Η ιστορία της Μουσικής στα Γιαννιτσά

Μια εξαιρετική εκδήλωση από πλευράς αισθητικής και πολιτιστικής  παρουσίασης έλαβε χώρα  στην κεντρική αίθουσα του  Πνευματικού Κέντρου Γιαννιτσών  την Τρίτη 13-5-2014 στις 08.00΄το βράδυ. Με μια υπέροχη  μουσική αναδρομή με συγκινητικές αναφορές στη δράση και το έργο των χορωδιών, των μουσικών συνόλων και των ανθρώπων που αγάπησαν την μουσική και προσφέρουν ακόμη και σήμερα  στην τοπική, κι όχι μόνο, κοινωνία με ενθουσιασμό, μεράκι και ευαισθησία.

Η συνεργασία της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» με την ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α. Πέλλας και το Αλεξάνδρειο Δημοτικό Ωδείο του Δήμου Πέλλας έφερε γόνιμους καρπούς και η 15η εκδήλωση της 18ης περιόδου 2013-14  του Ανοικτού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών με θέμα «Η ιστορία της Μουσικής στα Γιαννιτσά»  άφησε θετικές εντυπώσεις και γοήτευσε το πολυπληθές κοινό που κατέκλυσε την όμορφη και άνετη αίθουσα.  Πάντοτε οι Έλληνες είτε στην Αρχαιότητα είτε μετέπειτα στο Βυζάντιο και το νεότερο Ελληνισμό εντός και εκτός Ελλάδας αγαπούσαν την μουσική και την καλλιεργούσαν σε  κοινωνικές εκφράσεις και σχολεία. Δύσκολες οι συγκυρίες αλλά η τέχνη της μουσικής είναι η λαλιά των αγγέλων και η τροφή της ψυχής, βάλσαμο, παρηγοριά και ψυχαγωγία. 

Πρώτος έλαβε τον λόγο ο Δημήτρης Καμπούρογλου, καθηγητής μουσικής, διευθυντής της φιλαρμονικής ορχήστρας και μαέστρος της δημοτικής χορωδίας του Αλεξάνδρειου Ωδείου του Δήμου Πέλλας κι ανέπτυξε το θέμα: - H Μουσική στα Γιαννιτσά από την απελευθέρωση (1912) μέχρι το 1964.

Η τουρκική κατάκτηση της Μακεδονίας και η καταπίεση των ραγιάδων  Ρωμιών καθιστούσε δύσκολη την ανθρώπινη μουσική δραστηριότητα. Ελάχιστες κοινωνικές εκδηλώσεις όπως γάμοι, βαπτίσεις και θρησκευτικά πανηγύρια  κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς συγκυρίες, κράτησαν το γένος μας σε εγρήγορση. Το 1920 άνοιξαν οι στενοί μουσικοί ορίζοντες και η ευρωπαϊκή όπως και η βυζαντινή μουσική έκαναν δειλά τα πρώτα βήματά τους στο ελεύθερο ελλαδικό κρατίδιο,  η λατέρνα εισήχθη το 1924, και η έλευση των ρακένδυτων και εξαθλιωμένων αλλά αξιοπρεπών  προσφύγων από την απέραντη Ρωμιοσύνη της Ανατολής, επέτρεψε στην γκάιντα, το τουμπερλέκι και τον ζουρνά να απλώσουν τα ακούσματά τους στην μακεδονική γη. Η δε μαντολινάτα  το 1928 ήταν η πρώτη οργανωμένη μουσική εκδήλωση και το 1934 ακολούθησε ο μουσικός αθλητικός σύλλογος «Αναγέννηση».

Ο Γιώργος Δόντσιος, πρόεδρος του Εκπολιτιστικού Όμιλου Γιαννιτσών «Η Πέλλα» μίλησε με θέμα: -Οι μουσικές δραστηριότητες του Ε.Ο.Γ. «Η Πέλλα» την περίοδο 1964-1984 και αναφέρθηκε στις πολύχρονες προσπάθειες που καταβλήθηκαν για την ανέγερση του Πνευματικού Κέντρου Γιαννιτσών και του οράματος αυτό να φιλοξενήσει βιβλιοθήκη, πινακοθήκη, ωδείο, χώρους εκδηλώσεων κ.ά. σε συνεννόηση με το Δήμο Γιαννιτσών, νομαρχία κλπ. Δημιουργήθηκε χορωδία παραδοσιακών χορών, χορευτικό συγκρότημα, ενώ η πρώτη συναυλία δόθηκε στον κινηματογράφο «Αστέρια» το 1966. Πολύ σημαντική ήταν η όπερα «Μάρκος Μπότσαρης».

Ο Νικόλαος Νικολαϊδης εκπαιδευτικός, έχοντας το θέμα –Μουσικές ιστορικές αναπολήσεις, έκανε μια συγκινητική όσο και νοσταλγική περιπλάνηση στο μουσικό παρελθόν της περιοχής μας με αναφορές σε πρόσωπα και σχήματα που χρωμάτισαν μουσικά τις καρδιές των συμπατριωτών μας. Τα παραδοσιακά τραγούδια είναι τα πρώτα  νανουρίσματα, η βυζαντινή μουσική  θεραπεία της ψυχής μας, η οπερέτα τα κύματα και ο χαρακτήρας μας  και η λαϊκή η ψυχαγωγία μας. Οι Γιαννιτσώτες χόρευαν και τραγουδούσαν στον Χασνέ, στη Μπουτσάβα, τον Ταλαμπά, στην Παλιά Αγορά κ.ά.  όπου και συναντούσαν συγγενείς και φίλους.  Η εγκατάσταση των προσφύγων στην  πόλη μας από τις αλησμόνητες πατρίδες  από το 1914 και εντεύθεν, εμπλούτισε την ντόπια μουσική παράδοση  με την ανατολικορωμυλιώτικη και ανατολικοθρακιώτικη γκάιντα, τον ποντιακό κεμετζέ και το μικρασιάτικο λαούτο.  ενώ η αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών την δεκαετία του 1930 δημιούργησε νέα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα. Το γνωστό τραγούδι της νίκης εναντίον του ιταλικού φασισμού  στα βορειοηπειρωτικά βουνά «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά…στην γλυκειά Παναγιά προσευχόμαστε όλοι..» πλαισιώθηκε με παραδοσιακά και λαϊκά τραγούδια που, όπως όλα, εξέφρασαν την καρδιά του λαού μας.

Ακολούθησε συναυλία της δημοτικής χορωδίας  του Αλεξάνδρειου Ωδείου Γιαννιτσών με επιλεγμένα  τραγούδια που σκόρπισαν ευχάριστες μελωδίες στον  φιλόξενο χώρο.

Το 2ο μέρος της εκδήλωσης περιλάμβανε ομιλία του Γιάννη Ανδρόνογλου, καθηγητή μουσικής, καλλιτεχνικού διευθυντή του Αλεξάνδρειου δημοτικού ωδείου Γιαννιτσών και υποψήφιου διδάκτορα μουσικολογίας με θέμα: -To Αλεξάνδρειο δημοτικό ωδείο Γιαννιτσών. Η λειτουργία και το έργο του. Πρώτος πρόεδρος   του ωδείου, που έδρευε στην οδό  Ελ. Βενιζέλου ήταν ο αείμνηστος Ζάχος Σαββόπουλος, αργότερα ανέλαβε την διεύθυνσή του ο Δημήτρης Αθανασιάδης και το 1986 μεταφέρθηκε η  έδρα του στο πρώην οικοτροφείο του Αγίου Γεωργίου Γιαννιτσών. Σε λίγο έχουμε τα πρώτα μουσικά επιτεύγματα των σπουδαστών του και  από το 1992-93 υπάγεται στην Δημοτική Επιχείρηση Πολύπλευρης Ανάπτυξης Γιαννιτσών. Το 2010 εισάγεται η διδασκαλία βιολοτσέλου.  Το ωδείο συμμετείχε ενεργά στις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Μακεδονίας από τον τουρκικό ζυγό. Παρά τις οικονομικές κλπ δυσκολίες συνεχίζει να παράγει μουσικό έργο και έχει χορηγήσει έως τώρα 211 πτυχία και διπλώματα βυζαντινής και ευρωπαϊκής μουσικής, συμβάλλοντας ως ένας αναγκαίος κρίκος πολιτισμού στην κοινωνία της εποχής μας.  Οι απόφοιτοι του ωδείου σε μεγάλο βαθμό έχουν επαγγελματική απασχόληση.

Ο Γιάννης Παπαλαζάρου εκπαιδευτικός, ιστορικός και συγγραφέας εκφώνησε ομιλία με τίτλο: -H χορωδιακή μουσική στα  Γιαννιτσά (1985 μέχρι σήμερα).

Η εγκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων της πονεμένης Ρωμιοσύνης δημιούργησε την ανάγκη για μουσική πολυφωνία.  Στην πόλη μας σήμερα δραστηριοποιούνται 8 χορωδίες και αυτός ο πολιτιστικός κατακερματισμός έφερε πλούτο και ομορφιά στην παράδοση του γένους μας, δίνοντας την ευκαιρία στους νέους να αναδείξουν το ταλέντο και να αναπτύξουν δεξιότητες. Υφίσταται η χορωδία της Εύξεινου Λέσχης Γιαννιτσών με έτος ίδρυσης το 1984 με διευθύντρια την  Μυροφόρα Αντωνιάδου, η χορωδία του συλλόγου εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, πρώην Συλλόγου Νηπιαγωγών και Δασκάλων με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Αντώνιο Παπαδόπουλο, η χορωδία των ενοριακών συνάξεων του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Γιαννιτσών με διευθυντή τον Απόστολο Τσέρνο, οι Τραγουδάνοι του Πόντου με διευθυντή τον Δημήτρη Αμανατιάδη, η παρέα φίλων τραγουδιού με διευθυντή τον Ιωάννη Καλευρά, η χορωδία της Μικρασιατικής Εστίας με διευθυντή τον Στέφανο Καλλιωτάκη, η χορωδία παραδοσιακής Μουσικής με διευθυντή τον Στέφανο Καλλιωτάκη και η χορωδία βυζαντινής μουσικής με διευθυντή τον Αντώνιο Πατρώνα. Η «Νεφέλη» με την Νάνσυ Δεμερτζίδου και οι χορωδίες του Αλεξάνδρειου Δημοτικού Ωδείου Γιαννιτσών με τελευταίο διευθυντή τον Δ. Καμπούρογλου έδωσαν το δικό τους στίγμα στην μουσική σκηνή του τόπου μας.

Ο Μενέλαος Μιχαηλίδης, εκπαιδευτικός και διευθυντής του Μουσικού Σχολείου Γιαννιτσών ανέπτυξε το θέμα: - To Mουσικό Σχολείο Γιαννιτσών. Η λειτουργία και το έργο του. Το Μουσικό σχολείο ήταν  ένα από τα 41 σχολεία που ακολούθησαν την ίδρυση το 1988 του Μουσικού Σχολείου Παλλήνης Αττικής  του πρώτου που ιδρύθηκε πανελλαδικά. Ξεκίνησε την λειτουργία του το σχολ. έτος 1996-97 με πρώτο διευθυντή τον Αντώνιο Πατρώνα, ακολούθησε ο Φώτης Καρκαμάνης και συνεχίζει από το 2011 με τον Μιχαηλίδη Μενέλαο. Από τον Ιανουάριο του 2011 στεγάζεται σε αυτοτελές κτήριο και συνεχίζει με αυξητική τάση του αριθμού των μαθητών του. Δέχεται μαθητές όχι μόνο από τα Γιαννιτσά, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή. Οι υποψήφιοι μαθητές δίνουν εξετάσεις σε επιτροπή αξιολόγησης στον ρυθμό, τις ακουστικές ικανότητες, στην διάκριση ηχοχρώματος καθώς και σε ένα παραδοσιακό ή ευρωπαϊκό μουσικό όργανο. Οι εξετάσεις διενεργούνται τέλη Ιουνίου, κατόπιν αίτησης του ενδιαφερόμενου. Το Μουσικό Σχολείο συνεργάζεται με πλήθος άλλων σχολείων, φορέων, συλλόγων, εταιρειών κλπ. και πραγματοποιεί μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις  στα Γιαννιτσά, τη Μακεδονία και στην υπόλοιπη χώρα. Είναι Γυμνάσιο,  Γενικό Λύκειο και ταυτοχρόνως χώρος δράσης και μουσικής παιδείας.

Η εξαιρετική, μακροσκελής- και όχι κουραστική- εκδήλωση, ολοκληρώθηκε με συναυλία από  το Μουσικό Σχολείο Γιαννιτσών με επιλεγμένο πρόγραμμα, αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις στους παρευρισκόμενους.

Συντονιστής της υπέροχης μουσικής βραδιάς ήταν ο Τραούδας Βασίλειος, υπεύθυνος του Α.Λ.Π. και έκλεισε - επιδίδοντας αναμνηστικά τους εισηγητές - ο νέος πρόεδρος Κάμτσης Κωνσταντίνος, που διαδέχθηκε τον προηγούμενο πρόεδρο της Ι.Λ.Ε.Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος»  Ιωαννίδη Χρηστάκη.   

Λάζαρος Η. Κενανίδης, θεολόγος,

δντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ. διδάκτορας Α.Π.Θ.