Μύθοι και πραγματικότητες για τη σύνθεση ψηφοφόρων ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ

Έχει μετακινηθεί σχεδόν όλο το ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ; Έχουν μεταπηδήσει στον ΣΥΡΙΖΑ οι «κακοί» ΠΑΣΟΚοι και οι ευνοημένοι δημόσιοι υπάλληλοι; Υπάρχει ροή ή άλλη συσχέτιση μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Χρυσής Αυγής; Θα άλλαζε το εκλογικό αποτέλεσμα αν «κλειδώναμε τους παππούδες μέσα την Κυριακή των εκλογών»; Και, τέλος, απευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως πρόσφατα υποστήριξε επιφανής δημοσιογράφος, σε «καθυστερημένους»;

Όλο το διάστημα μετά τις τελευταίες εκλογές γινόμαστε δέκτες αφηγήσεων που υιοθετούν όλα τα παραπάνω περίπου σαν αξιώματα. Και είναι δύσκολο να τοποθετηθείς ως προς αξιώματα γιατί υπονοούν μία αδιευκρίνιστη βαθύτερη γνώση. Κι όμως τα δεδομένα για να διαπιστώσει κανείς την αλήθεια ή μη των παραπάνω ισχυρισμών είναι διαθέσιμα στο internet μέσω -ειρωνία!- των ΜΜΕ που είναι υπεύθυνα σε μεγάλο βαθμό για τη διαμόρφωση της διάχυτης αντίληψης.

Σε αυτό το άρθρο επιχειρείται μια χαρτογράφηση των ψηφοφόρων των δύο νυν «μεγάλων κομμάτων», με βάση τα στοιχεία που δόθηκαν μέσω των ίδιων των ΜΜΕ από το Υπουργείο Εσωτερικών και τις εταιρίες μετρήσεων και τα οποία είναι διαθέσιμα στο internet. Χρησιμοποιούνται αναλύσεις του εκλογικού αποτελέσματος και όχι δημοσκοπικές προβλέψεις σε προγενέστερους χρόνους (εκτός αν δηλώνεται ρητά).

Με αυτό το άρθρο δεν επιχειρείται να παρουσιαστούν οι ψηφοφόροι του ενός ή του άλλου κόμματος σαν «καλοί, κακοί ή άσχημοι» αλλά να εξεταστεί η πραγματικότητα στο μέτρο που αυτή είναι μετρήσιμη και να διαχωριστεί από την εικόνικη πραγματικότητα της τρέχουσας δημοσιογραφίας. Επίσης δεν επιχειρείται η ανάγνωση των στοιχείων κατά το δοκούν. Αντιθέτως σαν εκκίνηση τίθενται παγιωμένες απόψεις που συχνά εκφέρονται από τα ΜΜΕ. Είναι εντυπωσιακό πως αυτές οι απόψεις διαψεύδονται ευθέως από τα στοιχεία που παρέχουν τα ίδια τα ΜΜΕ.

1. «Όλο το ΠΑΣΟΚ έχει πάει στον ΣΥΡΙΖΑ» 

Η άποψη αυτή διατυπώθηκε με ένταση αμέσως μετά τις εκλογές του Μαΐου. Διατυπώθηκε στα ΜΜΕ, στις παρέες, στα κοινωνικά δίκτυα (θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Γρηγόρη Φαρμάκη στο Twitter να λέει ότι δεν μιλάμε για απλή μετακίνηση αλλά για μαζική μετανάστευση ολόκληρου κόμματος). Η άγνοια κινδύνου των φορέων αυτής της άποψης είναι αξιοπερίεργη γιατί οι μετακινήσεις ψηφοφόρων είναι ένα βασικό μέγεθος που μετράται από τις εταιρίες αναλύσεων και μπορεί να το βρει κανείς πολύ εύκολα. Συνολικά για τις δύο αναμετρήσεις, λοιπόν, έχουμε και λέμε:

• Εκλογές Μαΐου 2012Μετακίνηση από ΠΑΣΟΚ σε ΝΔ: 3,5%

Μετακίνηση από ΠΑΣΟΚ σε ΣΥΡΙΖΑ: 19%
Πολλαπλασιάζοντας τώρα με το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 2009 (43,9%) παίρνουμε ποσοστό των ψηφοφόρων επί του συνόλου (όλοι πρώην ψηφοφόροι ΠΑΣΟΚ):
Από ΠΑΣΟΚ σε ΝΔ: 3,5%*43,9%=1,5% των ψηφισάντων (όλοι από το ΠΑΣΟΚ)
Από ΠΑΣΟΚ σε ΣΥΡΙΖΑ: 19%*43,9%=8,3% των ψηφισάντων (όλοι από το ΠΑΣΟΚ)

• Εκλογές Ιουνίου 2012Μετακίνηση από ΠΑΣΟΚ σε ΝΔ: 8%

Μετακίνηση από ΠΑΣΟΚ σε ΣΥΡΙΖΑ: 13,4%
Πολλαπλασιάζοντας τώρα με το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του Μαΐου 2012 (13,2%) παίρνουμε ποσοστό των ψηφοφόρων επί του συνόλου (όλοι πρώην ψηφοφόροι ΠΑΣΟΚ):
Από ΠΑΣΟΚ σε ΝΔ: 8%*13,2%=1,1% των ψηφισάντων (όλοι από το ΠΑΣΟΚ)
Από ΠΑΣΟΚ σε ΣΥΡΙΖΑ: 13,4%*13,2%=1,5% των ψηφισάντων (όλοι από το ΠΑΣΟΚ)

Αθροίζοντας λοιπόν τα ποσοστά για τις συνολικές μετακινήσεις που έλαβαν χώρα και στις δύο εκλογές, παίρνουμε τα εξής αποτελέσματα:
Από ΠΑΣΟΚ σε ΝΔ: 2,6% επί του συνόλου των ψηφισάντων (όλοι από το ΠΑΣΟΚ)
Από ΠΑΣΟΚ σε ΣΥΡΙΖΑ: 10,1% επί του συνόλου των ψηφισάντων (όλοι από το ΠΑΣΟΚ)
Με άλλα λόγια, στον ΣΥΡΙΖΑ μετακινήθηκε αθροιστικά και στις δύο εκλογές του 2012 περίπου 1 στους 5 ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ του 2009, που μεταφράζεται σε περίπου 1 στους 10 ψηφοφόρους στο σύνολο των ψηφισάντων.
Προφανώς από τα παραπάνω δεν στοιχειοθετείται ο ισχυρισμός «σχεδόν όλο το ΠΑΣΟΚ». Μάλιστα το 1 στους 5 δεν είναι καν πρωτοφανές σαν ποσοστό μετακίνησης. Για παράδειγμα, το 2009 το 26% του ΣΥΡΙΖΑ (1 στους 4) μετακινήθηκε στο ΠΑΣΟΚ, το 18% του ΛΑΟΣ (1 στους 5) μετακινήθηκε στη ΝΔ αλλά και το 12% της ΝΔ (1 στους 8) μετακινήθηκε στο ΠΑΣΟΚ. Η διαφοροποίηση έγκειται στο ότι το 2012 είχαμε μετακίνηση από μεγάλο σε μικρό κόμμα, το οποίο καθιστά τον απόλυτο αριθμό μετακινούμενων ψηφοφόρων πιο μεγάλο.
Συνήθως μετά από μια τέτοια ανάλυση, το ερώτημα που ακολουθεί «και τότε πως ο ΣΥΡΙΖΑ ανέβασε τα ποσοστά του ενώ η ΝΔ έπεσε σε σχέση με το 2009»; Φυσικά αυτό οφείλεται στο ότι η ΝΔ έχασε ψηφοφόρους προς τη Χρυσή Αυγή και τους ΑνΕλ, υπάρχουν δηλαδή και άλλες ροές που συγκαθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα.

2. «Στον ΣΥΡΙΖΑ πήγαν οι ‘κακοί ΠΑΣΟΚοι’»

Το έχετε ακούσει σε διάφορες εκφάνσεις και με διάφορες αφορμές στις παρέες. Η ποιότητα των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ είναι συχνό θέμα συζήτησης είτε σε σχέση με το «παλιό κακό ΠΑΣΟΚ» είτε μόνη της. Το έχετε διαβάσει από τον Γιώργο Μουρούτη στο Twitter («η υποστήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ δείχνει αμορφωσιά») και από διάφορους δημοσιολόγους που υιοθετούν και διανθίζουν την κυβερνητική αφήγηση, όπως ο Γιάννης Πρετεντέρης από τα φυλλάδια του ΔΟΛ (με πιο πρόσφατο το «ο ΣΥΡΙΖΑ απευθύνεται στους καθυστερημένους»).

Ευτυχώς οι μετρήσεις επικεντρώνουν και σε ποιοτικά χαρακτηριστικά και είναι και αυτά διαθέσιμα με την κατάλληλη αναζήτηση. Προκύπτουν λοιπόν τα τελικά ποιοτικά χαρακτηριστικά των ψηφοφόρων των δύο κομμάτων, τα οποία δείχνουν ακριβώς το αντίθετο (η ανάλυση των εναπομείναντων ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ δείχνει όμοιο προφίλ με αυτούς της ΝΔ). Επίσης φυσικά εξαρτάται τι εννοεί κανείς με το χαρακτηρισμό «κακό». Αν μπορεί κάποιος να το ερμηνεύσει με όρους παραγωγικότητας (το θεωρούμενο μεγάλο πρόβλημα της χώρας), από τα στοιχεία προκύπτει ότι τα κατεξοχήν παραγωγικά στρώματα ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, ενώ τα εξαρτημένα ψήφισαν ΝΔ και μάλιστα με μεγάλες διαφορές (βλ. εικόνα 1, κάτω). Συγκεκριμένα:

• Αγρότες: ΝΔ 29,6%, ΣΥΡΙΖΑ 5,7% (ΝΔ +23,9%) Σημείωση: Ο ΣΥΡΙΖΑ αντίθετα κέρδισε στις μεγάλες πόλεις (βλ. εικόνα 2, κάτω, «Αστικότητα ψήφου»), και στην Αττική με μεγάλη διαφορά (βλ. εικόνα 3, κάτω).
• Συνταξιούχοι: ΝΔ 32,7%, ΣΥΡΙΖΑ 10,7% (ΝΔ +22%)
• Οικιακά: ΝΔ 24,7%, ΣΥΡΙΖΑ 14,6% (ΝΔ +10,1%)
• Ελεύθεροι επαγγελματίες: ΝΔ 13,6%, ΣΥΡΙΖΑ 18,2% (ΣΥΡΙΖΑ +4,6%)
• Μισθωτοί δημοσίου: ΝΔ 16,3%, ΣΥΡΙΖΑ 22,4% (ΣΥΡΙΖΑ +6,1%)
• Μισθωτοί ιδιωτικού: ΝΔ 10,8%, ΣΥΡΙΖΑ 19,3% (ΣΥΡΙΖΑ +8,5%)
• Φοιτητές: ΝΔ 9,6%, ΣΥΡΙΖΑ 19,7% (ΣΥΡΙΖΑ +10,1%)

Επίσης ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε στις ομάδες πανεπιστημιακής μόρφωσης. Στους απόφοιτους λυκείου υπάρχει μια σχετική ισοπαλία (ελαφρύ προβάδισμα ΣΥΡΙΖΑ), ενώ η ΝΔ σαρώνει στους απόφοιτους δημοτικού.

• Πανεπιστημιακή μόρφωση: ΝΔ 14,5%, ΣΥΡΙΖΑ 19,2% (ΣΥΡΙΖΑ +4,7%)
• Απόφοιτοι λυκείου: ΝΔ 17,2%, ΣΥΡΙΖΑ 17,7% (ΣΥΡΙΖΑ +0,5%)
• Απόφοιτοι δημοτικού: ΝΔ 30,3%, ΣΥΡΙΖΑ 10,6% (ΝΔ +29,7%)

3. «Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέβασε τα ποσοστά του λόγω του δημόσιου τομέα»
Αντιθέτως, όπως φαίνεται παραπάνω (εικόνα 1) ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει και στους μισθωτούς ιδιωτικού τομέα και σε εκείνους του δημόσιου τομέα, αλλά στον ιδιωτικό τομέα κερδίζει με μεγαλύτερη διαφορά (8,5% έναντι 6,1%).

4. «Υπάρχει σύνδεση μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Χρυσής Αυγής»
Ένα από τα επεισόδια του Σταύρου Θεοδωράκη που ασχολήθηκε με τη Χρυσή Αυγή την περίοδο των εκλογών, ξεκινούσε με έναν νεαρό που ισχυρίζονταν ότι πέρασε από τη Χρυσή Αυγή στον ΣΥΡΙΖΑ. Η ταυτότητα και το πρόσωπο του νεαρού προστατεύονταν αλλά το λούμπεν στοιχείο ήταν ευδιάκριτο στη γνωστή θεατρική σκηνοθεσία που ξεχωρίζει την εκπομπή του από άλλες «ενημερωτικές» εκπομπές. Στα ίδια συμφραζόμενα, συχνά γίνεται λόγος για την υποτιθέμενη «σύγκλιση» στη βάση του αντι-μνημονίου. Πόσο μετρήσιμα είναι όλα αυτά;
Στα ποιοτικά χαρακτηριστικά το προφίλ των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής είναι τελείως διαφορετικό από του ΣΥΡΙΖΑ (βλ. εικόνες 1 και 2, πιο πάνω). Ούτε στις ηλικιακές ομάδες προκύπτει ομοιότητα μια και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει το μέγιστό του στις ηλικίες 18-24 (45,5%), ενώ η Χρυσή Αυγή έχει το μέγιστό της στις ηλικίες 35-44 (11,9%) (βλ. εικόνα 2, πιο πάνω).

Καταρχάς ας εξετάσουμε αν υπάρχει αξιοσημείωτη μετακίνηση μεταξύ των κομμάτων. Διαπιστώνεται ότι η μετακίνηση από Χρυσή Αυγή προς ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιουνίου 2012 ήταν η μικρότερη ανάμεσα σε όλες τις μετακινήσεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ (7,8%), με εξαίρεση τη μετακίνηση από τη ΝΔ στο ΣΥΡΙΖΑ (3,8%) – φυσικά λόγω του διπόλου. Η μετακίνηση από τη Χρυσή Αυγή προς τη ΝΔ ήταν πολύ μεγαλύτερη (17,5%) σε σχέση με το αντίστοιχο 7,8%. Δυστυχώς δεν βρέθηκε το διάγραμμα από ΣΥΡΙΖΑ σε Χρυσή Αυγή, αλλά σύμφωνα με κάποιες κατοπινές μετρήσεις (δημοσκοπήσεις, όχι μετρήσεις εκλογών) η μικρότερη ροή προς τη Χρυσή Αυγή είναι επίσης εκείνη από τον ΣΥΡΙΖΑ.

5. “Η ΝΔ προηγείται στις μεγάλες ηλικίες”.

Δυστυχώς είναι αλήθεια ότι αν κλειδώνατε τους γέρους στο σπίτι την Κυριακή των εκλογών (ένα διαδεδομένο χιουμοράκι της εποχής) το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό.

Πιο συγκεκριμένα, ακολουθεί ανάλυση της ψήφου ανά ηλικιακή ομάδα τον Ιούνιο 2012:

• 18-24: ΝΔ 7,3% - ΣΥΡΙΖΑ 45,5%
• 25-34: ΝΔ 21,8% - ΣΥΡΙΖΑ 30,1%
• 35-44: ΝΔ 25,3% - ΣΥΡΙΖΑ 30,7%
• 45-54: ΝΔ 23,4% - ΣΥΡΙΖΑ 32,4%
• 55-64: ΝΔ 31,6% - ΣΥΡΙΖΑ 24,1%
• 65+: ΝΔ: 49,4% - ΣΥΡΙΖΑ 13,8%

Μεταγενέστερες έρευνες δείχνουν ότι το όριο έχει μετακινηθεί από τότε στην τρίτη ηλικία (65+), δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται και στην ομάδα 55-64.

Συμπεράσματα

Εν κατακλείδι λοιπόν :

1. Όσον αφορά τη μετακίνηση από το ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ τα στοιχεία δείχνουν ότι στον ΣΥΡΙΖΑ έχει μετακινηθεί και στις δύο εκλογές αθροιστικά περίπου 1 στους 5 ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ του 2009.
2. Σχετικά με τα ποιοτικά στοιχεία των ψηφοφόρων από τους αριθμούς προκύπτει ότι τα στοιχεία που χαρακτηρίζονται ως «κακά» από αυτούς που τα επικαλούνται ταιριάζουν πιο πολύ στο προφίλ των ψηφοφόρων της ΝΔ: Η ΝΔ κέρδισε σε όλες τις εν δυνάμει εξαρτημένες ομάδες (αγρότες, συνταξιούχους, νοικοκυρές, απόφοιτους δημοτικού) και έχασε σε όλες τις παραγωγικές ομάδες (μισθωτούς ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ελεύθερους επαγγελματίες, φοιτητές, πανεπιστημιακή μόρφωση κτλ).
3. Για το αν η κινητήριος δύναμη της αύξησης του ΣΥΡΙΖΑ είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, ο ΣΥΡΙΖΑ προηγείται και στους μισθωτούς του ιδιωτικού και στους μισθωτούς του δημόσιου και στους ελεύθερους επαγγελματίες και με μεγαλύτερη διαφορά κερδίζει στον ιδιωτικό τομέα.
4. Όσον αφορά τη θεωρία των «δύο συγκοινωνούντων άκρων» η μετακίνηση από Χρυσή Αυγή προς ΣΥΡΙΖΑ είναι η μικρότερη ανάμεσα σε όλες τις μετακινήσεις προς τον ΣΥΡΙΖΑ (με εξαίρεση τη μετακίνηση από ΝΔ προς ΣΥΡΙΖΑ λόγω του διπόλου). Η μετακίνηση από Χρυσή Αυγή προς ΝΔ είναι πολύ μεγαλύτερη. Στα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τις επικρατούσες ηλικίες, το προφίλ των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής είναι τελείως διαφορετικό από του ΣΥΡΙΖΑ και πολύ πιο συγγενές με της ΝΔ.
5. Σχετικά με το «χάσμα γενεών» πράγματι, η ΝΔ χάνει σε όλες τις ηλκιακές ομάδες εκτός από τις ηλικίες 55 ετών και άνω. Στις ηλικίες άνω των 65 η επικράτηση της ΝΔ ήταν συντριπτική. Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η εικόνα στις ηλικίες 18-24 και γενικότερα στις ηλικίες κάτω των 55.

Πηγή: unfollow.com.gr