Τα αγάλματα βγάζουν... διαβατήριο

Ούτε η Σκεπτόμενη Αθηνά, η ανάγλυφη στήλη του 5ου αιώνα που βρίσκεται στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης, δεν γλιτώνει το ταξίδι. Εκείνη δεν θα περάσει τον Ατλαντικό. Θα πάει ώς τη Ρώμη, μαζί με άλλα πέντε αντικείμενα από ελληνικά μουσεία, για την έκθεση «Il destino europeo della Grecia e dell’Italia» στο Palazzo Quirinale της Ρώμης (Μάρτιος - Ιούλιος 2014.) Κι όμως, το μουσείο που τη φιλοξενεί είχε τοποθετηθεί αρνητικά σε αυτό το δάνειο λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία και τη μεγάλη αρχαιολογική αξία του αντικειμένου. Παρ’ όλα αυτά το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μάλλον δεν συμμερίστηκε τον σκεπτικισμό του Μουσείου και έδωσε την έγκρισή του η Σκεπτόμενη Αθηνά να πάει ώς τη Ρώμη. Αλλά και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο θα αποχωριστεί για την ίδια έκθεση τον Χάλκινο Έφηβο που έχει επαναπατριστεί από το Σααρμπρίκεν, ενώ και το Βυζαντινό Μουσείο θα στείλει μία βυζαντινή εικόνα Παναγίας Γλυκοφιλούσας του 12ου αι.

Η έκθεση γίνεται σ’ ένα πλαίσιο ανταποδοτικότητας, αφού όσο διαρκεί η ελληνική προεδρία στην Ε.Ε. θα παρουσιάζεται στη Ρώμη, ενώ στη διάρκεια της ιταλικής προεδρίας θα έρθει στο δικό μας Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2014). Οι Ιταλοί θα στείλουν στην Αθήνα, μεταξύ άλλων, τον Κρατήρα του Ευφρονίου (τον έχουμε ξαναδεί στην έκθεση «Νόστοι» στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης), αλλά και το σύμπλεγμα των Τυραννοκτόνων.

Στα επόμενα δύο με τρία χρόνια υπολογίζεται ότι θα ταξιδεύουν στο εξωτερικό περισσότερα από 2.500 αντικείμενα από τις ελληνικές αρχαιολογικές συλλογές – και τα περισσότερα σε υπερατλαντικές διαδρομές. Το νούμερο είναι πραγματικά μεγάλο. Κι ενώ από τη μια πλευρά είναι υποχρέωση της χώρας να συμμετέχει σε μεγάλα αρχαιολογικά γεγονότα, από την άλλη είναι έντονος ο προβληματισμός για τον αριθμό των αντικειμένων που ταξιδεύουν, αρκετά εκ των οποίων είναι ιδιαίτερης αξίας. Η προετοιμασία αποστολής αρχαίων στο εξωτερικό είναι μια επίπονη διαδικασία, που εκτελείται από τους αρχαιολόγους και τους συντηρητές με υποδειγματική προσοχή, λεπτομέρεια και φροντίδα για τη συντήρηση πριν και μετά από κάθε ταξίδι, με αναφορές για την κατάσταση διατήρησης κάθε αντικειμένου, με επίβλεψη στη διαδικασία συσκευασίας και μεταφοράς, με χρήση όλων των σύγχρονων μεθόδων ασφαλούς μετακίνησης. Αλλά η συνεχής μετακίνηση δεν μπορεί να μην ενέχει και απρόβλεπτους κινδύνους.

Για την έκθεση «Οι Έλληνες: από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο» στον Καναδά (από τον Δεκέμβριο του 2014) η Ελλάδα δανείζει 543 αντικείμενα, κάποια εκ των οποίων θα παρουσιαστούν σε διαδοχικές εκθέσεις εκτός Ελλάδας, δηλαδή θα συσκευαστούν και θα αποσυσκευαστούν αρκετές φορές.

Για άλλη έκθεση στην Ιταλία ζητήθηκε ακόμα και η Χρυσή Λάρνακα του Φιλίππου από τη Βεργίνα. Φυσικά, η αρμόδια Εφορία Αρχαιοτήτων δεν το επέτρεψε, αλλά είναι χαρακτηριστικό της εντύπωσης που πιθανόν έχει αρχίσει να εδραιώνεται στο εξωτερικό σχετικά με την ελληνική διαθεσιμότητα σε τέτοια δάνεια.

Μέχρι σήμερα η λίστα των αμετακίνητων αρχαίων από τα μουσεία είναι μία λίστα - λάστιχο, αφού ποτέ δεν έχει επικυρωθεί και ανακοινωθεί με τελεσίδικο τρόπο.

Πάντως, στελέχη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους, αλλά και την ανησυχία τους, αφού λένε ότι, παρά το γεγονός ότι όλα τα αντικείμενα ασφαλίζονται, αυτό μόνο τυπικό μπορεί να είναι, καθώς σε περίπτωση ατυχήματος ένα αντικείμενο τέτοιας αξίας δεν αντικαθίσταται όσο πανάκριβα και αν έχει ασφαλιστεί. Μάλιστα, κάποιοι έχουν την άποψη ότι θα έπρεπε να στέλνουμε αντίγραφα, ειδικά όταν πρόκειται για μεγάλης αρχαιολογικής αξίας έργα, αφού έτσι και τα επιστημονικά συμφραζόμενα αποτυπώνονται και τα ενδεχόμενα οφέλη για τον τουρισμό, αν όντως υπάρχουν, είναι τα ίδια, καθώς το μήνυμα είναι: «αυτό είναι το αρχαίο, έτσι τοποθετείται μέσα στην αφήγηση αυτής έκθεσης, αν θέλετε να το δείτε ελάτε στη χώρα του». Άλλωστε και το τουριστικό όφελος τίθεται εν αμφιβόλω αν, λόγου χάρη, ο επισκέπτης του Βυζαντινού Μουσείου ή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου αντικρίσει άδειες αίθουσες και προθήκες.

Πηγή: topontiki.gr

Και ο δικός μας Μέγας Αλέξανδρος είναι πολυταξιδεμένος...