O σύγχρονος άνθρωπος ανάμεσα στη κοσμική κρίση και τη Χριστιανική διάκριση

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΛΑΪΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ.

Εντυπωσιακή ήταν η προσέλευση του κόσμου στην 6^η εκδήλωση της 18^ης περιόδου 2013-14 του Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών, που οργάνωσε η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος»  σε συνεργασία με τη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Πολιτισμού και Ανάπτυξης Πέλλας την Δευτέρα 16-12-2013. Στην φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου του Δήμου Πέλλας στα Γιαννιτσά εισηγητής ήταν ο πρωτοπρεσβύτερος π. Βασίλειος Καλλιακμάνης, καθηγητής της θεολογικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Το θέμα της εισήγησής του κρίθηκε ως  εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολλαπλώς επίκαιρο: «Ο σύγχρονος άνθρωπος ανάμεσα στη κοσμική κρίση και τη χριστιανική διάκριση»  άγγιξε και ευαισθητοποίησε το κοινό της πόλης και της περιοχής μας.

Η ομιλία κλιμακώθηκε σε 7 ενότητες: Οι άνθρωποι σε περίοδο κρίσης. Η σύγχρονη κρίση και οι πνευματικοί άνθρωποι. Το νόημα της πνευματικής και οικονομικής ελευθερίας. Το αγιαστικό, πνευματικό και κοινωνικό έργο της εκκλησίας. Ειδικές εκδηλώσεις αγάπης και αλληλεγγύης. Νηπτική θεώρηση των πάντων και  τέλος, Αναζητώντας την αλήθεια στον κόσμο.

Στην πολύπλευρη κρίση,  που όλοι μας βιώνουμε, οι άνθρωποι ενθυμούνται τον Θεό. Ορισμένοι κρίνοντας πνευματικά, ανανεώνουν την πίστη τους, μετανοούν και αναγνωρίζουν στον  άλλον άνθρωπο την εικόνα του Θεού. Διαθέτουν ανιδιοτελή αγάπη. Άλλοι πάλι, επαναστατούν για την φαινομενική απουσία του Θεού, θεωρώντας Τον υπεύθυνο για τα δεινά της ανθρωπότητας και τοποθετώντας στη θέση Του σύγχρονα είδωλα : χρηματιστήριο, οικονομικούς δείκτες, θεοποίηση της αγοράς, καταναλωτισμός κ.ά.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναζητούν την συμβολή και των πνευματικών ανθρώπων. Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική αλλά πρωτίστως πνευματική και ηθική. Πολλοί είναι εκείνοι που  διακονούν την τέχνη, την εκκλησία, τις επιστήμες, τον λόγο κ.ά, Ο ρόλος όμως, των πνευματικών ανθρώπων δεν προβάλλεται ή  ακόμη χειρότερα λοιδορείται.  Μήπως για να ακουστούν όλοι αυτοί,  θα πρέπει να επικρατήσει ένα πνεύμα ηρεμίας;  Θα χρειαστεί εξάλλου να συμβαδίζει ο λόγος τους με την ζωή τους και το βίωμα και η αγάπη να συνοδεύεται από την δικαιοσύνη, πράγμα άκρως απαραίτητο.

Το θέμα της ελευθερίας είναι υπέρτατο κοινωνικό αγαθό, ως πολιτική ελευθερία, ανεξαρτησία, οικονομική ελευθερία, ελευθερία σκέψης, λόγου, επιλογής. Για δε την πνευματική μας ένδεια, ούτε λόγος. Χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης είναι η στυγνή εκμετάλλευση των αδυνάτων που οδηγεί αναρίθμητα πλήθη συνανθρώπων μας-σε όλη την οικουμένη- στην εξαθλίωση.  Πολίτες και κράτη ολόκληρα γίνονται θύματα κερδοσκοπίας.  Κοινωνικές εντάσεις και μίση δηλητηριάζουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Η αίρεση σε θρησκευτικό επίπεδο γίνεται πόλωση σε κοινωνικό.  

Η Εκκλησία βοηθεί τον κόσμο να σωθεί με αυτό που είναι,  αλλά και με αυτό που κάνει. Λάθος είναι η αντίληψη ορισμένων πως είναι  ένα εγκόσμιο κοινωνικό γεγονός, αγνοώντας το πνευματικό και κοινωνικό έργο της. Από τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας είχε και κοινωνική διάσταση. Η εκλογή των 7 διακόνων σχετίζεται και με τη διαχείριση του κοινωνικού ρόλου της  πρώτης χριστιανικής κοινότητας. Προτεραιότητα βεβαίως είχε  το πνευματικό έργο.  Χαρακτηριστικός είναι ο ύμνος της αγάπης στην προς Κορινθίους επιστολή του απόστολου Παύλου, που αξίζει κάποιος να το μελετήσει βαθιά και να προβληματιστεί.

Η πολύπλευρη  και ανιδιοτελής αγάπη  του Χριστιανού αγγίζει και απευθύνεται προς όλους τους ανθρώπους φίλους αλλά –και εδώ είναι το δύσκολο – και  σε εχθρούς. Απλώνεται στους πάντες δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς. Αρκεί οι αποδέκτες να έχουν καθαρή την καρδιά ή τουλάχιστον καλή διάθεση να καταλάβουν τα σωτηριώδη μηνύματα της διδασκαλίας του Ιησού Χριστού.  Στο σημείο εδώ αξίζει να θυμηθούμε τους 3 πειρασμούς του Χριστού στην έρημο και να αποδεχθούμε ότι «ουκ επ΄ άρτω μόνω ζήσεται ο άνθρωπος».

Η διάκριση που θα χρειαστεί να διαθέτει οι κάθε Χριστιανός υπερκερνά όλες τις αρετές: την πτωχεία, την αγνότητα, την ολιγάρκεια, την εγκράτεια, την ταπεινότητα, την αγαθοεργία κ.ά. Χαρακτηριστική είναι η ζωή και η δράση του Αγίου Κασσιανού του Ρωμαίου που έζησε  μοναχός στην Αίγυπτο, την Συρία, την Κωνσταντινούπολη για να καταλήξει στην Ρώμη και να ολοκληρώσει τον επίγειο βίο του οσιακώς.  Εορτάζει στις 29 Φεβρουαρίου και υπερτόνιζε πάντα την δύναμη και τις διαστάσεις που έχει η κορυφαία  πνευματική αρετή της διάκρισης.  «Πασών των αρετών γεννήτρια και φύλαξ υπάρχει»  

Ο σύγχρονος άνθρωπος καλό είναι να γνωρίζει ότι η χριστιανική αρετή ταυτίζεται με την έννοια του μέτρου, που όμως δεν έχει σχέση με την μετριότητα. Η έννοια του μέτρου εφαρμόζεται στη φιλοσοφία, την αρχιτεκτονική, τη μουσική και άλλες επιστήμες.  Επηρεάζει σαφώς την οικονομία και την πολιτική και στην αρχαιότητα ο Αριστοτέλης το συνδέει με την πρακτική φιλοσοφία. Η ύπαρξη των 2 άκρων της υπερβολής και της έλλειψης  είναι τα όρια στα οποία οφείλει να κινείται η σύγχρονη κοινωνία. Ανάμεσα εξάλλου στο θράσος και την δειλία υφίσταται η αρετή του θάρρους και της ανδρείας. Η μεσότητα είναι η υπέρβαση των πάντων.  Σε μια ανθρωπότητα που βλέπει τα μέλη της, ιδίως παιδιά, να πεθαίνουν από έλλειψη νερού, εμβολίων  κλπ. χάνεται το μέτρο και η πραγματική αλήθεια.

Τελικό συμπέρασμα ότι η φωνή των πνευματικών ανθρώπων χάνεται σήμερα στην τηλεόραση, στον θόρυβο και τον λαϊκισμό. Η διαμόρφωση, όμως,  πνευματικών κριτηρίων για την  αντιμετώπιση της κοινωνικοοικονομικής κρίσης με στοιχεία παρμένα από το Ευαγγέλιο, τον βίο των αγίων, την αλληλεγγύη  και της παράδοση της Ορθοδοξίας μας αποτελεί ασφαλή οδηγό και εγγυημένο δρόμο για να διαβεί  σωτήρια και να αναγεννηθεί ο ταλαιπωρημένος, εξουθενωμένος και βαθιά τραυματισμένος λαός του Θεού.  Η δε θρησκευτική, κοινωνική, δημογραφική, οικονομική και πολιτική ανάκαμψη του γένους  της Ρωμιοσύνης θα είναι ζήτημα χρόνου πλέον.

Το δεύτερο μέρος αυτής  της όμορφης εκδήλωσης κάλυψε με εξαίσιο τρόπο η Βυζαντινή Χορωδία της Ιερής Μητρόπολης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας υπό την εμπνευσμένη καλλιτεχνική διεύθυνση του Αριστοτέλη Βογιατζόγλου. Τα μέλη της χορωδίας έψαλλαν χριστιανικούς ύμνους για τις μεγάλες γιορτές των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων και καθήλωσαν το ευαισθητοποιημένο κοινό που βοηθήθηκε πνευματικά και ωφελήθηκε ψυχικά ενόψει των αγίων ημερών που πλησιάζουν.

Λάζαρος Η. Κενανίδης  θεολόγος 

δντής 2^ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών, υποψ. διδάκτορας Α.Π.Θ.

  

Η επόμενη εκδήλωση του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστημίου έχει προγραμματισθεί για μετά τις γιορτές, την ΤΕΤΑΡΤΗ 15-1-2013 ΩΡΑ 19.00  στην αίθουσα  του Δημοτικού συμβουλίου του Δήμου μας.

ΘΕΜΑ:  ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΑΖΗ ΕΒΡΕΝΟΣ ΣΤΟΥΣ ΡΩΜΙΟΥΣ ΕΜΠΟΡΟΥΣ. Η ΠΡΩΙΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ : ΚΟΤΖΑΓΕΩΡΓΗΣ Φωκίων, Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας. Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ.