Παρότι είχε περάσει δίμηνο από την αγορά πέτυχα έκπτωση» επισημαίνει ο κ. Καλυβιώτης και διευκρινίζει: «Είχα αγοράσει 100 τσουβάλια με 25 ευρώ το καθένα. Επρεπε να πληρώσω 2.500 ευρώ, αλλά τελικά γλίτωσα 100 ευρώ».

Eλένη Κομίνη

Πηγή: ethnos.gr