Συνομιλία με το συνταγματολόγο Γ. Κασιμάτη
Το περιεχόμενο του τρίτου Μνημονίου και η
ξεκάθαρη ρήτρα, βάσει της οποίας δεν εξαιρούνται της κατάσχεσης
«περιουσιακά στοιχεία» της χώρας «λόγω εθνικής κυριαρχίας ή για άλλο
λόγο», έχει θορυβήσει τους ανθρώπους του Πολιτισμού, κυρίως τους
αρχαιολόγους.
Εκφράζουν το φόβο πως αν δεν αποπληρωθούν οι δανειστές μας θα
μπορούσαν να προβούν σε «κατασχέσεις» αρχαιολογικών χώρων και μνημείων.
Απευθυνθήκαμε στο συνταγματολόγο Γεώργιο Κασιμάτη, που έχει μελετήσει
τις Συμβάσεις αυτές, αν συμμερίζεται αυτούς τους φόβους ή αν τους θεωρεί
υπερβολικούς. Η απάντησή του είναι σαφής και δίνει μια οδηγία προς τα
όργανα της πολιτείας εάν οδηγηθούμε στο δυσμενέστερο σενάριο.
«Το άρθρο 14 του ''Α' Μνημονίου'' (της Σύμβασης Δανειακής
Διευκόλυνσης της 8.5.2010) στην παρ. 1 ορίζει ότι οι δανειακές συμβάσεις
υπάγονται στο αγγλικό δίκαιο και στην παρ. 5 ότι η Ελλάδα ''αμετάκλητα
και άνευ όρων παραιτείται'' από όλες τις ασυλίες που ''έχει ή πρόκειται
να αποκτήσει'' στο μέλλον. Αυτό σημαίνει ότι παραιτείται από κάθε
δικαίωμα που της παρέχει το διεθνές και το ελληνικό δίκαιο για την
προστασία όλων των προστατευόμενων αγαθών, όπως η εθνική κυριαρχία, τα
αρχαιολογικά μνημεία και οι αρχαιολογικοί τόποι, το φυσικό και γενικά το
ανθρωπογενές περιβάλλον κ.ά. Οι ίδιοι όροι έχουν περιληφθεί και στο
λεγόμενο ''Β' Μνημόνιο''. Επίσης, οι αρχαιότητες, όπως είναι γνωστό,
ανήκουν στο κράτος, σύμφωνα με το Σύνταγμα. Τα ''Μνημόνια'' προβλέπουν,
εκτός από την παραίτηση από την προστασία τους, ότι ολόκληρη η κρατική
περιουσία είναι δεσμευμένη υπέρ των δανειστών, και επομένως το δικαίωμα
εκμετάλλευσής της μπορεί να παραχωρηθεί σε ιδιωτική επιχείρηση για
ιδιωτική αξιοποίηση. Ολα αυτά, βεβαίως, είναι άκυρα και ανυπόστατα κατά
το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο και κατά το Σύνταγμά μας, γιατί
παραβιάζουν την αρχή της εθνικής κυριαρχίας και, επιπλέον, γιατί δεν
έχουν κυρωθεί ως διεθνείς συμβάσεις. Παρά ταύτα, όμως, εφαρμόζονται, αν
δεν βρεθεί κυβέρνηση να προβάλει την ακυρότητά τους».
- Συνεπώς, απειλείται κατά μία έννοια και η πολιτιστική μας κληρονομιά;
«Με βάση αυτούς τους όρους που αποδέχτηκαν οι κυβερνήσεις μας,
οι πολύ σημαντικές αρχαιολογικές περιοχές με μνημεία, πολλά από τα οποία
αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά, μπορεί να τεθούν σε κίνδυνο, αν
παραχωρηθούν για εμπορική εκμετάλλευση, χωρίς δικαίωμα επέμβασης του
κράτους. Ο κίνδυνος γίνεται πολύ μεγαλύτερος γιατί οι όροι αυτοί
κρίνονται με βάση το αγγλικό δίκαιο, το οποίο δεν αναγνωρίζει άμεσα
στους οφειλέτες δικαιώματα προστασίας, δικής τους και της περιουσίας
τους, ή, τουλάχιστον, δεν αναγνωρίζει προστασία της έκτασης που
διασφαλίζει το διεθνές δίκαιο και οι νόμοι των χωρών της ηπειρωτικής
Ευρώπης.
Η γνώμη μου είναι ότι αυτού του είδους τα αγαθά μόνο το κράτος
πρέπει να τα αξιοποιεί ή, τουλάχιστον, να έχει άμεσο δικαίωμα προστασίας
τους. Γι' αυτό πιστεύω ότι αυτοί οι όροι πρέπει να ανησυχήσουν την
UNESCO, ως την ύπατη υπερεθνική αρχή προστασίας της αρχαίας κληρονομιάς
και να παρέμβει».
- Σε περίπτωση χρεοκοπίας της χώρας είναι δυνατόν οι δανειστές
να μας ζητήσουν την εκμετάλλευση μνημείων; Δηλαδή να ζητήσουν να τα
διαχειρίζονται και να λαμβάνουν τις εισπράξεις τους;
«Ασφαλώς, τίθεται θέμα οικονομικής εκμετάλλευσης από ιδιωτικές
εταιρείες, ιδίως πολυεθνικές, των οποίων ο έλεγχος είναι δυσχερής».
- Πόσο πιθανό θα βλέπατε να ζητήσουν π.χ. την Ακρόπολη που έχει
έναν ιδιαίτερο συμβολισμό, όπως επίσης την Αρχαία Ολυμπία ή άλλα εξίσου
σημαντικά μνημεία;
«Θέμα ''κατάσχεσης'' δεν τίθεται όπως σας είπα, αλλά θέμα
οικονομικής εκμετάλλευσης και συντήρησης του ευρύτερου χώρου. Αυτό θα
δημιουργούσε σοβαρό κίνδυνο για το παγκόσμιας κληρονομιάς μνημείο.
Πάντως, η περίπτωση της Ακρόπολης θα δημιουργούσε κινδύνους με αυτή την
έννοια: της εμπορικής εκμετάλλευσης του χώρου».
- Το αγγλικό δίκαιο με το οποίο θα δικαστεί οποιαδήποτε διαφορά
μεταξύ των συμβαλλομένων κατισχύει του ελληνικού δικαίου και του
Συντάγματος της χώρας που προβλέπει την προστασία των πολιτιστικών
αγαθών;
«Οπως σημείωσα πιο πάνω, το αγγλικό δίκαιο επελέγη από τους
δανειστές μας, γιατί δεν αναγνωρίζει τις προστασίες που παρέχουν υπέρ
του οφειλέτη οι νόμοι των χωρών της ηπειρωτικής Ευρώπης, ούτε εκείνες
του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου. Είναι δίκαιο εξόντωσης του
οφειλέτη».
- Εχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν «ενοικίαση» μνημείων ή αρχαιολογικών χώρων για κρατικές οφειλές;
«Δεν γνωρίζω καμιά τέτοια περίπτωση. Αλλά περιπτώσεις
οικονομικής εκμετάλλευσης υπάρχουν κυρίως σε καθεστώτα αποικιακά, σε
προτεκτοράτα και σε άλλες μορφές υποτέλειας».
- Εχει περιληφθεί ποτέ σε Διεθνή Σύμβαση παρόμοιος όρος, όπως αυτός των μνημονίων μας;
«Δεν γνωρίζω καμιά τέτοια περίπτωση. Στην Ευρώπη, τουλάχιστον,
φοβούμαι ότι έχουμε τη θλιβερή πρωτιά, αν όχι παγκοσμίως».
- Σε περίπτωση που ισχύσει το χειρότερο σενάριο, υπάρχει τρόπος
να προστατεύσει η χώρα μας με νομικά μέσα την πολιτιστική μας
κληρονομιά;
«Από τη στιγμή που οι όροι αυτοί είναι άκυροι ως αντίθετοι με το
υπερκείμενο δίκαιο και οι συμφωνίες ανυπόστατες, υπάρχει πάντοτε
δυνατότητα προστασίας. Χρειάζεται, απλά, κυβέρνηση που να ενδιαφερθεί
για την προστασία των υψηλής αξίας αγαθών της χώρας.
Κλείνοντας, κάνω έκκληση στην UNESCO να ενδιαφερθεί εμπράκτως».*
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου