Ο υπολογισμός της σύνταξης αλλάζει δραστικά

Ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων διαφέρει ανάλογα με το Tαμείο, ενώ αλλάζει πλήρως η διαδικασία από τη νέα χρονιά.

Επομένως οι ασφαλισμένοι που ετοιμάζονται να καταθέσουν τα χαρτιά τους για σύνταξη θα πρέπει να γνωρίζουν με ακρίβεια πώς θα υπολογιστεί το τελικό ποσό, ώστε να μη βρεθούν προ εκπλήξεων.

Στο ΙΚΑ ως βάση για τον υπολογισμό της σύνταξης λαμβάνονται οι αποδοχές των πέντε καλύτερων ετών της τελευταίας δεκαετίας

Οπως τονίζει ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος, που είναι ειδικός σε θέματα εργατικού και ασφαλιστικού δικαίου, το ποσό που δικαιούται ο υποψήφιος συνταξιούχος είναι αναλογικό των χρημάτων που έχει καταβάλει για εισφορές, του συνολικού αριθμού ημερών ασφάλισης και του κατά πόσο η σύνταξή του θα υπολογιστεί με μείωση ή όχι.

Αναλυτικά προβλέπονται τα εξής:

ΙΚΑ. Ως βάση για τον υπολογισμό της σύνταξης λαμβάνονται οι αποδοχές των πέντε καλύτερων ετών της τελευταίας δεκαετίας.

Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως λαμβάνεται υπόψη η δεκαετία που ξεκινά το προηγούμενο έτος από αυτό που υποβάλλεται η αίτηση.

Η επιλογή των καλύτερων ετών γίνεται με ευθύνη των υπηρεσιών του ΙΚΑ, έτσι ώστε για τον εργαζόμενο να ληφθούν υπόψη οι υψηλότερες αποδοχές αυτής της περιόδου.

Ο συντάξιμος μισθός-που είναι η βάση υπολογισμού της σύνταξης-υπολογίζεται με την παρακάτω διαδικασία: Οι μικτές αποδοχές κάθε έτους της τελευταίας δεκαετίας, που προηγείται του έτους υποβολής της αίτησης- χωρίς το δώρο εορτών και το επίδομα αδείας- αναπροσαρμόζονται σε αποδοχές του τελευταίου πριν από τη σύνταξη έτους.

Παροχές όπως ετήσια μπόνους ή μηνιαίες προσαυξήσεις τύπου «κινήτρων» ή «ποσοστών» επί των οποίων γίνονται οι σχετικές κρατήσεις και αποτελούν κομμάτι των τακτικών αποδοχών λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των ετήσιων αποδοχών.

Στη συνέχεια το σύνολο των αναπροσαρμοσμένων πλέον αποδοχών διαιρείται με το σύνολο των ημερών εργασίας. Με τον τρόπο αυτόν προκύπτει το τεκμαρτό ημερομίσθιο του ασφαλιστικού βίου του μισθωτού.

Με βάση αυτό το τεκμαρτό ημερομίσθιο, ο ασφαλισμένος θα καταταγεί σε μια από τις 28 ασφαλιστικές κλάσεις που υφίστανται και θα γίνει ο τελικός υπολογισμός του ποσού της σύνταξης.

Δημόσιο. Για τον υπολογισμό της σύνταξης -με βάση το ν. 4024/2011- λαμβάνονται υπόψη οι συντάξιμες αποδοχές του Οκτωβρίου 2011. Δηλαδή ο βασικός μισθός, το επίδομα θέσης αν λαμβάνεται επί διετία και το επίδομα των 140 ευρώ.

Προσοχή, καθώς το πλήθος των επιδομάτων που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα δεν προσμετράται στον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών. Κατά συνέπεια δεν συμμετέχει στη διαδικασία διαμόρφωσης του τελικού ποσού της σύνταξης.

Στις συντάξιμες αποδοχές περιλαμβάνονται: ο βασικός μισθός, το χρονοεπίδομα (όπου χορηγείται), το επίδομα των 140,80 ευρώ, το επίδομα θέσης ευθύνης για όσους το λαμβάνουν για μία διετία, το επίδομα ειδικής απασχόλησης για τους εργαζομένους των ΟΤΑ που υπάγονται στα ΒΑΕ, το επίδομα εξωδιδακτικής προετοιμασίας και βιβλιοθήκης για τα μέλη ΔΕΠ.

Για τον χρόνο που έχει συμπληρωθεί στην ασφάλιση του Δημοσίου, το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται τμηματικά με δύο τρόπους:

• Το ποσό σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης που έχουν συμπληρωθεί μέχρι 31/12/2007. Υπολογίζεται με τις συντάξιμες αποδοχές του τελευταίου μήνα πριν από τη συνταξιοδότηση και με ποσοστό αναπλήρωσης 80% (2,286% για κάθε χρόνο ασφάλισης).
• Το ποσό σύνταξης που αντιστοιχεί στα χρόνια ασφάλισης που συμπληρώνονται μετά την 1/1/2008. Υπολογίζεται με τον μέσο όρο των συντάξιμων αποδοχών των τελευταίων 5 ετών και με ποσοστό αναπλήρωσης ως ακολούθως:

-Για το 2014 ποσοστό αναπλήρωσης 73%

-Για το 2015 ποσοστό αναπλήρωσης 72%

-Για το 2016 ποσοστό αναπλήρωσης 71%

-Από το 2017 και μετά ποσοστό αναπλήρωσης 70%

Οπως ήδη αναφέρθηκε, το τελικό ποσό της σύνταξης αποτελείται από το άθροισμα των δύο επιμέρους ποσών.

Ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών. Ο τρόπος υπολογισμού είναι ο ίδιος με το Δημόσιο με μόνη διαφορά το ότι οι αποδοχές που λαμβάνονται υπόψη ως συντάξιμες αφορούν τον βασικό μισθό, το χρονοεπίδομα και τα πάγια επιδόματα (οικογενειακό, σπουδών κ.λπ.). Κατά τα λοιπά ισχύουν όσα ήδη αναφέρθηκαν για το Δημόσιο.

ΟΑΕΕ. Οι συντάξεις υπολογίζονται με βάση τις κατηγορίες που έχει ασφαλιστεί ο ελεύθερος επαγγελματίας. Επομένως όσο ψηλότερη η κατηγορία τόσο μεγαλύτερη είναι και η σύνταξη που λαμβάνει ο δικαιούχος.

ΕΤΑΑ. Η σύνταξη υπολογίζεται στη βάση ενός ποσού που καθορίζεται από τα καταστατικά των ταμείων ως βασικό ποσό και των προσαυξήσεων επί του ποσού αυτού που λαμβάνονται ανάλογα με το πόσα έτη έχει διανύσει ο ασφαλισμένος στο Ταμείο.

Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στον τρόπο υπολογισμού της σύνταξης σε όσες περιπτώσεις υπάρχει διαδοχική ασφάλιση. Με το ν. 3863/2010 έχουν αλλάξει οι συντελεστές μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 και έχει προστεθεί ο συντελεστής ωρίμανσης.

Κερδισμένοι από το εν λόγω καθεστώς ήταν και είναι κατά κύριο λόγο όσοι ασφαλισμένοι ξεκίνησαν από ταμεία μισθωτών (π.χ. ΙΚΑ).

Τα δύο τμήματα και οι συντελεστές αναπλήρωσης

Ριζικές αλλαγές έρχονται στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων από τη νέα χρονιά. Συγκεκριμένα, όσοι θεμελιώνουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2015, θα δουν το τελικό ποσό της σύνταξης να αποτελείται από δύο

Το πρώτο «κομμάτι» της σύνταξης θα αφορά τον χρόνο που έχει διανυθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2010 και υπολογίζεται με τον παλιό τρόπο υπολογισμού (όπως έχει ήδη αναφερθεί). Το δεύτερο τμήμα θα αφορά τον χρόνο που έχει διανύσει ο ασφαλισμένος από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά και μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.

Ο υπολογισμός αυτού του τμήματος γίνεται με τις συντάξιμες αποδοχές να πολλαπλασιάζονται με τους παρακάτω συντελεστές αναπληρώσεως:

• Συντάξιμος χρόνος μέχρι 15 χρόνια με ποσοστό αναπλήρωσης 0,80% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 15 έτη και 1 ημέρα έως 18 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 0,86% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 18 έτη και 1 ημέρα έως 21 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 0,92% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 21 έτη και 1 ημέρα έως 24 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 0,99% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 24 έτη και 1 ημέρα έως 27 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 1,06% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 27 έτη και 1 ημέρα έως 30 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 1,14% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 30 έτη και 1 ημέρα έως 33 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 1,22% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 33 έτη και 1 ημέρα έως 36 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 1,31% για κάθε έτος
• Συντάξιμος χρόνος από 36 έτη και 1 ημέρα έως 39 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 1,40% για κάθε έτος και
• Συντάξιμος χρόνος πάνω από 39 έτη με ποσοστό αναπλήρωσης 1,50% για κάθε έτος.

Ο συντελεστής αναπληρώσεως για τα συντάξιμα έτη που θα διανυθούν από 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά, είναι αυτός που αντιστοιχεί στο τελευταίο πλήρες έτος του συνολικού συντάξιμου χρόνου. Στο ποσό αυτό θα προστεθεί και το τμήμα της βασικής συντάξεως, το οποίο έχει οριστεί στα 360 ευρώ.

Προσωρινό ποσό
Αναμονή έως και δύο χρόνια

Γερά νεύρα πρέπει να έχουν οι υποψήφιοι συνταξιούχοι, καθώς η έκδοση της πολυπόθητης απόφασης μπορεί να καθυστερήσει ακόμα και δύο έτη. Λύση μπορεί να δώσει η έκδοση προσωρινής σύνταξης, που αποτελεί ονομαστικά το 80% περίπου της παροχής από τον κύριο φορέα (δεν αποδίδεται προσωρινή σύνταξη από τα επικουρικά).

Το τελικό ποσό κρίνεται με βάση τα στοιχεία που έχει άμεσα προσβάσιμα και μηχανογραφημένα το Ταμείο σε συνδυασμό με την υπεύθυνη δήλωση του αιτούμενου. Σε γενικές γραμμές η προσωρινή σύνταξη δίνεται μέσα σε ένα τρίμηνο από την υποβολή της αίτησης.

Προσοχή, καθώς στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης το ποσό της προσωρινής σύνταξης δεν αφορά τον χρόνο που έχει διανυθεί σε όλα τα ταμεία, αλλά μόνο στον τελευταίο φορέα. Γι΄ αυτό και πολλές φορές είναι μόνο το κατώτατο όριο σύνταξης, δηλαδή περίπου 450 ευρώ

Διαφορετικές ρυθμίσεις ισχύουν στο Δημόσιο, όπου χορηγείται το 50% του βασικού μισθού του Οκτωβρίου 2011. Στις περιπτώσεις των τριτέκνων χορηγείται το 60%. Μετά την έκδοση της οριστικής απόφασης, τα καταβληθέντα ποσά προσωρινής σύνταξης συμψηφίζονται με τις διαφορές που τυχόν προκύπτουν βάσει του τελικού ποσού σύνταξης. Ετσι με την οριστική απόφαση ο ασφαλισμένος λαμβάνει αναδρομικά τις διαφορές που προκύπτουν ανάμεσα στα ποσά που έχει λάβει μέχρι σήμερα και σε όσα κανονικά θα ελάμβανε.

Παραδείγματα για ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και Δημόσιο

Τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα για τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης δημοσιεύονται σήμερα. Ενδεικτικά προβλέπονται τα εξής:

Ερώτηση: Ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ στην κατηγορία ΠΟ8 είναι 60 ετών. Είναι ασφαλισμένος συνεχώς από το 1978. Εχει υπηρετήσει 28 μήνες στις ένοπλες δυνάμεις. Πότε μπορεί να συνταξιοδοτηθεί;

Απάντηση: Ο εν λόγω ασφαλισμένος, για να θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης, πρέπει να συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης. Εάν αυτό το πραγματοποιήσει αναδρομικά το 2011 θα χρειάζεται 36 έτη ασφάλισης και να συμπληρώσει το 60ό έτος για να συνταξιοδοτηθεί.

Για τον σκοπό αυτόν, θα πρέπει να αναγνωρίσει τη στρατιωτική του θητεία αφού δεν έχει άλλα πλασματικά έτη.

Το κόστος εξαγοράς θα είναι -με 30% έκπτωση- περίπου 7.100 ευρώ. Εδώ πρέπει να επισημανθεί πως αν η καταβολή των χρημάτων γίνει εφάπαξ θα υπάρχει περαιτέρω μείωση 15%. Η σύνταξή του θα είναι 1.150 ευρώ.

Ερώτηση: Ασφαλισμένος στο ΙΚΑ έχει σήμερα 9.000 ημέρες ασφάλισης με αποδοχές 1.900 ευρώ μηνιαίως. Προηγούμενα είχε ασφαλιστεί στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) για 7 έτη. Πότε μπορεί να συνταξιοδοτηθεί εάν σήμερα είναι 58 ετών;

Απάντηση: Στην περίπτωση που ο χρόνος ασφάλισης δεν είναι παράλληλος, μπορεί να λάβει άμεσα πλήρη σύνταξη από το ΙΚΑ. Μπορεί για τον σκοπό αυτόν να χρησιμοποιήσει και τον χρόνο του ΟΑΕΕ.

Το ποσό της σύνταξης από το ΙΚΑ θα είναι πλήρες ενώ από το τμήμα του ΟΑΕΕ θα είναι μειωμένο κατά 12%. Υπολογίζεται πως η σύνταξη του θα διαμορφωθεί στα 1.270 ευρώ.

Ερώτηση: Δημοτικός υπάλληλος, έχει συμπληρώσει συνολική υπηρεσία 35 ετών. Εχει και 2 έτη στρατιωτικής θητείας. Ο βασικός του μισθός είναι 1.341 ευρώ. Πότε να συνταξιοδοτηθεί;

Απάντηση: Απ. Ο υπάλληλος του παραδείγματος ανήκει στους πριν από το 1983 προσληφθέντες στο Δημόσιο και μπορεί να συνταξιοδοτηθεί άμεσα χωρίς όριο ηλικίας. Το ποσό της σύνταξής του με βάση τα σημερινά δεδομένα θα είναι για την κύρια 1.180 ευρώ.

Πώς να αποφύγετε παγίδες και εμπόδια

Τα εμπόδια και τις... παγίδες στον δρόμο προς την «έξοδο» πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι συνταξιούχοι. Με συγκεκριμένες κινήσεις μπορούν να αυξήσουν το τελικό ποσό και να αποφύγουν τα «πέναλτι» που επιβάλλονται κυρίως στην πρόωρη σύνταξη.

Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:

• Πλασματικά έτη. Οι εξαγορές πλασματικών ετών μπορούν να προσαυξήσουν το ποσό της κύριας σύνταξης. Μια μεγάλη κατηγορία πλασματικών ετών (π.χ. σπουδές, παιδιά, κενά ασφάλισης) εξαγοράζονται με 168 ευρώ τον μήνα στα ασφαλιστικά ταμεία. Στο Δημόσιο το κόστος είναι σε γενικές γραμμές από 80 έως 120 ευρώ.
• Υπολογισμός με τις καλύτερες αποδοχές. Με βάση τη νομοθεσία, ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων για το ΙΚΑ γίνεται με την καλύτερη 5ετία αποδοχών στην τελευταία 10ετία ασφάλισης. Ετσι, στην περίπτωση που έχει επέλθει σοβαρή μείωση αποδοχών τα τελευταία χρόνια, ίσως θα ήταν προτιμότερο για τους ασφαλισμένους που έχουν θεμελιωμένα δικαιώματα να υποβάλουν άμεσα αίτημα συνταξιοδότησης.
• Προσοχή στις προαιρετικές κατηγορίες. Παλαιότερα με ασφάλιση στις προαιρετικές κατηγορίες του ΟΑΕΕ η προσαύξηση στην τελική σύνταξη ήταν αρκετά μεγάλη. Πλέον όμως, μετά τις περικοπές, η εν λόγω προσαύξηση έχει εκμηδενιστεί. Δεν είναι δηλαδή συμφέρουσα η επιλογή της παραμονής σε αυτές τις κατηγορίες.

Κ. Κοκκαλιάρη - Γ. Φώσκολος

Πηγή: ethnos.gr